Σύνταξη - επιμέλεια: Θεόδωρος Καραγκούνης, ουρολόγος χειρουργός - ανδρολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις

Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ) ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες ή αφροδίσια νοσήματα ονομάζονται ασθένειες ή μολύνσεις οι οποίες μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της ανθρώπινης σεξουαλικής συμπεριφοράς, συμπεριλαμβανομένων του σεξ, του στοματικού σεξ και του πρωκτικού σεξ.

Ενώ στο παρελθόν, αυτές οι ασθένειες συνήθως αναφέρονταν ως σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή αφροδίσια νοσήματα, τα τελευταία χρόνια ο όρος σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις προτιμάται, καθώς έχει ένα ευρύτερο φάσμα εννοιών: ένα άτομο μπορεί να μολυνθεί, και μπορεί να μολύνει άλλους δυνητικά, χωρίς να έχει μια ασθένεια. Μερικά ΣΜΝ μπορούν να μεταδίδονται και μέσω της χρήσης βελονών φαρμάκου, μετά τη χρήση τους από ένα μολυσμένο άτομο, καθώς και μέσω της γέννας ή του θηλασμού.

Οι κύριες πηγές μόλυνσης σε αύξουσα σειρά είναι τα αφροδίσια υγρά, το σάλιο, ο βλεννογόνος ή το δέρμα(ιδιαίτερα του πέους),ενώ λοιμώξεις μπορούν επίσης να μεταδοθούν από τα περιττώματα, τα ούρα και τον ιδρώτα.

Ιστορική αναδρομή

Οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις είναι γνωστές εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Τα πρώτα καλά καταγεγραμμένα Ευρωπαϊκά ξεσπάσματα μιας ασθένειας που είναι τώρα γνωστή ως σύφιλη εμφανίστηκαν το 1494, όταν ξέσπασε μεταξύ γαλλικών στρατευμάτων που πολιορκούσαν τη Νάπολη. Από αυτό το κέντρο, η νόσος σάρωσε ολόκληρη την Ευρώπη, σκοτώνοντας περισσότερους από πέντε εκατομμύρια ανθρώπους.

Στις αρχές του αιώνα, τα αφροδίσια νοσήματα αποτελούσαν μείζον ιατρό-κοινωνικό πρόβλημα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, 1 στους 4 στρατιώτες του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου έπασχε από σύφιλη ή βλεννόρροια. Η ανακάλυψη όμως των αντιβιοτικών οδήγησε στη ραγδαία μείωση της επίπτωσης, της νοσηρότητας και της θνησιμότητας των μικροβιακών ΣΜΝ στον αναπτυγμένο κόσμο.

Έφηβοι και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

Οι έφηβοι αποτελούν ομάδα υψηλής επικινδυνότητας για την πρόσληψη ΣΜΝ λόγω των σεξουαλικών τους συμπεριφορών. Συγκριτικά με άλλες ηλικιακές ομάδες, οι έφηβοι και οι νέοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους, να μην παίρνουν τις απαραίτητες προφυλάξεις και τις περισσότερες φορές οι νέες γυναίκες να έχουν συντρόφους ηλικιακά μεγαλύτερούς τους. Επιπλέον, οι νέες γυναίκες είναι βιολογικά πιο ευάλωτες στην πρόσληψη χλαμυδίων, γονόρροιας και HIV.

Ποια είναι τα πιο σοβαρά σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ειδικά για τις γυναίκες)

Συγκριτικά με τους άντρες, οι γυναίκες επιβαρύνονται περισσότερο από πιο συχνές και πιο σοβαρές επιπτώσεις των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Το 10-20% των γυναικών με γονόρροια και χλαμύδια αναπτύσσει φλεγμονώδη νόσο στην περιοχή της πυέλου (λεκάνη), που είναι μία από τις πιο σοβαρές επιπλοκές. Η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο πόνο στην περιοχή, υπογονιμότητα και πιθανή έκτοπη κύηση.

Ο ιός HPV (του έρπητα) μπορεί να επιφέρει σοβαρές συνέπειες για τις γυναίκες. Κάποιοι τύποι του ιού συνδέονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου.

Επιπλέον, οι γυναίκες που κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης τους πάσχουν από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα ενδέχεται να καταλήξουν σε πρόωρο τοκετό, ή να παρουσιάσουν ουρολοίμωξη πριν και μετά τον τοκετό. Επίσης, κάποια συμπτώματα των ΣΜΝ μπορεί να είναι επιβλαβή για τα μωρά, λόγω του ότι συνδέονται με πρόωρο τοκετό.

Συμπτώματα και αιτίες σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων

Δεν είναι όλα τα ΣΜΝ συμπτωματικά, και τα συμπτώματα μπορεί να μην εμφανιστούν αμέσως μετά τη μόλυνση. Σε μερικές περιπτώσεις μία ασθένεια μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς συμπτώματα, γεγονός που αφήνει ένα μεγαλύτερο κίνδυνο μετάδοσης της νόσου σε άλλους.

Ο έγκαιρος εντοπισμός και η θεραπεία έχει ως αποτέλεσμα λιγότερες πιθανότητες να μεταδώσουν την ασθένεια, και για ορισμένες συνθήκες μπορεί να βελτιώσει τα αποτελέσματα της θεραπείας.

Η διάγνωση μπορεί επίσης να καθυστερήσει εξαιτίας της απροθυμίας των μολυσμένων ατόμων να αναζητήσουν έναν ιατρικό επαγγελματία.

Χλαμύδια

Τα χλαμύδια είναι θεραπεύσιμο νόσημα και προκαλείται από τα βακτήρια Chlamydia trachomatis.Τα συμπτώματα εμφανίζονται 10-20 ημέρες από την στιγμή της μόλυνσης. Μεταδίδονται μέσω κολπικής, στοματικής ή πρωκτικής συνουσίας. Καθώς η λοίμωξη είναι συχνά ασυμπτωματική, είναι πιθανόν να έχουμε μολυνθεί και να μην το γνωρίζουμε.

Πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν ασυνήθιστες εκκρίσεις, καύσος κατά την ούρηση, πόνο στην περιοχή της πυέλου. Το 75% των γυναικών και το 50% των ανδρών δεν έχουν καθόλου συμπτώματα.

Τα χλαμύδια θεραπεύονται με αντιβιοτικά, αλλά μπορεί να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες στην υγεία εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία.

Βλεννόρροια, γονόρροια

Προκαλείται από το μικρόβιο του γονόκοκκου που είναι γνωστό με την ονομασία Neisseria gonorrhoeae. Αρκετοί που προσβάλλονται από τη νόσο μπορεί να μην παρουσιάσουν συμπτώματα. Όταν υπάρχουν, παρουσιάζονται περίπου 10 μέρες μετά από την μετάδοση και προσβολή από το μικρόβιο. Ίδια συμπτωματολογία με τα χλαμύδια. Το 80% των γυναικών και το 10% των ανδρών δεν έχουν καθόλου συμπτώματα.

Οι έγκυες που προσβάλλονται από τη γονόρροια εάν παραμείνουν χωρίς θεραπεία, είναι δυνατόν να μεταδώσουν το μικρόβιο στο παιδί τους.

Η γονόρροια θεραπεύεται με την χρήση αντιβίωσης από το στόμα, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνεται λήψη φαρμάκων και από τον/την σύντροφο.

Έρπης των γεννητικών οργάνων( HSV-2)

Ο έρπης των γεννητικών οργάνων ίσως είναι το πιο συχνό σεξουαλικά- μεταδιδόμενο νόσημα και συνήθως προσβάλλει την γεννητική περιοχή (γεννητικός Έρπης). Ο ιός μεταδίδεται και μάλιστα μπορεί να μεταδοθεί στο έμβρυο κατά την διάρκεια του τοκετού, και γι’αυτό το λόγο συνιστάται να γίνει καισαρική τομή.

Τα συμπτώματα του γεννητικού έρπητα διαρκούν 2-3 εβδομάδες και περίπου το 75% των ασθενών αναπτύσσουν περιοδικές προσβολές, οι οποίες εμφανίζονται σε άτακτα χρονικά διαστήματα. Πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν εξανθήματα, πόνο κατά την ούρηση, φυσαλίδες στα γεννητικά όργανα, τους γλουτούς, τον πρωκτό ή το στόμα που δημιουργούν κνησμό ή πόνο, ακόμη και διόγκωση λεμφαδένων. Οι εξάρσεις μπορεί να σχετίζονται με σωματικό ή οργανικό stress. Περίπου τα 2/3 όσων έχουν μολυνθεί με τον ιό δεν το γνωρίζουν.

Ο έρπης των γεννητικών οργάνων δεν θεραπεύεται οριστικά και κάνει συχνές υποτροπές. Ωστόσο τα αντιικά φάρμακα που χορηγούνται έχουν καλά αποτελέσματα, μειώνουν τα συμπτώματα και τις εξάρσεις.

Κονδυλώματα, HPV

Αποτελούν μια μεγάλη ομάδα ιών με διάφορη κλινική εικόνα και σημασία και ο αριθμός τους υπολογίζεται γύρω στους 80. Τα κονδυλώματα οφείλονται στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και προσβάλλουν κυρίως τον τράχηλο της μήτρας, τον κόλπο και το αιδοίο στις γυναίκες. Στους άνδρες μπορούν να εμφανισθούν στη βάλανο του πέους, στην ακροποσθία, στο στόμιο της ουρήθρας, αλλά και στο δέρμα του πέους, πέριξ του πέους, στο όσχεο, ακόμα και στη περιπρωκτική περιοχή.

Εμφανίζονται είτε ως μικρές φουσκάλες αρχικά, είτε ως μικρές μυρμηγκιές-εξογκώματα. Δεν εμφανίζουν συνήθως πόνο, ούτε κάποιο άλλο σύμπτωμα, εκτός της περίπτωσης ενδοουρηθρικής εντόπισης με συμπτώματα κατά την ούρηση.

Επίσης, αν η γυναίκα προσβληθεί κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και δεν λάβει θεραπεία, αυξάνεται η πιθανότητα μετάδοσης του ιού HPV στο έμβρυο.

Η αντιμετώπιση των κονδυλωμάτων ποικίλλει από αλοιφές για τοπική χρήση, σε κρυοπηξία και laser, ακόμη και χειρουργική αφαίρεσή τους όταν είναι ευμεγέθη.

Σύφιλη

Σύφιλη προκαλείται από ένα μικροσκοπικό βακτηρίδιο, που ονομάζεται Treponema Pallidum. Η σύφιλη προσβάλλει την επιδερμίδα, τους ιστούς, τα όργανα του σώματος, τον εγκέφαλο και τα νεύρα, προκαλώντας παράλυση, τρέλα και θάνατο.

Η ασθένεια μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή, από δερματικά έλκη που υπάρχουν στα γεννητικά όργανα, τον κόλπο, το αιδοίο, τον τράχηλο, το στόμα και όλη την περιοχή των γεννητικών οργάνων, όπου έχει εισχωρήσει το βακτηρίδιο. Τα έλκη αυτά είναι σκληρά, κόκκινα στην άκρη και δεν πονούν. Εμφάνιση μικρών πληγών που συνήθως συνοδεύονται από πρήξιμο στους αδένες αριστερά ή δεξιά ανάλογα με το που θα εμφανιστεί η πληγή.

Στα πρώτα στάδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν αντιβιοτικά για την θεραπεία από την μόλυνση. Αν δεν ληφθεί θεραπεία, οι βλάβες που μπορούν να προκληθούν στα επόμενα στάδια είναι μη αναστρέψιμες. Όταν η σύφιλη δεν θεραπευτεί, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο νευρικό σύστημα, στη καρδιά, στον εγκέφαλο και σε κάποιες περιπτώσεις να επιφέρει τον θάνατο.

Επειδή η ασθένεια μεταδίδεται και από τη μάνα στο παιδί προκαλώντας του φοβερές δυσμορφίες, σε όλες τις μέλλουσες μητέρες γίνονται στους τέσσερις πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης -προληπτικά- αναλύσεις αίματος για διάγνωση σύφιλης.

Επίσης, στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα κατατάσσονται:

Ηπατίτιδα Β και Ηπατίτιδα C

Είναι λοιμώξεις από ιούς οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή στο ήπαρ. Μπορούν να μεταδοθούν μέσω της σεξουαλικής επαφής εάν και η ηπατίτιδα C διαδίδεται πιο συχνά με την κοινή χρήση μολυσμένων βελόνων ή άλλου μέσου έγχυσης φαρμάκων.

Ιός της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (HIV)

Ο ιός HIV προκαλεί το AIDS. Ο ιός αυτός επιτίθεται και καταστρέφει συγκεκριμένα λευκά αιμοσφαίρια (Τ-βοηθητικά λεμφοκύτταρα ) τα οποία αποτελούν σημαντικό τμήμα του ανοσοποιητικού μας συστήματος./p>

Η πρόληψη είναι το κλειδί

Ανάλογα με τη νόσο, μερικά ΣΜΝ χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσουν σε υπογονιμότητα, χρόνιο πόνο ή ακόμα και θάνατο. Η πρόληψη είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση ανίατων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως ο ιός HIV και ο έρπης.

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της σεξουαλικής μετάδοσης των ΣΜΝ είναι να αποφεύγεται η επαφή με μέλη του σώματος ή υγρά που μπορεί να οδηγήσουν σε μεταφορά με ένα μολυσμένο σύντροφο. Η σωστή χρήση των προφυλακτικών μειώνει την επαφή και τους κινδύνους. Παρά το γεγονός ότι το προφυλακτικό είναι αποτελεσματικό για τον περιορισμό της έκθεσης, κάποια μετάδοση της νόσου μπορεί να συμβεί ακόμα και με προφυλακτικό.

Πολλές λοιμώξεις δεν ανιχνεύονται αμέσως μετά την έκθεση, έτσι αρκετό χρονικό διάστημα θα πρέπει να υπάρχει μεταξύ των πιθανών εκθέσεων και των εξετάσεων ώστε αυτές να είναι ακριβής.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Έγκαυμα

Το έγκαυμα αποτελεί μία μορφή δυνητικά σοβαρού τραύματος του δέρματος αλλά και των βαθύτερων ιστών, εξαιτίας της εντοπισμένης δράσης θερμικής, ηλεκτρικής ή και χημικής ενέργειας καθώς και ακτινοβολίας. Τα εγκαύματα μπορεί να προκληθούν με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων:

• καυτών αντικειμένων, βραστών υγρών, ανοικτής φλόγας, φωτιάς (θερμικό έγκαυμα)
• καυστικών χημικών ουσιών (χημικό έγκαυμα)
• υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο (ηλιακό έγκαυμα, έγκαυμα ακτινοβολίας)
• ηλεκτρικού ρεύματος (ηλεκτρικό έγκαυμα)

Η βαρύτητα ενός εγκαύματος καθορίζεται από την ακριβή αιτία του, την θέση του στο σώμα αλλά και την συνολική έκταση του, δηλαδή την επιφάνεια / εμβαδόν και το βάθος της βλάβης.

Πρώτες βοήθειες στο έγκαυμα

• Θερμικό έγκαυμα
  • Θερμικό έγκαυμα μικρής έκτασης
  • Θερμικό έγκαυμα μεγάλης έκτασης
• Χημικό έγκαυμα

Θερμικό έγκαυμα

Θερμικά οναμάζονται τα εγκαύματα που προκαλούνται από εξωτερικές πηγές θερμότητας και αντικείμενα αυξημένης θερμοκρασίας. Η θερμότητα μπορεί για παράδειγμα να προέρχεται από φλόγα από φωτιά, καυτό ατμό, πολύ ζεστό ή βραστό υγρό αλλά και μέσω άμεσης επαφής με ένα καυτό αντικείμενο.

Πρώτες βοήθειες σε θερμικό έγκαυμα μικρής έκτασης:

1. Μειώστε άμεσα την θερμική βλάβη με δροσερό τρεχούμενο νερό
2. Αφαιρέστε προσεκτικά κοσμήματα και στενά αντικείμενα
3. Καθαρίστε και προστατέψτε την περιοχή του εγκαύματος
4. Επαλείψτε λεπτό στρώμα aloe vera ή άλλης καταπραϋντικής αλοιφής
5. Επισκευτείτε ενδεχομένως τον γιατρό σας

1 Μειώστε άμεσα την θερμική βλάβη με δροσερό τρεχούμενο νερό

Αφήστε να τρέξει αμέσως άφθονο δροσερό νερό πάνω από την περιοχή του εγκαύματος κατά προτίμηση σε συνεχή ροή (π.χ. από την βρύση) για τουλάχιστον 10 λεπτά ή μέχρι να υποχωρήσει αισθητά ο πόνος. Εναλλακτικά τοποθετήστε πάνω στο έγκαυμα μία καθαρή πετσέτα, την οποία έχετε προηγουμένως βρέξει με κρύο νερό. Μην χρησιμοποιείτε πολύ κρύο νερό ή πάγο σε άμεση επαφή με το έγκαυμα.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προσπαθήσουμε να μειώσουμε το ταχύτερο δυνατό την θερμική βλάβη του ιστού, μειώνοντας την θερμοκρασία και την συνολική ενέργεια που επιδρά σε αυτόν μετά από ένα έγκαυμα. Αυτό επιτυγχάνεται πολύ ευκολότερα με τη χρήση τρεχούμενου δροσερού νερού. Η χρήση πολύ κρύου νερού ή πάγου μπορεί να επιφέρει επιπλέον βλάβες στον ήδη τραυματισμένο ιστό.

2 Αφαιρέστε προσεκτικά κοσμήματα και στενά αντικείμενα

Αφαιρέστε ταχύτατα και με προσοχή δακτυλίδια ή άλλα στενά αντικείμενα, που βρίσκονται ακριβώς ή κοντά στην περιοχή του εγκαύματος.

Η θερμική βλάβη που προκαλεί ένα έγκαυμα οδηγεί συχνά σε τοπικό οίδημα (πρήξιμο) του ιστού, ο οποίος μπορεί να υποστεί επιπλέον βλάβη σε περίπτωση ύπαρξης στην περιοχή αυτή στενών προσωπικών αντικειμένων, όπως κοσμημάτων.

3 Καθαρίστε και προστατέψτε την περιοχή του εγκαύματος

Αν δημιουργηθούν φουσκάλες, μην τις σπάσετε. Σε περίπτωση που οι φουσκάλες ανοίξουν, καθαρίστε την περιοχή με καθαρό νερό, φυσιολογικό ορό ή ήπιο αντισηπτικό και τοποθετήστε πάνω αποστειρωμένες γάζες για προστασία.

Η βλάβη του δέρματος μετά από ένα θερμικό έγκαυμα μπορεί να διευκολύνει την είσοδο μικροοργανισμών και να οδηγήσει σε μόλυνση. Όπως σε οποιοδήποτε άλλο ανοικτό τραύμα, πρέπει και σε περίπτωση θερμικού εγκαύματος να ελέγξουμε επίσης την αντιτετανική προστασία.

4 Επαλείψτε λεπτό στρώμα aloe vera ή άλλης καταπραϋντικής αλοιφής

Μπορείτε να επαλείψετε πάνω στην περιοχή του εγκαύματος λεπτό στρώμα aloe vera ή άλλης καταπραϋντικής λοσιόν / αλοιφής αλλά μόνο μετά την συνεπή χρήση τρεχούμενου νερού για μείωση της θερμικής ενέργειας, όπως αναφέρεται παραπάνω.

Κυκλοφορούν ίσως εκατοντάδες πρακτικές συμβουλές και 'μυστικά', όσον αφορά στις ουσίες που μπορεί να επαλείψει κανείς σε ένα έγκαυμα (π.χ. γιαούρτι, βούτυρο, λάδι, αυγό κ.α.). Ανεξάρτητα αν κάποιες από αυτές τις πρακτικές επιφέρουν ανακούφηση ή όχι, πρέπει να συγκρατήσουμε τα εξής:

• Δεν πρέπει να τοποθετούμε παχιά στρώματα οποιασδήποτε ουσίας πάνω σε ένα φρέσκο έγκαυμα. Όσο δροσερή και να είναι η ουσία αυτή αρχικά, σύντομα η θερμοκρασία της εξομοιώνεται με αυτή του εγκαύματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην μειώνεται περαιτέρω η θερμική ενέργεια που προκαλεί την βλάβη στην περιοχή. Αν μάλιστα η εκάστοτε ουσία έχει και αρκετό πάχος μπορεί να οδηγήσει και σε 'παγίδευση' της θερμότητας και να μεγαλώσει το θερμικό τραύμα.
• Συχνά διάφορες 'πρακτικές συνταγές' εμπεριέχουν σημαντικό αριθμό μικροοργανισμών, οι οποίοι μπορεί να οδηγήσουν σε μόλυνση στην περιοχή του εγκαύματος.

5 Επισκευτείτε ενδεχομένως τον γιατρό σας

Επισκευτείτε τον γιατρό σας, ιδιαίτερα σε περίπτωση μεγάλης επιφάνειας εγκαύματος, παρατεταμένου πόνου, έντονου πρηξίματος ή αν δημιουργηθούν μεγάλες φουσκάλες. Η ιατρική επίσκεψη είναι επίσης απαραίτητη, αν το έγκαυμα αφορά ευαίσθητες ανατομικές δομές και περιοχές, όπως πρόσωπο, μάτια, λαιμός, γεννητικά όργανα, βλεννογόνοι, αρθρώσεις κ.α.

Ο ιατρικός έλεγχος είναι επίσης απαραίτητος αν ώρες ή ημέρες μετά το έγκαυμα παρατηρηθεί εικόνα πιθανής μόλυνσης, με οίδημα, πόνο και ερυθρότητα των περιβαλλόντων ιστών. Βρέφη και νήπια πρέπει να ελέγχονται ιατρικά σε περίπτωση οποιουδήποτε εγκαύματος.

Πρώτες βοήθειες σε θερμικό έγκαυμα μεγάλης έκτασης:

1. Καλέστε για βοήθεια και βεβαιωθείτε για την προσωπική σας ασφάλεια
2. Προστατέψτε τον τραυματία από ενδεχόμενη περαιτέρω βλάβη
3. Έλεγξτε για σημεία ζωής του τραυματία και ξεκινήστε ενδεχομένως καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση
4. Αφαιρέστε ταχύτατα και με προσοχή στενά αντικείμενα, ιδιαίτερα στην περιοχή του λαιμού
5. Καλύψτε και προστατέψτε την περιοχή του εγκαύματος. Μην το βυθίζετε σε κρύο νερό

1 Καλέστε για βοήθεια και βεβαιωθείτε για την προσωπική σας ασφάλεια

Αν βρείτε κάποιον τραυματία, που έχει υποστεί μεγάλης έκτασης θερμικό έγκαυμα, καλέστε άμεσα το ασθενοφόρο και ζητήστε βοήθεια από τους γύρω σας. Σιγουρευτείτε επίσης ότι δεν εγκυμονεί περαιτέρω κίνδυνος για εσάς, πριν κάνετε οποιαδήποτε άλλη ενέργεια.

Πριν από την παροχή βοήθειας σε οποιοδήποτε τραυματία, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να έχουμε όσο το δυνατό πληρέστερη εικόνα για το τι έχει συμβεί και ποιοί κινδύνοι ενδεχομένως να εγκυμονούν ακόμα. Έιναι επίσης εξαιρετικά κρίσιμο να καλέσουμε για βοήθεια, πριν ξεκινήσουμε όποια προσπάθεια διάσωσης, ώστε να μην χαθεί χρόνος μέχρι να φτάσει εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια. Δεν έχει επίσης κανένα απολύτως νόημα, στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε, να βρεθούμε οι ίδιοι στην θέση του τραυματία.

2 Προστατέψτε τον τραυματία από ενδεχόμενη περαιτέρω βλάβη

Αν το επιτρέπουν οι συνθήκες, προστατέψτε τον τραυματία από το να υποστεί περαιτέρω βλάβη. Για παράδειγμα απομακρύνετε γρήγορα καυτά υλικά που τυχών έρχονται σε επαφή μαζί του και βεβαιωθείτε ότι δεν συνεχίζεται η έκθεσή του στην θερμότητα ή στον καπνό.

Πριν από την παροχή βοήθειας σε οποιοδήποτε τραυματία, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να έχουμε όσο το δυνατό πληρέστερη εικόνα για το τι έχει συμβεί και ποιοί κινδύνοι ενδεχομένως να εγκυμονούν ακόμα. Έιναι επίσης εξαιρετικά κρίσιμο να καλέσουμε για βοήθεια, πριν ξεκινήσουμε όποια προσπάθεια διάσωσης, ώστε να μην χαθεί χρόνος μέχρι να φτάσει εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια. Δεν έχει επίσης κανένα νόημα, στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε, να βρεθούμε οι ίδιοι στην θέση του τραυματία.

3 Έλεγξτε για σημεία ζωής του τραυματία και ξεκινήστε ενδεχομένως καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση

Έλεγξτε για σημεία ζωής του τραυματία, όπως κίνηση, ομιλία, βήχας, αναπνοή κ.α. και μιλήστε του με δυνατή φωνή, σε περίπτωση που δεν αντιδρά. Αν το επιτρέπουν οι συνθήκες και ο τραυματίας δεν παρουσιάζει προφανή σημεία ζωής, μη διστάσετε και ξεκινήστε αμέσως την καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ).

Αν ο τραυματίας δεν αντιδρά, αφιερώστε μερικά δευτερόλεπτα για να βεβαιωθείτε αν αναπνέει ή όχι, παρακολουθώντας τις κινήσεις του θώρακα. Αν θεωρήσετε ότι δεν αναπνέει, ξεκινήστε αμέσως τουλάχιστον με μαλάξεις στην καρδιά, ακόμα και να δεν θυμάστε πως γίνεται ακριβώς η καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση. Τα πρώτα λεπτά είναι εξαιρετικά σημαντικά για την ζωή του τραυματία και συνήθως χάνονται λόγω δισταγμού των παρευρισκόμενων.

4 Αφαιρέστε ταχύτατα και με προσοχή στενά αντικείμενα, ιδιαίτερα στην περιοχή του λαιμού

Αφαιρέστε ταχύτατα και με προσοχή κοσμήματα, ζώνες και άλλα στενά αντικείμενα, που βρίσκονται ακριβώς ή κοντά στην περιοχή του εγκαύματος και ιδιαίτερα στην περιοχή του λαιμού. Μην αφαιρείτε καμμένο ρουχισμό, που ενδεχομένως έχει κολλήσει πάνω στο δέρμα του τραυματία.

Η θερμική βλάβη που προκαλεί ένα έγκαυμα οδηγεί συχνά σε τοπικό οίδημα (πρήξιμο) του ιστού, ο οποίος μπορεί να υποστεί επιπλέον βλάβη σε περίπτωση ύπαρξης στην περιοχή αυτή στενών προσωπικών αντικειμένων, όπως κοσμημάτων.

5 Καλύψτε και προστατέψτε την περιοχή του εγκαύματος. Μην το βυθίζετε σε κρύο νερό

Καλύψτε και προστατέψτε την περιοχή ενός εκτεταμένου εγκαύματος με αποστειρωμένες γάζες ή εναλλακτικά με καθαρές πετσέτες. Μην βυθίζετε μεγάλα σοβαρά εγκαύματα σε κρύο νερό. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τον τραυματία σε υποθερμία αλλά και σε κατάσταση καταπληξίας (σοκ).

Η υποθερμία αποτελεί σοβαρότατο κίνδυνο για την ζωή του τραυματία σε περίπτωση σοβαρού εγκαύματος μεγάλης επιφάνειας, εξαιτίας της εκτεταμένης βλάβης του δέρματος. Για τον λόγο αυτό, συνιστάται η κάλυψη του εγκαύματος για να αποφευχθεί η περαιτέρω απώλεια θερμότητας. Η χρήση κρύου νερού μπορεί να επιδεινώσει την υποθερμία αλλά και να οδηγήσει σε κατάσταση σοκ, εξαιτίας της απότομης πτώσης της αρτηριακής πίεσης.

Χημικό έγκαυμα

Χημικά ονομάζονται τα εγκαύματα που προκαλούνται από την άμεση επαφή και την καυστική δράση ορισμένων χημικών ουσιών, όπως τα οξέα και οι βάσεις. Οι καυστικές ουσίες μπορεί να είναι σε στερεή, υγρή αλλά και σε μορφή αερίου.

Πρώτες βοήθειες σε χημικό έγκαυμα:

1. Καλέστε για βοήθεια και απομακρύνετε με ασφάλεια τη χημική ουσία με ξηρό τρόπο
2. Αφαιρέστε προσωπικά αντικείμενα και ρουχισμό που πιθανώς έχουν εκτεθεί
3. Ξεπλύνετε τυχών υπολείμματα με τρεχούμενο νερό, προστατεύοντας πάντα τα μάτια σας
4. Καθαρίστε και προστατέψτε την περιοχή του εγκαύματος
5. Επισκευτείτε τον γιατρό σας

1 Καλέστε για βοήθεια και απομακρύνετε με ασφάλεια τη χημική ουσία με ξηρό τρόπο

Καλέστε για βοήθεια. Απομακρύνετε το ταχύτερο δυνατό τη χημική ουσία που προκαλεί το έγκαυμα, προστατεύοντας ταυτόχρονα τον εαυτό σας από την περαιτέρω έκθεση σε αυτό, ιδιαίτερα στα μάτια, στη μύτη, στα στόμα και στα χέρια. Μην χρησιμοποιείτε νερό σε περίπτωση στερεών χημικών, αλλά απομακρύνετέ τα χρησιμοποιώντας μία βούρτσα ή μία πετσέτα.

Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις επιπλέον βλάβης και σε άλλα σημεία του σώματος κατά την προσπάθεια αφαίρεσης μίας καυστικής ουσίας. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται, ώστε να μην μεταφερθεί κατά λάθος η χημική ουσία σε ευαίσθητες περιοχές, όπως τα μάτια. Αν είναι δυνατόν, χρησιμοποιείστε γάντια κατά την διαδικασία απομάκρυνσης του χημικού. Είναι επίσης προτιμότερο η μεγαλύτερη ποσότητα μίας στερεής χημικής ουσίας (π.χ. σε μορφή σκόνης) να απομακρυνθεί καταρχάς με ξηρό τρόπο χωρίς την χρήση νερού, αν αυτό είναι εφικτό. Ειδάλλως ενδέχεται να προκληθεί περαιτέρω βλάβη, λόγω διάλυσης και ενεργοποίησης της χημικής ουσίας.

2 Αφαιρέστε προσωπικά αντικείμενα και ρουχισμό που πιθανώς έχουν εκτεθεί

Αφαιρέστε γρήγορα κοσμήματα, άλλα προσωπικά αντικείμενα και ρουχισμό, που πιθανώς έχουν εκτεθεί στην χημική ουσία με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η καυστική δράση της.

Συχνά οι καυστικές ουσίες παραμένουν σε σημαντικές ποσότητες πάνω στο ρουχισμό ή σε άλλα αντικείμενα σε επαφή με το δέρμα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επέκταση του εγκαύματος και να γίνει αντιληπτό πολύ αργότερα.

3 Ξεπλύνετε τυχών υπολείμματα με τρεχούμενο νερό, προστατεύοντας πάντα τα μάτια σας

Αν έχει προηγουμένως αφαιρεθεί το μεγαλύτερο μέρος της χημικής ουσίας, αφήστε να τρέξει άφθονο νερό πάνω από την περιοχή του εγκαύματος κατά προτίμηση σε συνεχή ροή (π.χ. από την βρύση) για τουλάχιστον 10 λεπτά ή μέχρι να υποχωρήσει αισθητά ο πόνος. Σε περίπτωση εκτεταμένης έκθεσης σε χημική ουσία μπορεί να είναι αποτελεσματικό και το ντούς σε ολόκληρο το σώμα. Προστατεύετε πάντοτε τα μάτια σας.

Η χρήση τρεχούμενου νερού μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά την συγκέντρωση της χημικής ουσίας πάνω στο στο δέρμα και να παρασύρει μη ορατά υπολείμματα.

4 Καθαρίστε και προστατέψτε την περιοχή του εγκαύματος

Καθαρίστε προσεκτικά την περιοχή του εγκαυματος με καθαρό νερό ή φυσιολογικό ορό και τοποθετήστε πάνω αποστειρωμένες γάζες για προστασία. Μην επιβαρύνετε καταρχήν το χημικό τραύμα με την επάλειψη επιπλέον ουσιών (π.χ. αλοιφών) πάνω σε αυτό.

Η βλάβη του δέρματος μετά από ένα χημικό έγκαυμα μπορεί να διευκολύνει την είσοδο μικροοργανισμών και να οδηγήσει σε μόλυνση. Όπως σε οποιοδήποτε άλλο ανοικτό τραύμα, πρέπει και σε περίπτωση χημικού εγκαύματος να ελέγξουμε επίσης την αντιτετανική προστασία.

5 Επισκευτείτε τον γιατρό σας

Σε περίπτωση χημικού εγκαύματος συνιστάται να επισκευτείτε άμεσα τον γιατρό σας. Αυτό είναι ιδιαίτερα επιτακτικό σε περίπτωση μεγάλης επιφάνειας εγκαύματος, παρατεταμένου πόνου και έντονου πρηξίματος. Η ιατρική επίσκεψη είναι επίσης οπωσδήποτε απαραίτητη, αν το χημικό έγκαυμα αφορά ευαίσθητες ανατομικές δομές και περιοχές, όπως πρόσωπο, μάτια, λαιμός, γεννητικά όργανα, βλεννογόνοι, αρθρώσεις κ.α.

Ο ιατρικός έλεγχος είναι επίσης απαραίτητος αν ώρες ή ημέρες μετά το έγκαυμα παρατηρηθεί εικόνα πιθανής μόλυνσης, με οίδημα, πόνο και ερυθρότητα των περιβαλλόντων ιστών. Βρέφη και νήπια πρέπει να ελέγχονται ιατρικά σε περίπτωση οποιουδήποτε εγκαύματος.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Πρίν από κάθε χειρουργείο, ο ασθενής:

1.   πρέπει να καταλάβει γιατί το χειρουργείο προσφέρει περισσότερα πλεονεκτήματα από άλλες μη χειρουργικές θεραπείες

2.   οφείλει να ενημερωθεί για τα βασικά βήματα της χειρουργικής επέμβασης και να καταλάβει τι πρόκειται να συμβεί και γιατί

3.   πρέπει να αντιληφθεί τους στόχους αλλά και τα θεραπευτικά όρια της χειρουργικής επέμβασης

4.   συνιστάται να ενημερωθεί για την εμπειρία και την επιστημονική κατάρτιση του χειρουργού

5.   συνιστάται να γνωρίζει πιθανές εναλλακτικές χειρουργικές τεχνικές

6.   πρέπει να γνωρίζει πόσο γρήγορα συνιστάται η διεξαγωγή της χειρουργικής επέμβασης

7.   οφείλει να γνωρίζει τους θεωρητικούς κινδύνους και τις πιθανές επιπλοκές, που μπορεί να προκύψουν κατά την διάρκεια ή μετά το πέρας μιας χειρουργικής επέμβασης

8.   πρέπει να γνωρίζει την απαραίτητη διαδικασία προετοιμασίας για το χειρουργείο καθώς και τις προτεινόμενες μορφές αναισθησίας

9.   πρέπει να ενημερωθεί για την αναμενόμενη διάρκεια νοσηλείας και για το τι προβλέπεται κατά την παραμονή στο νοσοκομείο

10.   πρέπει να ενημερωθεί για την προβλεπόμενη διαδικασία αποκατάστασης μετά το χειρουργείο καθώς και το απαραίτητο χρονικό διάστημα για επιστροφή στις φυσιολογικές του δραστηριότητες και την εργασία

Η προεγχειρητική συζήτηση και ενημέρωση του ασθενούς

Η εκτενής και μεθοδική ενημέρωση του ασθενούς πριν από κάθε επεμβατική πράξη ή χειρουργική επέμβαση θεωρείται στις μέρες μας αναπόσπαστο τμήμα της εκάστοτε θεραπευτικής διαδικασίας, ιδιαίτερα μάλιστα σε περιπτώσεις προγραμματισμένων χειρουργικών πράξεων.

Ο ιατρός οφείλει να ενημερώνει τον ασθενή του για την επικείμενη επέμβαση με τρόπο απλό και πλήρως κατανοητό, αποφεύγοντας πολύπλοκους και δυσνόητους ιατρικούς όρους. Το εύρος της εκάστοτε ενημέρωσης εξαρτάται τόσο από την πολυπλοκότητα της επέμβασης όσο και από την ιδιοσυγκρασία του ασθενούς και ο γιατρός πρέπει να προσαρμόσει την ανάλυσή του αναλόγως.

Στόχος κάθε προεγχειρητικής συζήτησης και ενημέρωσης δεν είναι μόνο η αντικειμενική παρουσίαση των εκάστοτε δεδομένων. Πολύ περισσότερο η παρουσίαση των στοιχείων πρέπει να είναι σαφώς κατανοητή από τον ασθενή, έτσι ώστε αυτός να αισθάνεται και πλήρως ενημερωμένος πριν από μία χειρουργική επέμβαση.

Πολυάριθμες κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι ένας ικανοποιητικά ενημερωμένος ασθενής πριν από ένα χειρουργείο παρουσιάζει καλύτερη μετεγχειρητική πορεία αλλά και μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας από έναν ελλιπώς ενημερωμένο ασθενή.

Η προεγχειρητική ενημέρωση δεν κρίνεται πάντα πλήρης και ικανοποιητική

Η εκτεταμένη χρήση δυσνόητων ιατρικών όρων, η έλλειψη του απαιτούμενου χρόνου λόγου φόρτου εργασίας αλλά και η συστηματικά λανθασμένη προσέγγιση του ασθενούς από τον επεμβατικό ιατρό - χειρουργό, ο οποίος πιθανώς δεν δίνει την απαιτούμενη βαρύτητα στο θέμα αυτό, οδηγεί συχνά σε ελλειπή προεγχειρητική ενημέρωση του ασθενούς.

Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί μόνο ένα πιθανό νομικό πρόβλημα σε περίπτωση επιπλοκών αλλά πολύ περισσότερο συντελεί στην δημιουργία ανασφάλειας στον ασθενή και βλάπτει συνολικά την θεραπευτική διαδικασία.

Ποια σημαντικά ερωτήματα πρέπει να απαντηθούν πριν από μία χειρουργική επέμβαση;

Ο ασθενής σήμερα οφείλει να αναζητά απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα που αφορούν σε μία επεμβατική ή χειρουργική πράξη και πρέπει να γνωρίζει ποια είναι τα ερωτήματα αυτά. Στην καλύτερη περίπτωση, ο ιατρός κατευθύνει αυτόματα την συζήτηση και καλύπτει τις όποιες πιθανές απορίες προκύπτουν με τρόπο κατανοητό για τον εκάστοτε ασθενή.

Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να παραθέσουμε τα σημαντικότερα ερωτήματα, που οφείλουν να απαντηθούν ικανοποιητικά πρίν από κάθε χειρουργείο. Τέτοια ερωτήματα μπορούν να παρατεθούν εδώ φυσικά μόνο με γενικό τρόπο και θα πρέπει να εξειδικευτούν ανάλογα την περίπτωση.

1. Υπάρχουν άλλες, μη επεμβατικές θεραπευτικές επιλογές ή είναι το χειρουργείο οπωσδήποτε απαραίτητο; Τι μπορεί να συμβεί αν δεν γίνει το χειρουργείο;

Κατά την διάρκεια της προεγχειρητικής συζήτησης πρέπει να γίνει κατανοητό αν η χειρουργική πράξη έχει σαφή ένδειξη και κρίνεται απαραίτητη, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.

Αρκετές φορές και ανάλογα με την περίπτωση η επιλογή μίας συντηρητικής - μη επεμβατικής προσέγγισης συνυπάρχει με την επιλογή μίας επεμβατικής χειρουργικής θεραπείας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η μία ή άλλη προσέγγιση είναι λανθασμένη. Αυτός είναι συχνά ο λόγος μάλιστα, που ο ασθενής λαμβάνει διαφορετικές γνώμες από διαφορετικούς ιατρούς, με αποτέλεσμα να οδηγείται σε (πλήρως κατανοητή) σύγχυση.

Ο χειρουργός οφείλει να ενημερώνει λοιπόν, με αντικειμενικό τρόπο, εξαρχής τον ασθενή για την αναγκαιότητα μίας χειρουργικής πράξης αλλά και για την επιλογή μίας συντηρητικής θεραπευτικής προσέγγισης. Οι σαφείς ερωτήσεις εκ μέρους του ασθενούς προς την κατεύθυνση αυτή μπορούν να βοηθήσουν, ώστα να αποφευχθεί η όποια πιθανή σύγχυση.

2. Σε τι αφορά η προβλεπόμενη χειρουργική μέθοδος και γιατί συνιστάται;

Όταν έχει επιβεβαιωθεί η σαφής ένδειξη και τα αναμενόμενα πλεονεκτήματα μίας χειρουργικής επέμβασης σε σχέση με μία συντηρητική θεραπεία, ο χειρουργός οφείλει να καθορίσει την χειρουργική τεχνική, που προτίθεται να εφαρμόσει. Κατά την διάρκεια της προεγχειρητικής ενημέρωσης του ασθενούς, ο ιατρός πρέπει να σκιαγραφήσει τα βασικά βήματα της διαδικασίας αλλά και τον λόγο για τον οποίο την συνιστά.

Είναι σαφές ότι ο χειρουργός δεν μπορεί να αναλύσει στον ασθενή την προβλεπόμενη χειρουργική τεχνική με κάθε λεπτομέρεια, αφού αυτό προϋποθέτει εξειδικευμένες γνώσεις και δεν έχει και ιδιαίτερο νόημα. Παρόλα αυτά ο ασθενής μπορεί και πρέπει να κατανοήσει τα βασικά βήματα και τους στόχους του χειρουργείου.

Η απλή και κατανοητή γλώσσα, χωρίς περίπλοκους τεχνικούς όρους, αλλά και η δημιουργία απλών σκίτσων κατά την διάρκεια της συζήτησης μπορούν να φανούν πολύ χρήσιμα, ώστε ο ασθενής να κατανοήσει τι πρόκειται να συμβεί και να εμπλακεί ενεργά στην θεραπευτική διαδικασία νοιώθοντας μεγαλύτερη ασφάλεια.

3. Ποιοι είναι οι στόχοι αλλά και τα θεραπευτικά όρια της συγκεκριμένης χειρουργικής επέμβασης;

Κάθε χειρουργική επέμβαση έχει συγκεκριμένους αντικειμενικούς στόχους αλλά και πιθανά θεραπευτικά όρια, τα οποία καθορίζονται εν μέρει και προεγχειρητικά. Τόσο τα οφέλη όσο και τα όρια της επέμβασης πρέπει να γίνουν αντιληπτά από τον ασθενή κατά προτίμηση πριν την διεξαγωγή της χειρουργικής πράξης.

Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες μία χειρουργική επέμβαση διενεργείται εξαρχής με στόχο μόνο την βελτίωση της κλινικής εικόνας του ασθενούς και όχι την πλήρη ίασή του, καθώς η τελευταία πιθανώς δεν είναι δυνατή. Το γεγονός αυτό πρέπει να συζητηθεί εκτενώς και να γίνει πλήρως κατανοητό από τον ασθενή.

4. Τι εμπειρία έχει ο χειρουργός όσον αφορά στην συγκεκριμένη χειρουργική τεχνική αλλά και συνολικά στην χειρουργική επιστήμη;

Η συνολική εμπειρία του χειρουργού, η εκπαίδευση αλλά και η εξοικείωσή του με την προτεινόμενη χειρουργική μέθοδο είναι βασικότατο συστατικό επιτυχίας ή όχι μίας χειρουργικής πράξης. Το προφανές αυτό γεγονός έχει μάλιστα ερευνηθεί εκτενώς και έχει επιβεβαιωθεί και με επιστημονικές μεθόδους.

Ο ασθενής οφείλει να ενημερωθεί, όσο μπορεί πληρέστερα, για τον βαθμό εμπειρίας του χειρουργού, ιδιαίτερα μάλιστα σε περίπτωση προγραμματισμένης χειρουργικής θεραπείας. Δεν είναι επίσης καθόλου άσχημο να ρωτήσει ευθέως τον χειρουργό για την εμπειρία του όσον αφορά στην συγκεκριμένη χειρουργική τεχνική. Κανείς χειρουργός στον κόσμο δεν μπορεί να γνωρίζει άριστα όλες τις υπάρχουσες χειρουργικές μεθόδους. Ένας καλός χειρουργός γνωρίζει ποιές μεθόδους κατέχει άψογα και δεν προσβάλλεται καθόλου αν ο ασθενής θελήσει να ενημερωθεί για την εμπειρία του στο εκάστοτε θέμα.

Ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει ότι η εμπειρία και η εξειδικευμένη γνώση του χειρουργού θεωρείται, σε πολλές περιπτώσεις, πολύ σημαντικότερη από την εκάστοτε χειρουργική τεχνική, κάτι που επίσης έχει επιβεβαιωθεί με κλινικές μελέτες.

Σε πολλές δηλαδή περιπτώσεις ένας πολύ έμπειρος χειρουργός που εφραρμόζει μια κλασική και ίσως λίγο ξεπερασμένη μέθοδο έχει καλύτερα αποτελέσματα από έναν άπειρο χειρουργό, που εφαρμόζει την πιο μοντέρνα χειρουργική τεχνική. Φυσικά ακόμα καλύτερη θεωρείται η περίπτωση που ένας πολύ έμπειρος χειρουργός, συνεχίζει να μετεκπαιδεύεται διαρκώς, ώστε να εφαρμόζει πάντοτε τις πιο σύγχρονες και ασφαλείς χειρουργικες μεθόδους.

5. Ποιες εναλλακτικές χειρουργικές μεθόδοι υπάρχουν για την συγκεκριμένη πάθηση;

Κατά την διάρκεια της προεγχειρητικής συζήτησης, ο ασθενής μπορεί να ενημερωθεί και για εναλλακτικές χειρουργικές τεχνικές, η οποίες μπορούν να εφαρμοστούν αντί της επιλεγμένης μεθόδου. Οι εναλλακτικές αυτές τεχνικές μπορεί να είναι ισοδύναμες, παλαιότερες - κλασικές ή καμιά φορά και πιο μοντέρνες από την επιλεγμένη μέθοδο. Ο χειρουργός πρέπει να εξηγήσει στον ασθενή γιατί αυτός συνιστά την συγκεκριμένη τεχνική και όχι άλλες εναλλακτικές για την αντιμετώπιση του εκάστοτε προβήματος.

Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να τονίσουμε τη σημασία της ραγδαίας εξέλιξης της χειρουργικής τα τελευταία χρόνια, η οποία είναι συνυφασμένη με σημαντικές τεχνολογικές καινοτομίες. Πολλές νέες και πολλά υποσχόμενες χειρουργικές τεχνικές αναπτύσσονται διαρκώς, με στόχο την αποτελεσματικότερη θεραπεία με όσο το δυνατό μικρότερη επιβάρυνση του ασθενούς. Αυτό είναι ιδιαίτερα ενθαρυντικό και τελικά η ουσία κάθε επιστήμης.

Παρόλα αυτά, το παραπάνω έχει και δύο βασικές παρανέργειες: από τη μία αυξάνει την ανταγωνιστική πίεση στα νοσοκομεία και στους χειρουργούς να εφαρμόσουν μεθόδους για τις οποίες δεν έχουν ίσως εκπαιδευτεί επαρκώς και δεν διαθέτουν την ανάλογη εμπειρία. Από την άλλη αυξάνει και την τάση στους ασθενής να κρίνουν μόνο με βαση τεχνολογικών όρων αν μία χειρουργική τεχνική είναι καλή, π.χ. αν γίνεται χρήση laser ή όχι (σημείωση εδώ: όχι το laser δεν είναι απαραίτητο σε κάθε χειρουργική επέμβαση, στις περισσότερες μάλιστα είναι καθαρή ανοησία!).

6. Πόσο γρήγορα συνιστάται η διεξαγωγή της συγκεκριμένης επέμβασης;

Ο θεράπων χειρουργός πρέπει κατά την διάρκεια της προεγχειρητικής συζήτησης να καθορίσει και να εξηγήσει στον ασθενή και το χρονικό περιθώριο, που υπάρχει μέχρι την προτεινόμενη διεξαγωγή της χειρουργικής επέμβασης. Ανάλογα με το χρονικό περιθώριο αυτό, οι χειρουργικές επεμβάσεις διαχωρίζονται σε προγραμματισμένες, επείγουσες και έκτακτης ανάγκης.

Κατά τις προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις υπάρχει συνήθως ένα εύλογο χρονικό περιθώριο μέχρι την προτεινόμενη διεξαγωγή τους. Ο ασθενής ενημερώνεται σχετικά, λαμβάνοντας υπόψη και την πιθανότητα ότι το χρονικό αυτό περιθώριο ενδέχεται και να αλλάξει αν μεταβληθεί η κλινική εικόνα του ασθενούς. Ένα σύνηθες παράδειγμα προγραμματισμένης χειρουργικής επέμβασης είναι η αποκατάσταση της μη περιπλεγμένης βουβωνοκήλης.

Πολλές φορές το χρονικό περιθώριο για την ασφαλή διεξαγωγή ενός χειρουργείου περιορίζεται σημαντικά, εξαιτίας της φύσης της εκάστοτε πάθησης αλλά και τις πιθανές συναφείς βλάβες, που μπορεί να προκύψουν σε περίπτωση καθυστέρησης της χειρουργικής αντιμετώπισης. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για επείγουσα χειρουργική επέμβαση, όπως για παράδειγμα η μη ανατάξιμη βουβωνοκήλη με παρατεταμένο κοιλιακό πονο.

Κατά τις χειρουργικές επεμβασεις έκτακτης ανάγκης, το χρονικό περιθώριο μέχρι την διαξαγωγή τους περιορίζεται σε λίγες ώρες ή και μόνο σε λίγα λεπτά. Παραδείγματα τέτοιων επεμβάσεων είναι τραυματισμός με εσωτερική αιμορραγία ή η περισφυγμένη βουβωνοκήλη με άμεσο κίνδυνο νέκρωσης του εντέρου.

7. Ποιες είναι οι θεωρητικά πιθανές επιπλοκές της συγκεκριμένης χειρουργικής επέμβασης;

Κάθε χειρουργείο συνιστά στην πραγματικότητα μία μορφή τραυματισμού σε έναν συχνά ήδη επιβαρυμένο, λόγω της τρέχουσας πάθησης, οργανισμό. Αν και το χειρουργικό τραύμα γίνεται φυσικά με σκοπό την επίλυση του εκάστοτε προβλήματος, δεν παύει να επιβαρύνει με τη σειρά του ως ένα βαθμό τον οργανισμό. Αυτός είναι μάλιστα ο λόγος που η σύγχρονη χειρουργική εφαρμόζει ολοένα και συχνότερα τεχνικές, οι οποίες ελαχιστοποιούν την ακριβώς αυτή την επιπλέον, λόγω του χειρουργικού τραύματος, επιβάρυνση του οργανισμού.

Το παραπάνω γεγονός σε συνδυασμό με την περιπλοκότητα, την βαρύτητα και το στάδιο της εκάστοτε πάθησης αλλά και με την συνολική εικόνα της φυσιολογίας του ασθενούς (ηλικία, ταυτόχρονες παθήσεις κ.α.) μπορεί να οδηγήσει σε μη επιθυμητές καταστάσεις (επιπλοκές) κατά την διάρκεια ή και μετά το πέρας μίας χειρουργικής επέμβασης.

Θεωρητικά λοιπόν, κάθε χειρουργική επέμβαση μπορεί να παρουσιάσει επιπλοκές, ανεξάρτητα του εύρους της επιστημονικής κατάρτισης του χειρουργού ή της αρτιότητας της υλικοτεχνικής υποδομής του νοσοκομειακού ιδρύματος. Οι επιπλοκές συνεπώς μίας χειρουργικής επέμβασης δεν είναι σε καμία περίπτωση συνυφασμένες οπωσδήποτε με κάποιο ιατρικό λάθος, αν και το τελευταίο φυσικά και δεν μπορεί να αποκλειστεί ως πιθανή αιτία επιπλοκών.

Ο ασθενής οφείλει να γνωρίζει, πριν από την διενέργεια οποιασδήποτε χειρουργικής επέμβασης, ότι πιθανές επιπλοκές δεν μπορούν να αποκλειστούν αλλά και να ενημερωθεί για τις σημαντικότερες από τις επιπλοκές αυτές αλλά και για την συχνότητα εμφάνισής τους τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

8. Ποια είναι η απαραίτητη προετοιμασία για το χειρουργείο; Ποιες μορφές αναισθησίας προτείνονται;

Για την ασφαλή διενέργεια οποιασδήποτε χειρουργικής επέμβασης είναι απαραίτητη μία προεγχειρητική προετοιμασία, το εύρος της οποίας έρχεται σε συνάρτηση με την πολυπλοκότητα της χειρουργικής επέμβασης, την προτεινόμενη μορφή αναισθησίας αλλά και την γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς.

Η προετοιμασία αυτή περιλαμβάνει την λήψη ιστορικού και την κλινική εξέταση από τον χειρουργό, τον αναισθησιολόγο αλλά και ιατρούς άλλων ειδικοτήτων (π.χ. καρδιολόγο, πνευμονολόγο κ.α.), όποτε αυτό κριθεί απαραίτητο. Επίσης συχνά κρίνονται απαραίτητες διάφορες εργαστηριακές ή και απεικονιστικές εξετάσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις ορίζεται προεγχειρητικά και η προετοιμασία μονάδων αίματος, που πιθανώς να χρησιμοποιηθούν κατά την διάρκεια ή και μετά το πέρας της επέμβασης.

Ο ασθενής πρέπει να ενημερωθεί εγκαίρως για τις προβλεπόμενες διαδικασίες προετοιμασίας για το επικείμενο χειρουργείο αλλά και για θέματα όπως πιθανή αλλαγή του τρόπου λήψης της πάγιας φαρμακευτικής του αγωγής, τον τρόπο λήψης τροφής και υγρών πριν από το χειρουργείο κ.α.

9. Πόσο διαρκεί η νοσηλεία και τι προβλέπεται κατά την διάρκειά της;

Η νοσηλεία εξαιτίας μίας επικείμενης χειρουργικής επέμβασης μπορεί να διαρκέσει από λίγες μόνο ώρες εως και πολλές ημέρες ή και εβδομάδες. Η συνολική διάρκεια της νοσηλείας καθορίζεται τόσο από την εκάστοτε χειρουργική τεχνική όσο και από την βαρύτητα της εκάστοτε πάθησης αλλά και την θεραπευτική ανταπόκριση του ασθενούς.

Αν και η συνολική διάρκεια της νοσηλείας δεν μπορεί πάντοτε να υπολογιστεί με ακρίβεια πρίν από το πέρας της χειρουργικής επέμβασης, συνιστάται ο ασθενής να ενημερώνεται ήδη προεγχειρητικά για την προβλεπόμενη διάρκεια παραμονής του στο νοσοκομειακό ίδρυμα αλλά και για τις αναμενόμενες μετεγχειρητικές θεραπευτικές διαδικασίες μέχρι και το εξιτήριο.

10. Ποια είναι η διαδικασία αποκατάστασης μετά το χειρουργείο;

Η μετεγχειρητική παρακολούθηση και αποθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εκάστοτε χειρουργικής επέμβασης. Ο ασθενής πρέπει να ενημερωθεί, κατά την διάρκεια της προεγχειρητικής συζήτησης, για την προβλεπόμενη διαδικασία αποκατάστασης μετά το χειρουργείο.

Πολλές φορές φυσικά, η διαδικασία αποκατάστασης μπορεί να καθοριστεί επακριβώς μόνο μετά το πέρας της χειρουργικής επέμβασης, ανάλογα με τα ευρήματα αλλά και τις τελικές επεμβατικές πράξεις κατά την διάρκεια του χειρουργείου.

Παρόλα αυτά, το βασικό περίγραμμα της μετεγχειρητικής παρακολούθησης και θεραπείας του ασθενούς μπορεί συχνά να προκαθοριστεί. Κατά την διάρκεια της προεγχειρητικής συζήτησης μπορεί επίσης να διευκρινιστεί και το απαραίτητο χρονικό διάστημα για επιστροφή του ασθενούς στις φυσιολογικές του δραστηριότητες ή και την εργασία.

Συμπέρασμα

Κάθε ασθενής έχει δικαίωμα να ενημερωθεί για την όποια προβλεπόμενη επεμβατική ιατρική πράξη στο βαθμό, που ο ίδιος επιθυμεί, γνωρίζοντας όμως ποιά είναι τα σημαντικά ζητήματα προς διευκρίνηση. Κάθε ιατρός έχει υποχρέωση να κατευθύνει την προεγχειρητική συζήτηση σε τέτοιο σημείο, ώστε ο ασθενής να αισθάνεται πλήρως ενημερωμένος πρίν από το χειρουργείο.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

ONSTEP-m: η τελευταία εξέλιξη στην χειρουργική αποκατάσταση της βουβωνοκήλης

Πρωτοποριακή ελάχιστα επεμβατική μέθοδος

Η χειρουργική αποκατάσταση της βουβωνοκήλης και της μηροκήλης διενεργείται πλέον στην κλινική μας και μέσω της ελάχιστα επεμβατικής μεθόδου ONSTEP-m. Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος επιτρέπει την αποκατάσταση της κήλης με τοποθέτηση ενός ειδικού αυτόματα αναπτυσσόμενου πλέγματος μέσω πολύ μικρής τομής (3 εκ.) στο δέρμα.

Τοπική αναισθησία και παραμονή λίγων ωρών

Η μέθοδος ONSTEP-m μπορεί να διενεργηθεί με ασφάλεια και υπό τοπική αναισθησία, σε αντίθεση με άλλες ενδοσκοπικές-λαπαροσκοπικές μεθόδους, οι οποίες απαιτούν γενική αναισθησία. Η απαραίτητη παραμονή του ασθενούς στην κλινική μετά την επέμβαση περιορίζεται συνήθως σε λίγες μόνο ώρες (Χειρουργείο Ημέρας).

Ταχύτατη κινητοποίηση και επιστροφή στην εργασία

Με την μέθοδο ONSTEP-m, ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει πλήρως στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία του εντός λίγων μόνο ημερών, ακόμα και είναι απαραίτητο να σηκώσει βάρη. Αυτό είναι δυνατό, επειδή το ειδικό πλέγμα τοποθετείται στο βαθύτερο στρώμα του κοιλιακού τοιχώματος (προπεριτοναϊκά), κάτι που επιτρέπει την ταχύτατη επιβάρυνσή του.

Περιεχόμενα

• Εισαγωγή
  • Τι είναι η βουβωνοκήλη;
  • Ποιοί παράγοντες ευνοούν την δημιουργία βουβωνοκήλης;
• Διάγνωση της βουβωνοκήλης
  • Ποιά είναι τα τυπικά συμπτώματα της βουβωνοκήλης;
  • Ποιοί είναι οι πιθανοί κινδύνοι - επιπλοκές της βουβωνοκήλης;
  • Ποιές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την διάγνωση της βουβωνοκήλης;
• Θεραπεία της βουβωνοκήλης
  • Υπάρχουν εναλλακτικές μεθόδοι πέραν της χειρουργικής αποκατάστασης;
  • Πότε πρέπει να γίνει η εγχείρηση για αποκατάσταση της βουβωνοκήλης;
  • Να γίνεται χρήση κηλεπιδέσμου - ζώνης σε περίπτωση βουβωνοκήλης;
  • Ποιές χειρουργικές μεθόδοι αποκατάστασης της βουβωνοκήλης εφαρμόζονται;
  • Υπάρχουν γνωστές επιπλοκές μετά από μία εγχείρηση βουβωνοκήλης;
  • Ποιές μεθόδοι αναισθησίας εφαρμόζονται στην χειρουργική της βουβωνοκήλης;
  • Ο προεγχειρητικός έλεγχος για επέμβαση βουβωνοκήλης
  • Η νοσηλεία στην κλινική για επέμβαση βουβωνοκήλης
  • Μετεγχειρητική φροντίδα και αποθεραπεία μετά από χειρουργείο βουβωνοκήλης

Τι είναι η βουβωνοκήλη;

Με τον όρο κήλη περιγράφεται γενικότερα η πρόπτωση - προβολή ενός ή περισσοτέρων οργάνων εκτός της συνήθους ανατομικής θέσης τους, διαμέσου ενός φυσιολογικού πόρου/στομίου ή μίας παθολογικά ασθενούς περιοχής των περιβάλλοντων ιστών.

Κήλη ονομάζεται, με απλούστερα λόγια, η κατάσταση κατά την οποία δημιουργείται ένα άνοιγμα, ένα 'παράθυρο', σε ένα τοίχωμα που κατά τα άλλα είναι ενιαίο και κλειστό. Ιστοί ή όργανα, που κανονικά βρίσκονται μόνο από την μία πλευρά του τοιχώματος, μπορούν να περάσουν διαμέσου αυτού του ανοίγματος και να βρεθούν στην άλλη πλευρά. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε στην ιατρική για κήλη.

Ανάλογα με την περιοχή του σώματος, που το παραπάνω μπορεί να συμβεί, διακρίνουμε διάφορες μορφές κήλης: π.χ. βουβωνοκήλη, μηροκήλη, ομφαλοκήλη, επιγαστρική κήλη, διαφραγματοκήλη κ.α.

Στην περίπτωση της βουβωνοκήλης - την συχνότερη μορφή κήλης κοιλιακών τοιχωμάτων - η πρόπτωση ενδοκοιλιακών οργάνων/ιστών συντελείται στον βουβωνικό πόρο, στην περιοχή ακριβώς πάνω από τον μηρό.

Ο βουβωνικός πόρος

Ο βουβωνικός πόρος αποτελεί ένα κανάλι ανάμεσα στις στρώσεις των μυών του κοιλιακού τοιχώματος, από το οποίο διέρχονται φυσιολογικά διάφορες ανατομικές δομές προερχόμενες και μέσα από την περιτοναϊκή κοιλότητα: αιμοφόρα αγγεία, λεμφαγγεία, νεύρα, ο σπερματικός πόρος (στον άντρα) κ.α. Μέσα από τον βουβωνικό πόρο συντελείται κατά την εμβρυϊκή ηλικία και η κάθοδος των όρχεων στο όσχεο (σάκος που περιέχει τους όρχεις).

Ποιοί παράγοντες ευνοούν την δημιουργία βουβωνοκήλης;

Η βουβωνοκήλη μπορεί να δημιουργηθεί σε όλες τις ηλικίες, εξαιτίας συγγενών (εκ γενετής) αλλά και επίκτητων παραγόντων όπως:

• Ανατομικές διαταραχές: π.χ. ασθενές - ευρύ έσω στόμιο βουβωνικού πόρου
• Δομικές διαταραχές: π.χ. διαταραχή σύνθεσης – αποδόμησης του κολλαγόνου του συνδετικού ιστού
• Καταστάσεις που προκαλούν αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης (παχυσαρκία, χρόνιος βήχας, δυσκοιλιότητα, εγκυμοσύνη, άρση βαρέων αντικειμένων κλπ.)

Διάγνωση της βουβωνοκήλης

Ποια είναι τα τυπικά συμπτώματα της βουβωνοκήλης;

Τυπικό σύμπτωμα της βουβωνοκήλης είναι η τοπική διόγκωση στην βουβωνική χώρα συχνά συνδυαζόμενη με ήπιο ή και εντονότερο πόνο, ο οποίος επιδεινώνεται με την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης (βήχας, γέλιο, σωματική άσκηση κλπ.) ή και με τις κινήσεις του εντέρου.

Η κήλη μπορεί να είναι ανατάξιμη, δηλαδή να είναι δυνατή η επαναφορά του περιεχομένου στην κοιλιά, οπότε η διόγκωση μπορεί και να εξαφανίζεται παροδικά αναλόγως την θέση του ατόμου.

Σε άλλες περιπτώσεις δεν είναι ορατή καμία διόγκωση και η βουβωνοκήλη γίνεται αισθητή μόνο μέσω του πόνου, ενώ αρκετές φορές δεν παρουσιάζει καθόλου ενοχλήσεις και η διάγνωσή της γίνεται τυχαία κατά την κλινική εξέταση από τον γιατρό.

Στην περίπτωση της οσχεοβουβωνοκήλης ενδοκοιλιακά όργανα/ιστοί (π.χ. εντερικές έλικες) φτάνουν διαμέσου του βουβωνικού πόρου μέχρι το όσχεο στους άντρες ή τα μεγάλα χείλη στις γυναίκες, οπότε παρατηρείται διόγκωση, πόνος ακόμα και εντερικοί ήχοι στις περιοχές αυτές.

Ποιοί είναι οι πιθανοί κινδύνοι - επιπλοκές της βουβωνοκήλης;

Συχνά η βουβωνοκήλη είναι μη ανατάξιμη, δηλαδή δεν είναι δυνατή η επαναφορά του προβάλλοντα περιτοναϊκού σάκου και του περιεχομένου του από τον βουβωνικό πόρο πίσω στην κοιλιά, λόγω συμφύσεων, αυξημένης μυϊκής τάσης ή και οιδήματος. Κυρίως σε αυτές τις περιπτώσεις εγκυμονεί ο σοβαρότατος κίνδυνος της περίσφυξης της κήλης, μίας κατάστασης που μπορεί να οδηγήσει ραγδαία σε μόνιμη βλάβη ενδοκοιλιακών οργάνων και να απειλήσει ακόμα και την ζωή του ασθενούς.

Εάν για παράδειγμα περισφυχθούν εντερικές έλικες, μειώνεται ή και αναστέλλεται λόγω του οιδήματος η αιμάτωση του εντέρου, μία κατάσταση που οδηγεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς την απαραίτητη άμεση χειρουργική θεραπεία, σε φλεγμονή, περιτονίτιδα, απόφραξη του εντερικού σωλήνα ακόμα και νέκρωση του εντέρου.

Τα συμπτώματα μίας περισφυγμένης βουβωνοκήλης είναι συνήθως δραματικά: έντονος πόνος στην βουβωνική χώρα με προβολή στο όσχεο, την κοιλιά ή την πλάτη, πιθανή αναστολή αερίων, εμέτοι, πυρετός, πτώση αρτηριακής πίεσης, σόκ κ.α.

Ποιές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την διάγνωση της βουβωνοκήλης;

Για την διάγνωση της βουβωνοκήλης είναι κατά κύριο λόγο απαραίτητη η προσεκτική κλινική εξέταση από έμπειρο ιατρό, σε συνδυασμό με την αναλυτική καταγραφή των συμπτωμάτων και του ιστορικού του ασθενούς.

Η επιβεβαίωση της διάγνωσης πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο χειρουργό, ο οποίος μπορεί να προβεί σε μια αντικειμενική αξιολόγηση του μεγέθους και της ακριβούς τοποθεσίας της κήλης αλλά και να αποκλείσει άλλες συναφές παθήσεις.

Στην κλινική μας έχουμε επιπλέον καθιερώσει το ηπερηχογράφημα από τον ίδιο τον χειρουργό σαν στάνταρ διαδικασία επιβεβαίωσης και ελέγχου της βουβωνοκήλης. Περαιτέρω διαγνωστικές διαδικασίες, όπως π.χ. η μαγνητική τομογραφία, είναι πολύ σπάνια απαραίτητες.

Θεραπεία της βουβωνοκήλης

Υπάρχουν εναλλακτικές μεθόδοι πέραν της χειρουργικής αποκατάστασης;

Είναι γενικά παραδεκτό ότι η αποκατάσταση της βουβωνοκήλης μπορεί να γίνει μόνο με χειρουργικές μεθόδους. Η τακτική που ακολουθείται είναι απλή: έλεγχος και επαναφορά των προβαλλόμενων, εκτός θέσης οργάνων/ιστών στην σωστή ανατομική τους θέση (ανάταξη κήλης) με ταυτόχρονη διόρθωση του λόγου της μετακίνησής τους, δηλαδή την ενίσχυση του ασθενούς εκείνου σημείου, από το οποίο έχουν προβάλλει (αποκατάσταση κήλης).

Επειδή η κήλη συνιστά ένα ανατομικό - 'μηχανικό' πρόβλημα απαιτεί και ανάλογη αντιμετώπιση. Η ενίσχυση του κοιλιακού τοιχώματος και το κλείσιμο του ανοίγματος δεν μπορεί δηλαδή να επιτευχθεί με κάποιο τύπο φαρμακευτικής, φυσικοθεραπευτικής ή άλλης συντηρητικής αγωγής. Είναι προφανές λοιπόν ότι καμία άλλη μέθοδος, πλήν της χειρουργικής, δεν μπορεί να αποκαταστήσει την κήλη.

Πότε πρέπει να γίνει η εγχείρηση για αποκατάσταση της βουβωνοκήλης;

Το προτεινόμενο χρονικό διάστημα, μέσα στο οποίο συνιστάται το χειρουργείο για διόρθωση μίας βουβωνοκήλης, σχετίζεται άμεσα με τα συμπτώματα και την κλινική εικόνα του ασθενούς.

Ασυμπτωματική βουβωνοκήλη: εγχείρηση σε εύλογο χρονικό διάστημα

Μία βουβωνοκήλη θεωρείται ασυμπτωματική όταν αυτή πέραν μίας πιθανής μικρής διόγκωσης στην βουβωνική χώρα (συνήθως ορατή μόνο σε όρθια ή καθιστή θέση) δεν προκαλεί καθόλου ενοχλήσεις ή πόνο. Στην περίπτωση αυτή, το προτεινόμενο χειρουργείο μπορεί να προγραμματιστεί και να διεξαχθεί σε εύλογο χρονικό διάστημα, κατά προτίμηση πριν η κήλη γίνει συμπτωματική ή δημιουργήσει επιπλοκές.

Συμπτωματική βουβωνοκήλη: εγχείρηση σε σύντομο χρονικό διάστημα

Μία βουβωνοκήλη θεωρείται συμπτωματική όταν αυτή εκτός της πιθανής διόγκωσης στην βουβωνική χώρα προκαλεί και τοπικές ενοχλήσεις, ακόμα και αν αυτές είναι παροδικές ή σχετικά μικρής έντασης. Στην περίπτωση αυτή, το προτεινόμενο χειρουργείο πρέπει να προγραμματιστεί και να διεξαχθεί σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, κατά προτίμηση πριν η κήλη δημιουργήσει περαιτέρω επιπλοκές.

Μη ανατάξιμη βουβωνοκήλη: εγχείρηση το συντομότερο δυνατό

Μία βουβωνοκήλη θεωρείται μη ανατάξιμη όταν δεν είναι δυνατή η επαναφορά του προβάλλοντα περιτοναϊκού σάκου και του περιεχομένου του από τον βουβωνικό πόρο πίσω στην κοιλιά, λόγω συμφύσεων, αυξημένης μυϊκής τάσης ή και οιδήματος. Αυτό συνήθως γίνεται αντιληπτό μέσω μίας προφανούς διόγκωσης στην βουβωνική χώρα ή και στο όσχεο, η οποία προκαλεί συχνά ενοχλήσεις αλλά και περιστασιακά έντονο πόνο.

Στην περίπτωση αυτή, το προτεινόμενο χειρουργείο πρέπει να προγραμματιστεί και να διεξαχθεί το συντομότερο δυνατό, καθώς εγκυμονεί ο κίνδυνος περίσφυξης με σοβαρές πιθανές επιλοκές.

Περισφυγμένη βουβωνοκήλη: επείγουσα εγχείρηση άμεσα

Η περίσφυξη της βουβωνοκήλης είναι μία κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει ραγδαία σε σοβαρή βλάβη ενδοκοιλιακών οργάνων και να απειλήσει ακόμα και την ζωή του ασθενούς. Τα συμπτώματα μίας περισφυγμένης βουβωνοκήλης είναι συνήθως δραματικά: έντονος πόνος στην βουβωνική χώρα με προβολή στο όσχεο, την κοιλιά ή την πλάτη, πιθανή αναστολή αερίων, εμέτοι, ειλεός κ.α.

Σε περίπτωση περισφυγμένης βουβωνοκήλης απαιτείται επείγουσα χειρουργική παρέμβαση χωρίς καθυστέρηση.

Να γίνεται χρήση κηλεπιδέσμου - ζώνης σε περίπτωση βουβωνοκήλης;

Τις τελευταίες δεκαετίες είχε εφαρμοστεί εκτενώς μία συντηρητική προσέγγιση, όσον αφορά στην βουβωνοκήλη και στην κήλη σαν πάθηση γενικότερα, με την μακροχρόνια χρήση κηλεπιδέσμου, της γνωστής ζώνης.

Η χρήση μίας τέτοιας ζώνης δεν ενδείκνυται πλέον σε καμία περίπτωση για μακροχρόνια χρήση, κατά την προσωπική μας γνώμη ούτε για καν για μικρό χρονικό διάστημα. Ο κηλεπίδεσμος δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, τουναντίον μπορεί και να το επιδεινώσει μετατρέποντας μία ανατάξιμη κήλη σε μη ανατάξιμη. Σε κάθε περίπτωση πάντως επιμηκύνει τη διάρκεια ύπαρξης μίας βουβωνοκήλης, μεγαλώνοντας έτσι την πιθανότητα περίσφυξης και άλλων επιπλοκών.

Η ζώνη σε βουβωνοκήλη, παρόλο που μπορεί να προσφέρει σε κάποιους ασθενείς μία αίσθηση ανακούφισης, δεν συνιστάται ούτε σαν δευτερεύουσα λύση ακόμα και σε περίπτωση που ο ασθενής αρνηθεί το χειρουργείο ή γιά κάποιους άλλους λόγους αυτό δεν είναι δυνατό.

Ποιες χειρουργικές μεθόδοι αποκατάστασης της βουβωνοκήλης εφαρμόζονται;

Για την αντιμετώπιση της βουβωνοκήλης εφαρμόζονται διάφορες χειρουργικές μεθόδοι, οι οποίες έχουν κοινό στόχο την πλήρη αποκατάσταση του ασθενούς με όσο το δυνατό λιγότερη επιβάρυνση και με την μικρότερη δυνατή πιθανότητα μετεγχειρητικών επιπλοκών ή μελλοντικής υποτροπής.

Όλες οι χειρουργικές τεχνικές αποκατάστασης της βουβωνοκήλης έχουν κοινούς αντικειμενικούς στόχους, οι οποίοι είναι:

• η ανάταξη της κήλης, η απομάκρυνση δηλαδή του προβαλλόμενου ιστού από την βουβωνικό πόρο ή και το όσχεο και την επαναφορά του, μετά από έλεγχο, στην αρχική του θέση εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας
• η αποκατάσταση της βλάβης του κοιλιακού τοιχώματος, το κλείσιμο δηλαδή του ανοίγματος, ώστε η κήλη να μην εμφανιστεί ξανά

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων έχουν αναπτυχθεί πολλές διαφορετικές χειρουργικές μεθόδοι, η κάθε μία από τις οποίες έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Η επιλογή της καταλληλότερης για τον εκάστοτε ασθενή μεθόδου γίνεται μετά από ανάλυση πολλών παραγόντων από τον θεράποντα χειρουργό, σε συνάρτηση πάντοτε και με την εμπειρία του στην εκάστοτε τεχνική.

Οι χειρουργικές μεθόδοι αποκατάστασης της βουβωνοκήλης μπορούν να ταξινομηθούν σε τρείς κατηγορίες:

• 1 Κλασικές - ανοικτές επεμβάσεις με ή χωρίς πλέγμα
  μέσω ανοικτής τομής στην βουβωνική χώρα υπό τοπική, ραχιαία ή γενική αναισθησία
   
  • χωρίς ενίσχυση των κοιλιακών τοιχωμάτων (παιδοχειρουργική)
  • με ενίσχυση των κοιλιακών τοιχωμάτων υπό τάση χωρίς πλέγμα, μέσω διάφορων τεχνικών συρραφής, χρησιμοποιώντας τους ίδιους τους ιστούς του ασθενούς (π.χ. μέθοδος κατά Shouldice)
  • με ενίσχυση των κοιλιακών τοιχωμάτων χωρίς τάση με ειδικό συνθετικό πλέγμα μεταξύ των μυϊκών στρωμάτων εντός του βουβωνικού πόρου (π.χ. μέθοδος κατά Lichtenstein)

  Οι κλασικές επεμβάσεις έχουν αναπτυχθεί εδώ και πολλές δεκαετίες και εφαρμόζονται ακόμα στις περισσότερες χειρουργικές κλινικές.

  Θέση πλέγματος σε βουβωνοκήλη με κλασικές ανοικτές μεθόδους
  
  Το πλέγμα τοποθετείται ανάμεσα στα μυϊκά στρώματα του κοιλιακού τοιχώματος, εντός του βουβωνικού πόρου.
   

• 2 Ελάχιστα επεμβατικές ενδοσκοπικές - λαπαροσκοπικές επεμβάσεις με προπεριτοναϊκό πλέγμα
  με χρήση ειδικών εργαλείων και κάμερας (οπτικής) μέσω μικρότερων τομών στο δέρμα υπό γενική αναισθησία
   
  • Ενδοσκοπική τεχνική TEP διαμέσου των μυϊκών στρωμάτων του κοιλιακού τοιχώματος, χωρίς πρόσβαση στην περιτοναϊκή κοιλότητα (ολική εξωπεριτοναϊκή αποκατάσταση)
  • Λαπαροσκοπική τεχνική TAPP με πρόσβαση στην περιτοναϊκή κοιλότητα (διακοιλιακή προπεριτοναϊκή αποκατάσταση)

  Οι ενδοσκοπικές - λαπαροσκοπικές επεμβάσεις αποκατάστασης της βουβωνοκήλης εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια από ειδικά καταρτισμένους χειρουργούς.
   

  Θέση πλέγματος σε βουβωνοκήλη (προπεριτοναϊκά) στις σύγχρονες μεθόδους αποκατάστασης βουβωνοκήλης - μηροκήλης
  
  Το πλέγμα τοποθετείται στον προπεριτοναϊκό χώρο, στο βαθύτερο στρώμα του κοιλιακού τοιχώματος.
   

• 3 Ελάχιστα επεμβατικές ανοικτές επεμβάσεις με προπεριτοναϊκό πλέγμα
  με χρήση ειδικών εργαλείων μέσω μικρότερων τομών στο δέρμα
   
  • Τεχνική ONSTEP-m διαμέσου των μυϊκών στρωμάτων του κοιλιακού τοιχώματος, με τοποθέτηση συνήθως υπό τοπική αναισθησία ειδικά σχεδιασμένου πλέγματος προπεριτοναϊκά, στο βαθύτερο δηλαδή στρώμα του κοιλιακού τοιχώματος χωρίς πρόσβαση στην περιτοναϊκή κοιλότητα

  Οι ελάχιστα επεμβατικές ανοικτές επεμβάσεις με προπεριτοναϊκό πλέγμα εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια μόνο από (ακόμα) μικρό αριθμό ειδικά εκπαιδευμένων χειρουργών.

  
   

Υπάρχουν γνωστές επιπλοκές μετά από μία εγχείρηση βουβωνοκήλης;

Εκτεταμένες κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι κατά την διάρκεια ή μετά το πέρας της χειρουργικής αποκατάστασης της βουβωνοκήλης η πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών είναι εξαιρετικά μικρή. Είναι αυτονόητο ότι η αποκατάσταση της κήλης προγραμματισμένα έχει πολύ μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών από μία επείγουσα επέμβαση, λόγω περίσφυξης.

Όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να έχουν θεωρητικά επιπλοκές οπως επιμόλυνση, αιμορραγία, βλάβη σε νεύρα, φλεβική θρόμβωση κλπ. Το ποσοστό υποτροπής (επανεμφάνισης της κήλης) είναι σχετικά μικρό και διαφέρει αναλόγως την μέθοδο, που θα εφαρμοστεί. Άλλες επιπλοκές, όπως νευραλγία (τοπικός πόνος λόγω νευρικού ερεθισμού), βλάβη του σπερματικού τόνου, των σπερματικών αγγείων ή και ενδοκοιλιακών οργάνων δεν μπορούν μεν να αποκλειστούν, προκύπτουν δε εξαιρετικά σπάνια.

Συχνότερα παρατηρείται μετεγχειρητικά τοπικό οίδημα (πρήξιμο), λόγω αιματώματος ή αντιδραστικής περισυλλογής υγρού. Το οίδημα περιορίζεται συνήθως στην βουβωνική χώρα και στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί σταδιακά, μπορεί όμως να επεκταθεί μέχρι και το όσχεο, γύρω από τον όρχι. Σε περίπτώση οιδήματος επιβάλλεται ο άμεσος και τακτικός επανέλεγχος από τον θεράποντα ιατρό, για την καλύτερη αντιμετώπισή του.

Σε γενικές γραμμές η αποκατάσταση της κήλης με τις σύγχρονες επεμβατικές μεθόδους είναι ένα ασφαλές χειρουργείο.

Ποιές μεθόδοι αναισθησίας εφαρμόζονται στην χειρουργική της βουβωνοκήλης;

Η μέθοδος αναισθησίας που επιλέγεται είναι σε άμεση συνάρτηση με την χειρουργική μέθοδο, που τελικώς θα εφαρμοστεί, αλλά και με την φυσιολογία, ηλικία και τις προσωπικές προτίμησεις του ασθενούς. Κατά την χειρουργική αποκατάσταση της βουβωνοκήλης εφαρμόζεται συνήθως γενική, ραχιαία ή και τοπική αναισθησία, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της τεχνικής ONSTEP-m.

Ο προεγχειρητικός έλεγχος για επέμβαση βουβωνοκήλης

Ο απαραίτητος προεγχειρητικός έλεγχος περιλαμβάνει:

• αιματολογικές εξετάσεις
• ηλεκτροκαρδιογράφημα
• έλεγχο της πάγιας φαρμακευτικής αγωγής και προσωρινή διακοπή ορισμένων σκευασμάτων (π.χ. αντιπηκτικά)
• σε ορισμένες περιπτώσεις ακτινογραφία θώρακος, καρδιολογική και πνευμονολογική αξιολόγηση
• αξιολόγηση από τον αναισθησιολόγο, ο οποίος ενημερώνει αναλυτικά τον ασθενή για την ιδανικότερη μέθοδο αναισθησίας ανά περίπτωση

Η νοσηλεία στην κλινική για επέμβαση βουβωνοκήλης

Την ημέρα της επέμβασης ο ασθενής εισάγεται στην κλινική νηστικός εκτός από ειδικές περιπτώσεις, όπου η εισαγωγή γίνεται την προηγούμενη ημέρα για την διεξαγωγή του προεγχειρητικού ελέγχου. Μετά την απαραίτητη προετοιμασία, ο ασθενής συνοδεύεται στον χώρο του χειρουργείου.

Μετά την περάτωση της επέμβασης, ο ασθενής οδηγείται στο δωμάτιό του. Εντός σύντομου χρονικού διαστήματος ο ασθενής μπορεί να σηκωθεί και να κινητοποιηθεί.

Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι κατά κανόνα περιορισμένος και αντιμετωπίζεται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή ενδοφλεβίως ή από το στόμα. Κατά την διάρκεια της επέμβασης μπορεί να εισαχθεί ένα σωληνάκι για παροχέτευση των υγρών, το οποίο αφαιρείται ανώδυνα συνήθως την 1η ή και την 2η μετεγχειρητική ημέρα.

Η διάρκεια παραμονής στην κλινική κυμαίνεται ανάλογα με την ηλικία του ασθενή και το εύρος της επέμβασης κατά κανόνα από μερικές μόνο ώρες έως και 2 ημέρες.

Μετεγχειρητική φροντίδα και αποθεραπεία μετά από χειρουργείο βουβωνοκήλης

Είναι πολύ σημαντικό να αποφευγονται μετεγχειρητικά όλες εκείνες οι καταστάσεις που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση και μπορούν να οδηγήσουν σε υποτροπή (επαναδημιουργία) της κήλης, προτού επέρθει η πλήρης επούλωση των κοιλιακών τοιχωμάτων.

Τέτοιες καταστάσεις μπορεί ναι είναι για παράδειγμα η άρση βαρέων αντικειμένων, η σωματική καταπόνηση, ο παρατεταμένος βήχας κ.α. Ανάλογα με τον τύπο και το εύρος της επέμβασης ο ιατρός καθορίζει την διάρκεια, κατά την οποία ο ασθενής πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός.

Οι σύγχρονες χειρουργικές μεθόδοι, όπως η τεχνική ONSTEP-m, επιτρέπουν την ταχύτατη επιβάρυνση και την επιστροφή σε φυσιολογικές δραστηριότητες και την εργασία, ακόμα και αν ο ασθενής πρέπει σύντομα να σηκώσει βάρη.

Η χρήση παυσίπονων είναι σπανίως απαραίτητη για χρονικό διάστημα πέρα ολίγων ημερών και γίνεται από το στόμα. Η αντιθρομβωτική προστασία γίνεται με φαρμακευτική αγωγή μέχρι την πλήρη επανακινητοποίηση του ασθενούς. Οι χειρουργικές τομές ελέγχονται ως προς την επούλωσή τους κατά τις αλλαγές των τραυμάτων και τα ράμματα αφαιρούνται συνήθως σε 8-12 ημέρες.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι η κήλη;

Με τον όρο κήλη περιγράφεται γενικότερα η μετατόπιση ενός ή περισσοτέρων οργάνων εκτός της συνήθους ανατομικής θέσης τους, διαμέσου ενός φυσιολογικού πόρου/στομίου ή μίας παθολογικά ασθενούς περιοχής των περιβάλλοντων ιστών.

Κήλη ονομάζεται, με απλούστερα λόγια, η κατάσταση κατά την οποία δημιουργείται ένα άνοιγμα, ένα 'παράθυρο', σε ένα τοίχωμα που κατά τα άλλα είναι ενιαίο και κλειστό. Ιστοί ή όργανα, που κανονικά βρίσκονται μόνο από την μία πλευρά του τοιχώματος, μπορούν να περάσουν διαμέσου αυτού του ανοίγματος και να βρεθούν στην άλλη πλευρά. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε στην ιατρική για κήλη.

Ανάλογα με την περιοχή του σώματος, που το παραπάνω μπορεί να συμβεί, διακρίνουμε διάφορες μορφές κήλης: π.χ. βουβωνοκήλη, μηροκήλη, ομφαλοκήλη, επιγαστρική κήλη, διαφραγματοκήλη κ.α.

Κήλες της λευκής γραμμής του κοιλιακού τοιχώματος

Μία συχνή περιοχή εμφάνισης κήλης είναι η λευκή γραμμή του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος.

Η λευκή γραμμή αποτελεί ουσιαστικά το σημείο σύζευξης της μυϊκής περιτονίας (του ισχυρού περιβλήματος) και των απονευρώσεων των ορθών κοιλιακών μυών, οι οποίοι εκτείνονται κατακόρυφα και παράλληλα της νοητής μέσης γραμμής του σώματος. Η λευκή γραμμή συναντάται λοιπόν ακριβώς στο κέντρο συμμετρίας του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος και εκτείνεται από το στέρνο (ξιφοειδή απόφυση) μέχρι και τον ομφαλό.

Oμφαλοκήλη

Η ομφαλοκήλη αφορά στην χαλάρωση και την εντοπισμένη βλάβη της μυϊκής περιτονίας (της λευκής γραμμής) του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος στο ύψος του ομφαλού, με αποτέλεσμα την προβολή ενός περιτοναϊκού σάκου με περιεχόμενο ενδοκοιλιακά όργανα (συνήθως επίπλουν ή και εντέρου). Αυτό συχνά οδηγεί σε ορατή αλλοίωση της φυσιολογικής δομής του ομφαλού, δηλαδή στην εξαφάνιση του τυπικού 'βαθουλώματος' και στην αντικατάστασή του από ένα 'φούσκωμα'.

Eπιγαστρική κήλη

Ανάλογη εικόνα παρατηρείται και στην περίπτωση επιγαστρικής κήλης, κατά την οποία συναντάται επίσης διαταραχή της συνέχειας της λευκής γραμμής και προβολή ενδοκοιλιακών οργάνων εντός αντίστοιχου περιτοναϊκού σάκου. Η βλάβη του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος παρουσιάζεται όμως μεταξύ ομφαλού και στέρνου και όχι ακριβώς στον ομφαλό, όπως η ομφαλοκήλη. Η επιγαστρική κήλη εντοπίζεται δηλαδή ψηλότερα από τον ομφαλό.

Διάταση των ορθών κοιλιακών μυών

Η διάταση των ορθών κοιλιακών ή διάταση της λευκής γραμμής συνίσταται στην χαλάρωση και διεύρυνση της λευκής γραμμής χωρίς την δημιουργία εντοπισμένης βλάβης και ανοίγματος σε αυτή. Στην περίπτωση αυτή δεν έχουμε προβολή περιτοναϊκού σάκου ή ενδοκοιλιακού οργάνου, καθώς δεν υπάρχει διάσπαση της συνέχειας του κοιλιακού τοιχώματος.

Η διάταση των ορθών κοιλιακών δεν αποτελεί συνεπώς κήλη και δεν αναμένονται οι πιθανοί κίνδυνοι και επιπλοκές μίας κήλης, όπως η περίσφυξη. Παρόλα αυτά η κατάσταση αυτή συχνά συνδυάζεται με την ταυτόχρονη παρουσία ομφαλοκήλης ή και επιγαστρικής κήλης, κάτι το οποίο πρέπει να ελεγχθεί και να αντιμετωπιστεί αναλόγως.

Η χειρουργική αποκατάσταση της διάτασης της λευκής γραμμής χωρίς την ταυτόχρονη ύπαρξη επιγαστρικής κήλης ή ομφαλοκήλης γίνεται για αισθητικούς κυρίως λόγους.

Ποιοί παράγοντες ευνοούν την δημιουργία ομφαλοκήλης - επιγαστρικής κήλης;

Η κήλη της λευκής γραμμής μπορεί να δημιουργηθεί σε όλες τις ηλικίες, εξαιτίας:

• Ανατομικών διαταραχών σε βάση συγγενών (εκ γενετής) παραγόντων
• Δομικών διαταραχών, όπως διαταραχή σύνθεσης – αποδόμησης του κολλαγόνου του συνδετικού ιστού
• Καταστάσεων που προκαλούν αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης (παχυσαρκία, χρόνιος βήχας, δυσκοιλιότητα, εγκυμοσύνη, άρση βαρέων αντικειμένων κλπ.)

Διάγνωση της ομφαλοκήλης - επιγαστρικής κήλης

Ποιες είναι οι τυπικές ενοχλήσεις / συμπτώματα;

Τυπικό σύμπτωμα της ομφαλοκήλης και της επιγαστρικής κήλης είναι η τοπική διόγκωση στον ομφαλό ή στην περιοχή μεταξύ ομφαλού και στέρνου αντίστοιχα. Η διόγκωση αυτή συνδυαζεται συχνά με ήπιο ή και εντονότερο πόνο, ο οποίος επιδεινώνεται περιοδικά με την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης (βήχας, γέλιο, σωματική άσκηση κλπ.) ή και με τις κινήσεις του εντέρου.

Η κήλη μπορεί να είναι ανατάξιμη, δηλαδή να είναι δυνατή η επαναφορά του περιεχομένου στην κοιλιά, οπότε η διόγκωση μπορεί και να εξαφανίζεται παροδικά αναλόγως την θέση του ατόμου.

Σε άλλες περιπτώσεις δεν είναι ορατή καμία διόγκωση και η κήλη γίνεται αισθητή μόνο μέσω του πόνου, ενώ αρκετές φορές δεν παρουσιάζει καθόλου ενοχλήσεις και η διάγνωσή της γίνεται τυχαία κατά την κλινική εξέταση από τον γιατρό.

Ποιοί είναι οι πιθανοί κινδύνοι - επιπλοκές της ομφαλοκήλης και της επιγαστρικής κήλης;

Συχνά η ομφαλοκήλη και ιδιαίτερα η επιγαστρική κήλη είναι 'μη ανατάξιμη', δηλαδή δεν είναι δυνατή η επαναφορά του προβάλλοντα περιτοναϊκού σάκου και του περιεχομένου του πίσω στην κοιλιά, λόγω συμφύσεων, αυξημένης μυϊκής τάσης ή και οιδήματος. Κυρίως σε αυτές τις περιπτώσεις εγκυμονεί ο σοβαρότατος κίνδυνος της περίσφυξης της κήλης, μίας κατάστασης που μπορεί να οδηγήσει ραγδαία σε μόνιμη βλάβη ενδοκοιλιακών οργάνων και να απειλήσει ακόμα και την ζωή του ασθενούς.

Εάν για παράδειγμα περισφυχθούν εντερικές έλικες, μειώνεται ή και αναστέλλεται λόγω του οιδήματος η αιμάτωση του εντέρου, μία κατάσταση που οδηγεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς την απαραίτητη άμεση χειρουργική θεραπεία, σε φλεγμονή, περιτονίτιδα, απόφραξη του εντερικού σωλήνα ακόμα και νέκρωση του εντέρου.

Τα συμπτώματα μίας περισφυγμένης κήλης του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος μπορεί να είναι δραματικά: έντονος πόνος στην κοιλιακή χώρα, πιθανή αναστολή αερίων, εμέτοι, ειλεός, πτώση αρτηριακής πίεσης, σόκ κ.α.

Ποιές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την διάγνωση της ομφαλοκήλης - επιγαστρικής κήλης;

Για την διάγνωση της ομφαλοκήλης και της επιγαστρικής κήλης είναι κατά κύριο λόγο απαραίτητη η κλινική εξέταση από έμπειρο ιατρό, σε συνδυασμό με την αναλυτική καταγραφή των συμπτωμάτων και του ιστορικού του ασθενούς.

Η επιβεβαίωση της διάγνωσης πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο χειρουργό, ο οποίος μπορεί να προβεί σε μια αντικειμενική αξιολόγηση του μεγέθους και της ακριβούς τοποθεσίας της κήλης αλλά και να αποκλείσει άλλες συναφές παθήσεις.

Στην κλινική μας έχουμε επιπλέον καθιερώσει το ηπερηχογράφημα από τον ίδιο τον χειρουργό σαν βασική διαδικασία επιβεβαίωσης και ελέγχου της ομφαλοκήλης - επιγαστρικής κήλης. Περαιτέρω διαγνωστικές διαδικασίες, είναι πολύ σπάνια απαραίτητες.

Θεραπεία της ομφαλοκήλης - επιγαστρικής κήλης

Υπάρχουν εναλλακτικές μεθόδοι πέραν της χειρουργικής αποκατάστασης;

Η αποκατάσταση της ομφαλοκήλης και της επιγαστρικής κήλης μπορεί να γίνει μόνο με χειρουργικές μεθόδους. Η τακτική που ακολουθείται είναι απλή: έλεγχος και επαναφορά των προβαλλόμενων, εκτός θέσης οργάνων/ιστών στην σωστή ανατομική τους θέση (ανάταξη κήλης) με ταυτόχρονη διόρθωση του λόγου της μετακίνησής τους, δηλαδή την ενίσχυση του ασθενούς εκείνου σημείου, από το οποίο έχουν προβάλλει (αποκατάσταση κήλης).

Είναι προφανές ότι καμία άλλη μέθοδος, πλήν της χειρουργικής, δεν μπορεί να αποκαταστήσει την κήλη.

Να γίνεται χρήση κηλεπιδέσμου - ζώνης;

Τις τελευταίες δεκαετίες είχε εφαρμοστεί εκτενώς μία συντηρητική προσέγγιση, όσον αφορά στην ομφαλοκήλη - επιγαστρική κήλη και στην κήλη σαν πάθηση γενικότερα, με την μακροχρόνια χρήση κηλεπιδέσμου, της γνωστής ζώνης.

Η χρήση μίας τέτοιας ζώνης, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προσφέρει μία παροδική ανακούφιση στον ασθενή, δεν ενδείκνυται πλέον σε καμία περίπτωση για μακροχρόνια χρήση, κατά την προσωπική μας γνώμη ούτε για καν για μικρό χρονικό διάστημα. Ο κηλεπίδεσμος δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, τουναντίον μπορεί και να το επιδεινώσει μετατρέποντας μία ανατάξιμη κήλη σε μη ανατάξιμη. Σε κάθε περίπτωση πάντως επιμηκύνει τη διάρκεια ύπαρξης μίας κήλης, μεγαλώνοντας έτσι την πιθανότητα περίσφυξης και άλλων επιπλοκών.

Η ζώνη σε περίπτωση ομφαλοκήλης ή επιγαστρικής κήλης δεν συνιστάται μακροπρόθεσμα ούτε σαν δευτερεύουσα λύση ακόμα και σε περίπτωση που ο ασθενής αρνηθεί το χειρουργείο ή γιά κάποιους άλλους λόγους αυτό δεν είναι δυνατό.

Ποιες χειρουργικές μεθόδοι εφαρμόζονται για την αποκατάσταση της ομφαλοκήλης - επιγαστρικής κήλης;

Για την αντιμετώπιση της ομφαλοκήλης και της επιγαστρικής κήλης εφαρμόζονται διάφορες χειρουργικές μεθόδοι, οι οποίες έχουν κοινό στόχο την πλήρη αποκατάσταση του ασθενούς με όσο το δυνατό λιγότερη επιβάρυνση και με την μικρότερη δυνατή πιθανότητα μετεγχειρητικών επιπλοκών ή μελλοντικής υποτροπής. Οι μεθόδοι αυτές μπορούν να ταξινομηθούν σε 3 κατηγορίες:

1. Κλασικές - ανοικτές επεμβάσεις
   μέσω τομής στην κοιλιακή χώρα υπό ραχιαία ή γενική αναισθησία
   • χωρίς ενίσχυση των κοιλιακών τοιχωμάτων (παιδοχειρουργική)
   • με ενίσχυση των κοιλιακών τοιχωμάτων μέσω διάφορων τεχνικών συρραφής, χρησιμοποιώντας τους ίδιους τους ιστούς του ασθενούς (αποκατάσταση υπό τάση χωρίς πλέγμα, π.χ. μέθοδος κατά Mayo)
   • με ενίσχυση των κοιλιακών τοιχωμάτων με ειδικό συνθετικό πλέγμα (αποκατάσταση χωρίς τάση με πλέγμα πολυπροπυλενίου)
2. Ελάχιστα επεμβατικές ανοικτές επεμβάσεις
   με χρήση ειδικών εργαλείων μέσω μικρότερων τομών στο δέρμα συνήθως υπό τοπική αναισθησία
   • Τεχνική Sublay, με τοποθέτηση ειδικά σχεδιασμένου πλέγματος προπεριτοναϊκά (δηλαδή κάτω από την μυϊκή περιτονία), χωρίς πρόσβαση στην περιτοναϊκή κοιλότητα
3. Ελάχιστα επεμβατικές λαπαροσκοπικές επεμβάσεις
   με χρήση ειδικών εργαλείων και κάμερας (οπτικής) μέσω μικρότερων τομών στο δέρμα υπό γενική αναισθησία
   • λαπαροσκοπική τεχνική με πρόσβαση στην περιτοναϊκή κοιλότητα και χρήση πλέγματος με ειδική επίστρωση για την αποφυγή μελλοντικών συμφύσεων με ενδοκοιλιακά όργανα

Η κάθε μία από τις παραπάνω τεχνικές έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Η επιλογή της καταλληλότερης για τον εκάστοτε ασθενή μεθόδου γίνεται μετά από ανάλυση πολλών παραγόντων από τον θεράποντα χειρουργό.

Υπάρχουν γνωστές επιπλοκές;

Εκτεταμένες κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι κατά την διάρκεια ή μετά το πέρας της χειρουργικής αποκατάστασης της ομφαλοκήλης - επιγαστρικής κήλης η πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών είναι εξαιρετικά μικρή. Είναι αυτονόητο ότι η αποκατάσταση της κήλης προγραμματισμένα έχει πολύ μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών από μία επείγουσα επέμβαση, λόγω περίσφυξης.

Όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να έχουν θεωρητικά επιπλοκές οπως επιμόλυνση, αιμορραγία, βλάβη σε νεύρα, φλεβική θρόμβωση κλπ. Το ποσοστό υποτροπής (επανεμφάνισης της κήλης) είναι σχετικά μικρό και διαφέρει αναλόγως την μέθοδο, που θα εφαρμοστεί. Άλλες επιπλοκές, όπως η βλάβη ενδοκοιλιακών οργάνων δεν μπορούν μεν να αποκλειστούν, προκύπτουν δε πολύ σπάνια.

Συχνότερα παρατηρείται μετεγχειρητικά τοπικό οίδημα (πρήξιμο), λόγω αιματώματος ή αντιδραστικής περισυλλογής υγρού. Το οίδημα περιορίζεται συνήθως στο κοιλιακό τοίχωμα και στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί σταδιακά. Σε περίπτώση οιδήματος επιβάλλεται ο άμεσος και τακτικός επανέλεγχος από τον θεράποντα ιατρό, για την καλύτερη αντιμετώπισή του.

Σε γενικές γραμμές η αποκατάσταση της κήλης με τις σύγχρονες επεμβατικές μεθόδους είναι ένα πολύ ασφαλές χειρουργείο.

Ποιές μεθόδοι αναισθησίας εφαρμόζονται κατά την χειρουργική αποκατάσταση της ομφαλοκήλης - επιγαστρικής κήλης;

Η μέθοδος αναισθησίας που επιλέγεται είναι σε άμεση συνάρτηση με την χειρουργική μέθοδο, που τελικώς θα εφαρμοστεί, αλλά και με την φυσιολογία, ηλικία και τις προσωπικές προτίμησεις του ασθενούς. Κατά την χειρουργική αποκατάσταση της ομφαλοκήλης ή της επιγαστρικής κήλης εφαρμόζεται συνήθως γενική, ραχιαία αλλά αναλόγως την τεχνική και τοπική αναισθησία.

Προεγχειρητικός έλεγχος

Ο απαραίτητος προεγχειρητικός έλεγχος περιλαμβάνει:

• ηπερηχογράφημα
• αιματολογικές εξετάσεις
• ηλεκτροκαρδιογράφημα
• έλεγχο της πάγιας φαρμακευτικής αγωγής και προσωρινή διακοπή ορισμένων σκευασμάτων (π.χ. αντιπηκτικά, μετφορμίνη)
• σε ορισμένες περιπτώσεις ακτινογραφία θώρακος, καρδιολογική και πνευμονολογική αξιολόγηση
• αξιολόγηση από τον αναισθησιολόγο, ο οποίος ενημερώνει αναλυτικά τον ασθενή για την ιδανικότερη μέθοδο αναισθησίας ανά περίπτωση

Κατά την παραμονή στην κλινική

Την ημέρα της επέμβασης ο ασθενής εισάγεται στην κλινική νηστικός εκτός από ειδικές περιπτώσεις, όπου η εισαγωγή γίνεται την προηγούμενη ημέρα για την διεξαγωγή του προεγχειρητικού ελέγχου.

Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι κατά κανόνα περιορισμένος και αντιμετωπίζεται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή ενδοφλεβίως ή από το στόμα. Κατά την διάρκεια της επέμβασης μπορεί να εισαχθεί ένα σωληνάκι για παροχέτευση των υγρών, το οποίο αφαιρείται ανώδυνα συνήθως την 1η ή και την 2η μετεγχειρητική ημέρα. Μετά την περάτωση της επέμβασης ο ασθενής σηκώνεται την ίδια ημέρα.

Η διάρκεια παραμονής στην Κλινική κυμαίνεται ανάλογα με την ηλικία του ασθενή και το εύρος της επέμβασης κατά κανόνα από μερικές ώρες έως και 2 ημέρες.

Μετά την έξοδο από την κλινική

Είναι πολύ σημαντικό να αποφευγονται μετεγχειρητικά όλες εκείνες οι καταστάσεις που αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση και μπορούν να οδηγήσουν σε υποτροπή (επαναδημιουργία) της κήλης, προτού επέρθει η πλήρης επούλωση των κοιλιακών τοιχωμάτων. Τέτοιες καταστάσεις μπορεί ναι είναι για παράδειγμα η άρση βαρέων αντικειμένων, η σωματική καταπόνηση, ο παρατεταμένος βήχας κ.α. Ανάλογα με τον τύπο και το εύρος της επέμβασης ο ιατρός καθορίζει την διάρκεια, κατά την οποία ο ασθενής πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός.

Η χρήση παυσίπονων είναι σπανίως απαραίτητη για μεγάλο χρονικό διάστημα και γίνεται από το στόμα. Η αντιθρομβωτική προστασία γίνεται με φαρμακευτική αγωγή ή και ειδικές κάλτσες. Οι χειρουργικές τομές ελέγχονται ως προς την επούλωσή τους κατά τις αλλαγές των τραυμάτων και τα ράμματα αφαιρούνται συνήθως σε 8-12 ημέρες.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   Stefan Haak, ορθοπαιδικός χειρουργός - τραυματολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι η αρθροσκόπηση;

Η αρθροσκόπηση αποτελεί μία ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο, η οποία εφαρμόζεται επιτυχώς εδώ και πολλά χρόνια για την διάγνωση και την θεραπεία διαφόρων βλαβών και αλλοιώσεων στην περιοχή των αρθρώσεων.

Σε αντίθεση με τις ανοικτές μεθόδους, κατά την αρθροσκόπηση η εισαγωγή των απαραίτητων χειρουργικών εργαλείων γίνεται μέσω πολύ μικρών τομών στο δέρμα, μήκους λίγων χιλιοστών.

Με την βοήθεια μίας ειδικής κάμερας (αρθροσκόπιο), το εσωτερικό της άρθρωσης μεγενθύνεται και προβάλλεται έγχρωμα σε μια οθόνη, επιτρέποντας στον χειρουργό να αποκαταστήσει την όποια βλάβη με μεγάλη ακρίβεια.

Πλεονεκτήματα της αρθροσκόπησης

Σαν ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδος, η αρθροσκόπηση μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για τον ασθενή σε σχέση με τις συμβατικές ανοικτές χειρουργικές μεθόδους:

• βελτιωμένη ορατότητα, ιδιαίτερα σε δύσκολα προσβάσιμες περιοχές των αρθρώσεων
• πολύ μικρότερο τραύμα και συνεπώς μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών, που σχετίζονται με αυτό (διαπύηση, χρόνιος πόνος κλπ.)
• σημαντική μείωση του μετεγχειρητικού πόνου
• ταχύτερη ανάρρωση και έξοδος από την κλινική
• ταχεία επάνοδος στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία
• καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα λόγω μικρότερων τομών

Σε ποιές αρθρώσεις μπορεί να γίνει αρθροσκόπηση;

Αρθροσκοπικός έλεγχος μπορεί να διεξαχθεί σε όλες τις μεγάλες αρθρώσεις του σώματος. Κατά κύριο λόγο η αρθροσκόπηση εφαρμόζεται στο γόνατο, στον ώμο. στον καρπό, στην ποδοκνημική, στο ισχίο και στον αγκώνα.

Η άρθρωση του γόνατος

Το γόνατο είναι μία από τις μεγάλες αρθρώσεις του ανθρώπινου σώματος με πολύπλοκη δομή, η οποία υποβάλλεται σε σημαντικές πιέσεις και εναλλαγές δυνάμεων κατά τις καθημερινές μας δραστηριότητες και συχνά υπόκειται σε τραυματισμούς και αλλοιώσεις.

Η άρθρωση αποτελείται από 3 οστά, το οστό του μηρού (πάνω), το οστό της κνήμης (κάτω) και την επιγονατίδα (μπροστά), τα οποία συνδέονται μεταξύ τους μέσω της αρθρικής κάψας και των συνδέσμων.

Στα σημεία επαφής τους, τα παραπάνω οστά επικαλύπτονται από ένα στρώμα χόνδρου, που εξαιτίας της λείας υφής του επιτρέπει την χωρίς τριβές μετατόπιση των οστών και κατ' επέκταση την κίνηση της άρθρωσης.

Μέσα στην άρθρωση βρίσκονται διάφορα ανατομικά στοιχεία, όπως ο έσω και έξω μηνίσκος, ο οπίσθιος και ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος, ο αρθρικός υμένας κλπ. στα οποία διαχύνεται αρθρικό υγρό.

Όλες οι παραπάνω δομές καθορίζουν και συμβάλλουν στην λειτουργία και σταθερότητα της άρθρωσης του γόνατος. Η αλλοίωση ή ο τραυματισμός μέρους των παραπάνω δομών μπορεί να επιφέρει σημαντικά προβλήματα και δυσλειτουργία της άρθρωσης (π.χ. πόνο, αστάθεια, περιορισμό κίνησης κλπ.).

Τι είναι η αρθροσκόπηση γόνατος;

Η αρθροσκόπηση γόνατος διεξάγεται σε κατάλληλα εξοπλισμένη χειρουργική αίθουσα υπό γενική, ραχιαία ή σε ορισμένες περιπτώσεις τοπική αναισθησία.

Κατά την διάρκεια της αρθροσκόπησης εισάγονται στην άρθρωση κατάλληλα χειρουργικά εργαλεία μέσω 2 πολύ μικρών τομών, μήκους λίγων χιλιοστών. Με την βοήθεια μίας ειδικής κάμερας / οπτικής ίνας το εσωτερικό της άρθρωσης μεγενθύνεται και προβάλλεται σε μια οθόνη, κάτι που επιτρέπει στον χειρουργό όχι μόνο να ανιχνεύσει με ακρίβεια παθολογικές καταστάσεις ή τραυματισμούς αλλά και να παρέμβει άμεσα για την αποκατάστασή τους.

Για ποιές ασθένειες ή τραυματισμούς είναι κατάλληλη η αρθροσκόπηση γόνατος;

Μέσω της αρθροσκόπησης γόνατος μπορούν να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν με επιτυχία τραυματικές ή εκφυλιστικές ρήξεις των μηνίσκων, τοπικές ή γενικευμένες βλάβες του αρθρικού χόνδρου, ρήξεις των χιαστών συνδέσμων, φλεγμονές του αρθρικού υμένα, ελευθερα σώματα και πολλές άλλες τραυματικές ή παθολογικές καταστάσεις της άρθρωσης.

Η ένδειξη για την διεξαγωγή αρθροσκοπικής επέμβασης καθορίζεται από τον θεράποντα ειδικό ιατρό – ορθοπεδικό, μετά από εκτεταμένη αξιολόγηση των κλινικών και διαγνωστικών απεικονιστικών ευρημάτων.

Ο ειδικός ιατρός ενημερώνει επίσης τον ασθενή αν η συγκεκριμένη πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω αρθροσκόπησης ή εάν μία εναλλακτική συντηρητική θεραπεία (φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία κλπ.) ή μια ανοικτή χειρουργική επέμβαση είναι προτιμότερη.

Υπάρχουν γνωστές επιπλοκές;

Εκτεταμένες κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι κατά την διάρκεια ή μετά το πέρας της αρθροσκόπησης γόνατος η πιθανότητα επιπλοκών είναι εξαιρετικά μικρή.

Όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να έχουν θεωρητικά επιπλοκές οπως μόλυνση, οίδημα, αιμορραγία, βλάβη σε νεύρα, θρόμβωση κλπ. Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική κατά την αρθροσκόπηση γόνατος καθώς και η καθορισμένη μετεγχειρητική παρακολούθηση καθιστούν τέτοιου είδους καταστάσεις ακόμα πιο απίθανες.

Προεγχειρητικός έλεγχος

Ο απαραίτητος προεγχειρητικός έλεγχος περιλαμβάνει:

• αιματολογικές εξετάσεις
• ηλεκτροκαρδιογράφημα
• έλεγχο της πάγιας φαρμακευτικής αγωγής και προσωρινή διακοπή ορισμένων σκευασμάτων (π.χ. αντιπηκτικά, μετφορμίνη)
• σε ορισμένες περιπτώσεις ακτινογραφία θώρακος, καρδιολογική και πνευμονολογική αξιολόγηση
• αξιολόγηση από τον αναισθησιολόγο, ο οποίος ενημερώνει αναλυτικά τον ασθενή για την ιδανικότερη μέθοδο αναισθησίας ανά περίπτωση

Κατά την παραμονή στην κλινική

Την ημέρα της επέμβασης ο ασθενής εισάγεται στην κλινική νηστικός. Σε ορισμένες περιπτώσεις η εισαγωγή γίνεται και την προηγούμενη ημέρα για την διεξαγωγή του προεγχειρητικού ελέγχου.

Μετά την περάτωση της αρθροσκόπησης ο ασθενής σηκώνεται την ίδια ημέρα και μπορεί να περπατήσει τις περισσότερες φορές χωρίς βακτηρίες (πατερίτσες), ενώ ξεκινάει ασκήσεις φυσικοθεραπείας στο γόνατο.

Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι κατά κανόνα περιορισμένος και αντιμετωπίζεται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή ενδοφλεβίως ή από το στόμα. Κατά την διάρκεια της επέμβασης εισάγεται συχνά στο γόνατο ένα σωληνάκι για παροχέτευση των υγρών από την άρθρωση, το οποίο αφαιρείται ανώδυνα συνήθως την 1η ή και την 2η μετεγχειρητική ημέρα.

Η διάρκεια παραμονής στην Κλινική κυμαίνεται ανάλογα με την ηλικία του ασθενή και το εύρος της επέμβασης κατά κανόνα από μερικές ώρες έως και 2 ημέρες.

Μετά την έξοδο από την κλινική

Ανάλογα με τον τύπο και το εύρος της επέμβασης ο ιατρός καθορίζει την διάρκεια χρήσης ορθοπεδικών βοηθημάτων, η οποία κυμαίνεται κατά κανόνα από 1-3 ημέρες εώς 2 εβδομάδες, ενώ συνεχίζονται οι ασκήσεις φυσικοθεραπείας στο γόνατο.

Η χρήση παυσίπονων είναι σπανίως απαραίτητη για μεγάλο χρονικό διάστημα και γίνεται από το στόμα. Η αντιθρομβωτική προστασία γίνεται με φαρμακευτική αγωγή ή και ειδικές κάλτσες. Οι μικρές χειρουργικές τομές ελέγχονται ως προς την επούλωσή τους κατά τις αλλαγές των τραυμάτων και τα ράμματα αφαιρούνται συνήθως σε 8-12 ημέρες.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   Stefan Haak, ορθοπαιδικός χειρουργός - τραυματολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι η αρθροσκόπηση του ώμου;

Η αρθροσκόπηση ώμου αποτελεί μία ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο, η οποία εφαρμόζεται επιτυχώς εδώ και πολλά χρόνια για την διάγνωση και την θεραπεία διαφόρων βλαβών και αλλοιώσεων στην περιοχή της άρθρωσης του ώμου.

Σε αντίθεση με τις ανοικτές χειρουργικές μεθόδους, κατά την αρθροσκόπηση η εισαγωγή των απαραίτητων λεπτών χειρουργικών εργαλείων γίνεται μέσω πολύ μικρών τομών στο δέρμα, μήκους λίγων χιλιοστών.

Αφού εισαχθεί μέσω ειδικής αντλίας ένα καταλληλο διάλυμα - συνήθως φυσιολογικός ορός -, το εσωτερικό της άρθρωσης μεγενθύνεται και προβάλλεται με την βοήθεια μίας ειδικής κάμερας - οπτικής ίνας (αρθροσκόπιο) έγχρωμα σε μια οθόνη, επιτρέποντας στον χειρουργό να ελέγξει αλλά και να αποκαταστήσει την όποια βλάβη με μεγάλη ακρίβεια.

Η άρθρωση του ώμου

Η άρθρωση του ώμου (ή γληνοβραχιόνιος άρθρωση) σχηματίζεται από την σύζευξη του οστού της ωμοπλάτης με το βραχιόνιο οστό.

Ο ώμος παριουσιάζει το μεγαλύτερο εύρος κίνησης από οποιαδήποτε άλλη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος, μιας και δεν σταθεροποιείται από τα όστα που την σχηματίζουν, σε αντίθεση με άλλες αρθρώσεις (όπως για παράδειγμα αυτή του ισχίου). Αντιθέτως τόσο η ακεραιότητα όσο και η κίνηση της άρθρωσης καθορίζονται κυρίως από τους περιβάλλοντες μυς, τένοντες και συνδέσμους.

Σημαντικό επίσης ρόλο για την ομαλή λειτουργία του ώμου έχουν και γειτονικές αρθρώσεις: η ακρωμιοκλειδική (μεταξύ κλείδας και ακρωμίου της ωμοπλάτης), η στερνοκλειδική (μεταξύ στέρνου και κλείδας) καθώς και η άρθρωση μεταξύ της πτέρυγος της ωμοπλάτης και του θωρακικού τοιχώματος.

Το μεγάλο αυτό εύρος κίνησης της άρθρωσης του ώμου, λόγω της πολύπλοκης ανατομικής και λειτουργικής δομής της, οδηγεί σε σημαντικές εναλλαγές δυνάμεων κατά τις καθημερινές δραστηριότητες κάθε ατόμου και συχνά την καθιστά επιρρεπή σε τραυματισμούς και χρόνιες αλλοιώσεις (με αποτέλεσμα πόνο, αστάθεια, περιορισμό κίνησης κλπ.).

Πλεονεκτήματα της αρθροσκόπησης

Σαν ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδος, η αρθροσκόπηση μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για τον ασθενή σε σχέση με τις συμβατικές ανοικτές χειρουργικές μεθόδους:

• βελτιωμένη ορατότητα, ιδιαίτερα σε δύσκολα προσβάσιμες περιοχές της άρθρωσης
• πολύ μικρότερο τραύμα και συνεπώς μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών, που σχετίζονται με αυτό (διαπύηση, χρόνιος πόνος κλπ.)
• σημαντική μείωση του μετεγχειρητικού πόνου
• ταχύτερη ανάρρωση και έξοδος από την κλινική
• ταχεία επάνοδος στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία
• καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα λόγω μικρότερων τομών

Υπάρχουν κίνδυνοι και πως μπορούν να αποφευχθούν;

Kατά την διάρκεια ή μετά το πέρας της αρθροσκόπησης ώμου η πιθανότητα επιπλοκών είναι εξαιρετικά μικρή. Όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να έχουν θεωρητικά επιπλοκές οπως επιμόλυνση, οίδημα, αιμορραγία, βλάβη σε νεύρα, φλεβική θρόμβωση κλπ. Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική κατά την αρθροσκόπηση ώμου καθώς και η προκαθορισμένη συστηματική μετεγχειρητική παρακολούθηση καθιστούν τέτοιου είδους καταστάσεις ακόμα πιο απίθανες.

Βασικά στοιχεία για την επιτυχή αντιμετώπιση των παθήσεων στην περιοχή του ώμου μέσω αρθροσκόπησης και την αποφυγή επιπλοκών είναι:

• η ακριβής διάγνωση της πάθησης πριν την διεξαγωγή της χειρουργικής επέμβασης, μέσω λεπτομερούς κλινικής εξέτασης και κατάλληλων απεικονιστικών εξετάσεων (π.χ. υπερηχογράφημα, ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία)
• η εμπειρία και εξειδίκευση του χειρουργού στην αρθροσκόπηση ώμου
• ο κατάλληλος ιατροτεχνικός εξοπλισμός
• η συστηματική μετεγχειρητική παρακολούθηση του ασθενούς από τον ειδικό ιατρό
• η συνεπής εφαρμογή του προγράμματος φυσικοθεραπείας μετά την επέμβαση

Για ποιές παθήσεις ή τραυματισμούς είναι κατάλληλη η αρθροσκόπηση ώμου;

Η ένδειξη για την διεξαγωγή αρθροσκοπικής επέμβασης στον ώμο καθορίζεται από τον θεράποντα ειδικό ιατρό – ορθοπεδικό, μετά από εκτεταμένη αξιολόγηση των κλινικών και διαγνωστικών απεικονιστικών ευρημάτων.

Ο ειδικός ιατρός ενημερώνει επίσης τον ασθενή αν η συγκεκριμένη πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω αρθροσκόπησης ή εάν μία εναλλακτική συντηρητική θεραπεία (φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία κλπ.) ή μια ανοικτή χειρουργική επέμβαση είναι προτιμότερη. Οι βασικότερες ενδείξεις για την διεξαγωγή αρθροσκόπησης ώμου είναι:

• σύνδρομο πρόσκρουσης - στένωση υπακρωμιακού χώρου
• ρήξη των στροφέων τενόντων του ώμου (βλάβες τενοντίου πετάλου)
• βλάβη του αρθρικού χόνδρου - χονδροπάθεια, οστεοαρθρίτιδα
• υμενίτιδα και άλλες υμενικές παθήσεις
• ρήξη επιχείλιου χόνδρου
• ρήξη συνδέσμων - αντιμετώπιση αστάθειας
• δυσκαμψία ώμου και παγωμένος ώμος
• αφαίρεση ελεύθερων σωμάτων
• παθήσεις της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης
• παθήσεις του τένοντα του δικεφάλου

Προεγχειρητικός έλεγχος

Ο απαραίτητος προεγχειρητικός έλεγχος περιλαμβάνει:

• αιματολογικές εξετάσεις
• ηλεκτροκαρδιογράφημα
• έλεγχο της πάγιας φαρμακευτικής αγωγής και προσωρινή διακοπή ορισμένων σκευασμάτων (π.χ. αντιπηκτικά, μετφορμίνη)
• σε ορισμένες περιπτώσεις ακτινογραφία θώρακος, καρδιολογική και πνευμονολογική αξιολόγηση
• αξιολόγηση από τον αναισθησιολόγο

Πως διεξάγεται η αρθροσκόπηση ώμου;

Μετά την ολοκλήρωση της διαγνωστικής διαδικασίας και έχοντας ενημερωθεί αναλυτικά από τον θεράποντα ιατρό, ο ασθενής εισάγεται στην κλινική νηστικός την ίδια την ημέρα της επέμβασης και μεταφέρεται σύντομα στο χώρο των χειρουργείων.

H αρθροσκόπηση του ώμου πραγματοποιείται στην κλινική μας υπό γενική αναισθησία, συχνά σε συνδυασμό με περιοχική αναισθησία (διασκαληνικός αποκλεισμός). Σε ορισμένες περιπτώσεις τοποθετείται ένας πολύ λεπτός καθετήρας, μέσου του οποίου χορηγείται αναισθητικό με αντλία συνεχούς ροής, ώστε να εξασφαλίζεται η πλήρης απουσία πόνου και μετά την περάτωση της επέμβασης.

Η διάρκεια του χειρουργείου ποικίλλει ανάλογα την βαρύτητα της πάθησης και κυμαίνεται στις περισσότερες περιπτωσεις απο 45 εώς 120 λεπτά. Κατά την διάρκεια της επέμβασης ενδέχεται να εισαχθεί ένα σωληνάκι για παροχέτευση των υγρών από την άρθρωση, το οποίο αφαιρείται ανώδυνα συνήθως την 1η μετεγχειρητική ημέρα.

Κατά την παραμονή στην κλινική

Μετά την περάτωση της αρθροσκόπησης ο ασθενής επιστρέφει άμεσα στο δωμάτιό του και παραμένει υπό απλή νοσηλευτική παρακολούθηση, ενώ μπορεί να κινητοποιηθεί και να σιτιστεί εντός λίγων ωρών.

Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι κατά κανόνα περιορισμένος, ιδιαίτερα στην περίπτωση που έχει εφαρμοστεί περιοχική αναισθησία, και αντιμετωπίζεται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή από το στόμα ή σπανιότερα ενδοφλεβίως. Η φυσικοθεραπευτική άσκηση του ώμου ξεκινάει στην συντριπτική πλειοψηφία των επεμβάσεων ήδη κατά την διάρκεια της νοσηλείας.

Η διάρκεια παραμονής στην κλινική κυμαίνεται ανάλογα με την ηλικία του ασθενή και το εύρος της επέμβασης κατά κανόνα από μερικές ώρες έως και 2 ημέρες.

Μετά την έξοδο από την κλινική

Ανάλογα με τον τύπο και το εύρος της επέμβασης ο ιατρός καθορίζει την διάρκεια χρήσης ορθοπεδικών βοηθημάτων, αν αυτά κριθούν απαραίτητα.

Η χρήση παυσίπονων είναι σπανίως απαραίτητη για μεγάλο χρονικό διάστημα και γίνεται από το στόμα. Η αντιθρομβωτική προστασία γίνεται με φαρμακευτική αγωγή. Οι μικρές χειρουργικές τομές ελέγχονται ως προς την επούλωσή τους κατά τις αλλαγές των τραυμάτων και τα ράμματα αφαιρούνται συνήθως σε 8-12 ημέρες.

Ιδιαίτερη σημασία για την επιτυχή έκβαση κάθε επέμβασης στην περιοχή του ώμου έχει η συνεπής μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία, η οποία πρέπει να διεξάγεται με συγκεκριμένο πρόγραμμα, ανάλογα την πάθηση και το είδος της επεμβασης. Η φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση του ασθενούς απαιτεί την συνεχή και καλή συνεργασία-επικοινωνία μεταξύ ασθενούς, φυσικοθεραπευτή ή φυσίατρου και χειρουργού.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   Κώστας Μπουρολιάς, ΩΡΛ χειρουργός κεφαλής & τραχήλου   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

1. Ο θυρεοειδής αδένας

1.1. Τι είναι ο θυρεοειδής αδένας και που βρίσκεται;

Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας του ενδοκρινικού μας συστήματος, ο οποίος έχει σχήμα πεταλούδας και βρίσκεται στον τράχηλο, στο μπροστινό μέρος της βάσης του λαιμού, κάτω από τον λάρυγγα. Ο θυρεοειδής αποτελείται από δύο λοβούς, τον αριστερό και τον δεξιό, που συνδέονται μεταξύ τους με τον ισθμό.

Καλυπτόμενος από τους πρόσθιους μύες του τραχήλου, ο θυρεοειδής γειτνιάζει με διάφορες ευαίσθητες ανατομικές δομές και όργανα του πρόσθιου τμήματος του λαιμού: τον λάρυγγα και την τραχεία της αναπνευστικής οδού, τις καρωτίδες, τις σφαγίτιδες φλέβες, τους παραθυρεοειδείς αδένες, τα λαρυγγικά νεύρα, τον οισοφάγο κ.α.

1.2. Ποιος είναι ο ρόλος του θυρεοειδούς αδένα;

Σαν αδένας του ενδοκρινικού συστήματος, ο ρόλος του θυρεοειδούς είναι η παραγωγή και η έκκριση στο αίμα διαφόρων ορμονών, χημικών δηλαδή ουσιών με ειδική ρυθμιστική δράση στην λειτουργία διαφόρων κυττάρων ή οργάνων του σώματος. Ο θυρεοειδής αδένας παράγει και εκκρίνει τρείς βασικές ορμόνες:

• την θυροξίνη (γνωστή και ως T4)
• την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή και ως Τ3)
• και την καλσιτονίνη

Οι δύο πρώτες ορμόνες, η T3 και η T4, παίζουν βασικό ρόλο στην γενική ρύθμιση του μεταβολισμού των ιστών, στην διαχείριση της ενέργειας και της θερμοκρασίας των κυττάρων και γενικότερα στην ομαλή λειτουργία όλων των οργάνων.

Για την σύνθεση των ορμονών T3 και T4 απαραίτητο στοιχείο είναι το ιώδιο ενώ η έκκρισή τους από τον θυρεοειδή ρυθμίζεται από την θυροειδοτρόπο ορμόνη ή TSH, η οποία παράγεται στην υπόφυση, έναν άλλο αδένα στην βάση του εγκεφάλου.

Η καλσιτονίνη, με την σειρά της, είναι μία από τις ρυθμιστικές ορμόνες του μεταβολισμού του ασβεστίου του οργανισμού μας.

2. Πότε είναι απαραίτητη η αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα;

Οι διάφορες παθολογικές καταστάσεις, που αφορούν είτε στην λειτουργία είτε στην δομή του θυρεοειδούς αδένα, απαιτούν διαγνωστικό έλεγχο και αντίστοιχη θεραπευτική προσέγγιση από ειδικό ιατρό - ενδοκρινολόγο. Πολλές από τις παθήσεις αυτές δεν δύναται να αντιμετωπιστούν συντηρητικά (π.χ. με φαρμακευτική αγωγή), με αποτέλεσμα να καθιστούν συχνά απαραίτητη την χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα.

Οι ενδείξεις της χειρουργικής αφαίρεσης του θυρεοειδούς βασίζονται σε διεθνώς θεσπισμένες κατευθυντήριες οδηγίες και εξατομικεύονται για κάθε ασθενή χωριστά, μετά τον απαραίτητο διαγνωστικό έλεγχο από τον ειδικό ιατρό. Συχνές ενδείξεις θυρεοειδεκτομής είναι:

2.1. Καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα επιβεβαιωμένος ή πιθανολογούμενος

Εντός του θυρεοειδούς μπορεί να εμφανιστεί ένας (μονήρης) ή και πολλαπλοί όζοι, εντοπισμένες δηλαδή διογκώσεις / αλλοιώσεις του παρεγχύματος του αδένα. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι όζοι του θυρεοειδούς είναι καλοήθεις σχηματισμοί, σε ένα μικρότερο ποσοστό όμως ο όζος υποκρύπτει κακοήθεια.

Στην περίπτωση λοιπόν επιβεβαιωμένου ή πιθανολογούμενου καρκίνου του θυρεοειδούς είναι απολύτως απαραίτητη η πλήρης χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς (ολική θυρεοειδεκτομή). Σε περίπτωση μάλιστα ταυτόχρονης προσβολής των τραχηλικών λεμφαδένων, η παραπάνω επέμβαση συνδυάζεται με λεμφαδενικό καθαρισμό του τραχήλου.

Μέσω του κλινικού και διαγνωστικού ελέγχου μπορεί να καθοριστεί αν ένας όζος του θυρεοειδούς είναι ύποπτος για κακοήθεια. Για τον καθορισμό αυτό συνυπολογίζονται στοιχεία όπως η ηλικία του ασθενούς, πιθανό οικογενειακό ιστορικό, ο συνολικός αριθμός, το μέγεθος, η ταχύτητα ανάπτυξης και η σύσταση των όζων, η πιθανή διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων κ.α.

Πέραν της κλινικής εξέτασης μπορεί να εφαρμοστεί μία σειρά διαγνωστικών εξετάσεων όπως:

• Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς
  Μέσω του υπερηχογραφήματος θυρεοειδούς μπορεί να ανιχνευθεί, εύκολα και ανώδυνα, το συνολικό μέγεθος του αδένα, η εσωτερική υφή του, η θέση, η σύσταση και ο αριθμός πιθανών όζων αλλά και η συνύπαρξη διογκωμένων παραπλήσιων λεμφαδένων. Το υπερηχογράφημα πάντως δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσει την κατάσταση της λειτουργίας του θυρεοειδούς, ούτε και τον ακριβή τύπο πιθανώς αλλοιωμένων κυττάρων εντός του παρεγχύματός του.
• Εξετάσεις αίματος
  Μέσω κατάλληλων αιμοτολογικών εξετάσεων μπορούν να μετρηθούν τα επίπεδα των ορμονών, που καθορίζουν την λειτουργία του θυρεοειδούς (θυροξίνη T4, τριιωδοθυρονίνη T4, θυροειδοτρόπο ορμόνη TSH, καλσιτονίνη κλπ.). Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να επεκταθούν αναλόγως, π.χ. στον εντοπισμό αντισωμάτων κατά του θυρεοειδικού ιστού κ.α.
• Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς
  Μέσω σπινθηρογραφήματος μπορούν να αξιολογηθεί η λειτουργική εικόνα ενός διεγνωσμένου όζου θυρεοειδούς, αν δηλαδή ο όζος συμμετέχει στην παραγωγή των ορμονών (θερμός όζος) ή όχι (ψυχρός όζος).
• Παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA) και βιοψία
  Η FNA συνιστά μία διαδικασία επιβεβαίωσης της διάγνωσης σε ένα ή περισσότερους ύποπτους για κακοήθεια όζους του θυρεοειδούς. Μέσω μίας πολύ λεπτής βελόνας ο ειδικός ιατρός λαμβάνει, με υπερηχογραφική υποστήριξη ένα μικρό δείγμα υγρού / κυττάρων από τον προς εξέταση όζο. Το υλικό αυτό εξετάζεται στο μικροσκόπιο, για να διαπιστωθεί αν εμφανίζει καρκινικά ή προκαρκινικά κύτταρα.
  
  Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι η FNA μπορεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξη καρκινικών ή προκαρκινικών κυττάρων αλλά δεν μπορεί να αποκλείσει με απόλυτη βεβαιότητα την ύπαρξή τους. Αυτό σημαίνει ότι αν το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι αρνητικό για κακοήθεια, ο ειδικός ιατρός οφείλει παραταύτα να συνεκτιμήσει την συνολική εικόνα και τα αποτελέσματα των προηγηθέντων εξετάσεων και να συστήσει πιθανώς την χειρουργική θεραπεία.

2.2. Πολυοζώδης βρογχοκήλη του θυρεοειδούς αδένα

Με τον όρο βρογχοκήλη περιγράφεται η συνολική διόγκωση του θυρεοειδούς, ανεξάρτητα από την εσωτερική υφή / δομή και λειτουργική κατάσταση του αδένα. Σε περίπτωση ταυτόχρονης παρουσίας πολλαπλών όζων εντός του παρεγχύματος του αδένα μιλάμε για πολυοζώδη βρογχοκήλη. Η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται χειρουργικά, ιδιαίτερα μάλιστα όταν οδηγεί και σε πιεστικά φαινόμενα των γειτονικών οργάνων (π.χ. της τραχείας).

2.3 Υπερθυρεοειδισμός με κακή ανταπόκριση στην φαρμακευτική αγωγή

Με τον όρο υπερθυρεοειδισμός περιγράφεται η παθολογικά αυξημένη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα μέσω υπερβολικής έκκρισης θυρεοειδικών ορμονών. Αντιστοίχως υποθυρεοειδισμό ονομάζουμε την υπολειτουργία του αδένα με ανεπαρκή παραγωγή ορμονών.

Τόσο ο υπερθυρεοειδισμός όσο και ο υποθυρεοειδισμός αντιμετωπίζονται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή αντιστοίχα. Παρόλα αυτά, σε ορισμένες (σχετικά σπάνιες) περιπτώσεις υπερθυρεοειδισμού η χειρουργική θεραπεία μπορεί να κριθεί αναγκαία, ιδιαίτερα όταν η φαρμακευτική προσέγγιση δεν επιφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα ή συνοδεύεται από σημαντικές παρενέργειες.

3. Η χειρουργική του θυρεοειδούς αδένα

Η χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα, η θυρεοειδεκτομή, είναι μία λεπτή και πολύ εξειδικευμένη επέμβαση. Η εγχείρηση πρέπει να διενεργείται από ειδικό χειρουργό (ή χειρουργική ομάδα) με ειδική κατάρτιση και μεγάλη εμπειρία στην χειρουργική θυρεοειδούς και ενδοκρινών αδένων γενικότερα.

3.1. Ποιοι τύποι θυρεοειδεκτομής εφαρμόζονται σήμερα;

Ανάλογα με τον συνολικό όγκο του θυρεοειδούς αδένα, που τελικά αφαιρείται σε μία επέμβαση θυρεοειδεκτομής, διαχωρίζουμε τους παρακάτω τύπους:

• Ολική Θυρεοειδεκτομή
  Κατά την ολική θυρεοειδεκτομή (total thyroidectomy) αφαιρείται όλος ο θυρεοειδής αδένας, δηλαδή όλος ο μακροσκοπικά ανιχνεύσιμος θυρεοειδικός ιστός.
• Μερική ή υφολική Θυρεοειδεκτομή
  Κατά την μερική ή υφολική θυρεοειδεκτομή παραμένει χωρίς να αφαιρεθεί, είτε ένα μικρό τμήμα του θυρεοειδούς και από τους δύο λοβούς (subtotal thyroidectomy), είτε ένα πολύ μικρό τμήμα του ενός λοβού (near-total thyroidectomy).
• Λοβεκτομή
  Κατά την λοβεκτομή (lobectomy) αφαιρείται μόνο ο ένας από τους δύο λοβούς του θυρεοειδούς αδένα.

Σήμερα οι τύποι μερικής αφαίρεσης του θυρεοειδούς αδένα τείνουν να καταργηθούν ως χειρουργική πρακτική, κυρίως εξαιτίας της πιθανότητας υποτροπής της νόσου. Η χειρουργική μας ομάδα διενεργεί ολική θυρεοειδεκτομή στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.

3.2. Ποιες μεθόδοι θυρεοειδεκτομής εφαρμόζονται σήμερα;

Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται πολλές διαφορετικές προσπελάσεις για την αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα. Από αυτές που ξεχωρίζουν είναι:

• Η κλασική ανοικτή θυρεοειδεκτομή
• Η ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή χωρίς την βοήθεια ενδοσκοπίου
• Η ελάχιστα επεμβατική ενδοσκοπικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή (MIVAT)
• Η ρομποτική θυρεοειδεκτομή

Η ρομποτική θυρεοειδεκτομή απαιτεί σαφώς μεγαλύτερο διεγχειρητικό χρόνο και πολύ ακριβό ιατρικό εξοπλισμό, χωρίς να έχουν αποδειχτεί πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλες μεθόδους.

Η χειρουργική μας ομάδα εφαρμόζει συστηματικά κυρίως την ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή με χρήση ή όχι ενδοσκοπίου, ανάλογα με την περίπτωση. Η ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή θεωρούμε ότι εξασφαλίζει την πλήρη αφαίρεση του αδένα σε συνδυασμό με ένα άριστο αισθητικό αποτέλεσμα και έναν μεγάλο βαθμό ασφάλειας του ασθενούς.

3.3. Ποιοι πρέπει να είναι οι αντικειμενικοί στόχοι της μοντέρνας ολικής θυρεοειδεκτομής και πως επιτυγχάνονται αυτοί;

Σε κάθε επέμβαση ολικής θυρεοειδεκτομής ο χειρουργός προσπαθεί να επιτύχει, μέσω της εμπειρίας του αλλά και με την βοήθεια της τεχνολογίας, ταυτόχρονα τα παρακάτω:

1. Πλήρη αφαίρεση του θυρεοειδή άδενα,
   χωρίς μακροσκοπικά ανιχνεύσιμο υπολειμματικό ιστό με στόχο την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας υποτροπής της νόσου.

   Η χειρουργική μας ομάδα διενεργεί, όπως προαναφέρθηκε, στην συντρηπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ολική θυρεοειδεκτομή, αποφεύγοντας τις μεθόδους μερικής αφαίρεσης του αδένα. Στις περισσότερες περιπτώσεις εφαρμόζεται μάλιστα η ελάχιστα επεμβατική ενδοσκοπικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή (MIVAT), κατά την οποία χρησιμοποιούνται ειδικές οπτικές για σημαντική μεγένθυση του χειρουργικού πεδίου, με αποτέλεσμα την ασφαλή αφαίρεση κάθε ορατού ίχνους θυρεοειδικού ιστού.

2. Προστασία των λαρυγγικών νεύρων,
   τα οποία είναι υπεύθυνα για την κινητικότητα των φωνητικών χορδών και των μυών του λάρρυγα και βρίσκονται σε πολύ στενή ανατομική σχέση με τον θυρεοειδή αδένα. Η αποφυγή της κάκωσης και πάρεσης κυρίως των παλίδρομων λαρυγγικών νεύρων είναι βασικότατη προτεραιότητα σε κάθε επέμβαση θυρεοειδεκτομής.

   Η χειρουργική μας ομάδα δίνει ιδιαίτερο βάρος στην αναγνώριση και αποκάλυψη των παλίνδρομων λαρυγγικών νεύρων ως αναπόσπαστο μέρος της επέμβασης. Για τον ασφαλή εντοπισμό της πορείας των νεύρων χρησιμοποιούμε πάντοτε κατάλληλο σύστημα νευροδιεγέρτη (neuromonitoring).

3. Προστασία των παραθυρεοειδών αδένων,
   οι οποίοι εφάπτονται με την οπίσθια επιφάνεια του θυρεοειδούς και παράγουν την παραθορμόνη, μία σημαντική ρυθμιστική ορμόνη του μεταβολισμού του ασβεστίου του οργανισμού.

   Η ομάδα μας δίνει ιδιαίτερο βάρος στην εξασφάλιση της ακαιρεότητας των παραθυρεοειδών αδένων ως αναπόσπαστο μέρος της επέμβασης. Καθώς η αποκόλλησή τους από την οπίσθια κάψα του θυρεοειδή οδηγεί πολύ συχνά σε παροδική μείωση της φυσιολογικής λειτουργίας των παραθυρεοειδών, ελέγχουμε συστηματικά τις τιμές ασβεστίου στο αίμα και χορηγούμε σκευάσματα ασβεστίου για σύντομο χρονικό διάστημα.

4. Προστασία άλλων γειτονικών οργάνων του θυρεοειδή,
   όπως π.χ. η τραχεία, που επίσης εφάπτεται με την οπίσθια επιφάνεια του θυρεοειδούς.

   Η χρήση ειδικών εργαλείων και η αποφυγή χρήσης πηγών ενέργειας, που μπορούν να προκαλέσουν θερμικές βλάβες στους γύρω ιστούς, καθιστά τον τραυματισμό γειτονικών οργάνων εξαιρετικά απίθανο.

5. Ασφαλή αιμόσταση,
   των πολλαπλών αιμοφόρων αγγείων (αρτηριών και φλεβών) του θυρεοειδούς αδένα και αποφυγή περιεγχειρητικής αιμορραγίας.

   Κατά την παρασκευή του θυρεοειδούς αδένα κάνουμε πάντα χρήση των πιο σύγχρονων τεχνολογιών αιμόστασης όπως το ψαλίδι υπερήχων (ultracision harmonic shears), Ligasure, ραδιοσυχνότητες RF laser κ.α. Με τον τρόπο αυτό η περιεγχειρητική αιμορραγία καθιστάται εξαιρετικά σπάνια ενώ δεν απαιτείται ποτέ μετάγγιση αίματος.

6. Ταχεία ανάρρωση με ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο,
   με στόχο την ελάχιστη δυνατή παραμονή υπό νοσοκομειακές συνθήκες και την σύντομη επιστροφή του ασθενούς στις φυσιολογικές του δραστηριότητες και την εργασία.

   Μετά την εγχείρηση ο ασθενής λαμβάνει τέτοια αγωγή, ώστε να αισθάνεται ελάχιστο εως καθόλου πόνο. Η κινητοποίηση του ασθενούς γίνεται εντός λίγων ωρών μετά το χειρουργείο ενώ η συνολική παραμονή στην κλινική δεν ξεπερνάει συνήθως την μία διανυκτέρευση. Ο ασθενής μπορεί να επανασιτιστεί συνήθως λίγες ώρες μετά την επέμβαση.

7. Βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα,
   όσον αφορά στην χειρουργική τομή, με αποφυγή επιμόλυνσης του τραύματος.

   Η χειρουργική μας ομάδα δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο συνολικό αισθητικό αποτέλεσμα μετά την θυρεοειδεκτομή. Κατά την διάρκεια της επέμβασης ακολουθούνται αυστηρά οι κανόνες ασηψίας με βάση την διεθνή χειρουργική πρακτική, με στόχο την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας επιμόλυνσης του χειρουργικού τραυματος. Το μήκος της χειρουργικής τομής είναι πάντοτε το ελάχιστο δυνατό, ώστε να διενεργηθεί με ασφάλεια η θυρεοειδεκτομή. Στην περίπτωση μάλιστα της ελάχιστα επεμβατική ενδοσκοπικά υποβοηθούμενης θυρεοειδεκτομής (MIVAT) το συνολικό μήκος της τομής είναι μόνο περίπου 2 εκ.

Σήμερα οι πιθανές επιπολοκές της θυρεοειδεκτομής έχουν μειωθεί δραματικά σε σχέση με το παρελθόν. Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο τον επιπλοκών είναι κυρίως η απειρία του χειρουργού, οι ανατομικές παραλλαγές, η επανεγχείρηση, αλλά και η θυρεοειδεκτομή σε περίπτωση εκτεταμένης κακοήθειας. Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να παραπέμψουμε στο εξαίρετο άρθρο του Εμμανουήλ Γ. Χατζημανώλη, για τις επιπλοκές της θυρεοειδεκτομής, την πρόληψη και την αντιμετώπισή τους.

4. Συχνές ερωτήσεις σχετικά με την θυρεοειδεκτομή

4.1. Μπορώ να εμπιστευτώ την χειρουργική σας ομάδα για την ασφαλή αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα μου;

Η ολική θυρεοειδεκτομή είναι μία πολύ λεπτή και εξειδικευμένη χειρουργική επέμβαση, η οποία πρέπει να διενεργείται από χειρουργούς, όχι μόνο με άρτια επιστημονική κατάρτιση και εξειδίκευση αλλά και με μακροχρόνια εμπειρία στην χειρουργική ενδοκρινών αδένων.

Αν και παραδοσιακά η αφαίρεση του θυρεοειδούς ανήκει στο επιστημονικό πεδίο της Γενικής Χειρουργικής, τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι Χειρουργοί Κεφαλής και Τραχήλου - Ωτορινολαρυγγολόγοι έχουν εξειδικευτεί στον τομέα της χειρουργικής του θυρεοειδούς αδένα.

Η χειρουργική μας ομάδα αποτελείται δύο Χειρουργούς Θυρεοειδούς, έναν Γενικό Χειρουργό και έναν Χειρουργό Κεφαλής και Τραχήλου - Ωτορινολαρυγγολόγο, οι οποίοι διενεργούν μαζί κάθε επέμβαση ολικής θυρεοειδεκτομής σαν αρμονικό σύνολο με κοινό επιστημονικό και ηθικό υπόβαθρο. Πιστεύουμε ανεπιφύλακτα, ότι η αρμονική συνεργασία δύο ειδικών στην χειρουργική του θυρεοειδούς διασφαλίζει μέγιστη τεχνογνωσία αλλά και απόλυτη ασφάλεια για τον ασθενή.

Έχοντας εκπαιδευτεί και μετεκπαιδευτεί σε Πανεπιστημιακές Κλινικές τόσο της Ελλάδας όσο και της Γερμανίας και διατηρώντας σταθερή επιστημονική συνεργασία με την Πανεπιστημιακή Κλινική Charité Βερολίνου, η χειρουργική μας ομάδα έχει αποκτήσει ιδιαίτερα υψηλή εξειδίκευση αλλά και πολυετή εμπειρία στις σύγχρονες τεχνικές θυρεοειδεκτομής, όπως για παράδειγμα την ελάχιστα επεμβατική ενδοσκοπικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή (MIVAT).

4.2. Πού μπορώ να κάνω την επέμβαση;

Η νέα κλινική Τσεπέτη διαθέτει όλον τον εξειδικευμένο ιατρικό εξοπλισμό για την πραγματοποίηση μίας επέμβασης ελάχιστα επεμβατικής ολικής θυρεοειδεκτομής. Στον ειδικό εξοπλισμό συγκαταλέγονται υπερσύγχρονες αναισθησιολογικές μονάδες και συστήματα monitoring, χειρουργικά μικροσκόπια, σύστημα νευροδιεγέρτη (neuromonitoring), ψαλίδι και λαβίδες υπερήχων (ultracision), συστήματα αιμόστασης Ligasure και ραδιοσυχνοτήτων (radiofrequency), Laser κ.α.

Η κατάλληλα διαμορφωμένη χειρουργική αίθουσα για ενδοσκοπικές επεμβάσεις διαθέτει επίσης ειδικές οπτικές, μοντέρνες ενδοσκοπικές κάμερες και ευμεγέθεις απεικονιστικές συσκευές, που παρέχουν στον ενδοσκόπο χειρουργό την άνεση και ασφάλεια να πραγματοποιήσει ένα ασφαλές χωρίς επιπλοκές χειρουργείο ελάχιστα επεμβατικής ενδοσκοπικά υποβοηθούμενης θυρεοειδεκτομής (MIVAT).

4.3. Τι είδους αναισθησία είναι απαραίτητη;

Η θυρεοειδεκτομή διενεργείται στην κλινική μας υπό γενική αναισθησία, σε συνθήκες μέγιστης ασφάλειας για τον ασθενή. Στην ιατρική ομάδα της θυρεοειδεκτομής της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη συγκαταλέγονται ειδικοί ιατροί - αναισθησιολόγοι με πολυετή εμπειρία στις επεμβάσεις ενδοκρινών αδένων. Οι αναισθησιολόγοι έχουν στην διάθεσή τους υπερσύγχρονες αναισθησιολογικές μονάδες και συστήματα παρακολούθησης (monitoring) των ζωτικών λειτουργιών του ασθενούς κατά την επέμβαση.

Εδώ πρέπει να τονιστεί, ότι η γενική αναισθησία έχει καταστεί στις μέρες μας μία απόλυτα ασφαλής για τον ασθενή διαδικασία. Η επιστήμη της Αναισθησιολογίας έχει σημειώσει τα τελευταία χρόνια αλματώδεις εξελίξεις τόσο σε φαρμακευτικό όσο και σε ιατροτεχνολογικό επίπεδο. Οι εξελίξεις αυτές συντελούνται πάντα με γνώμονα την απόλυτη ασφάλεια αλλά και και την άνεση του ασθενούς και καθιστούν την πιθανότητα επιπλοκών εξαιρετικά απίθανη.

4.4. Τι θα πρέπει να κάνω πριν από το χειρουργείο;

Πριν από κάθε επέμβαση θυρεοειδεκτομής είναι απαραίτητη αρχικά η εκτίμηση του ασθενούς από τους χειρουργούς της ιατρικής μας ομάδας. Για το σκοπό αυτό παρακαλούμε όπως επικοινωνήσετε καταρχήν με την γραμματεία της χειρουργικής ομάδας για να κλείσετε ένα ραντεβού. Τα στοιχεία επικοινωνίας αναφέρονται παρακάτω.

Η προεγχειρητική προετοιμασία αρχικά προϋποθέτει την γνωριμία με την ιατρική ομάδα της κλινικής, η οποία αποτελείται από τους θεράποντες χειρουργούς και τους αναισθησιολόγους. Οι ιατροί θα σας εξετάσουν, θα αναλύσουν τις εξετάσεις σας και θα συζητήσουν διεξοδικά μαζί σας οτιδήποτε αφορά στην προβλεπόμενη χειρουργική επέμβαση και την απαραίτητη αναισθησία.

Αν κριθεί απαραίτητο, οι ιατροί θα καθορίσουν, στα πλαίσια του προεγχειρητικού ελέγχου για την ασφαλή διεξαγωγή της επέμβασης, επιπλέον ιατρικές εξετάσεις (π.χ. εξετάσεις αίματος, καρδιογράφημα, καρδιολογικό έλεγχο, ακτινογραφία θώρακος κλπ.). Η χειρουργική μας ομάδα έχει επιπλέον καταστήσει το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς από τους ίδιους τους χειρουργούς απαραίτητη προεγχειρητική διαδικασία.

Αφού καθοριστεί η προεγχειρητική φαρμακευτική αγωγή, ορίζεται η χρονική στιγμή που θα διεξαχθεί η χειρουργική επέμβαση. Ακολουθεί προαιρετική ξενάγηση στους χώρους της κλινικής, με σκοπό να εξοικειωθεί ο θεραπευόμενος με τους χώρους και τους θαλάμους νοσηλείας.

4.5. Θα χρειαστεί μετάγγιση αίματος;

Κατά την ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή δεν είναι απαραίτητη η μετάγγιση αίματος και δεν απαιτείται αιμοδότης.

4.6. Πόσο διαρκεί η νοσηλεία μου στην κλινική;

Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάρκεια παραμονής στην κλινική είναι μία μόνο ημέρα. Ο ασθενής κάνει εισαγωγή το πρωί, την ημέρα της χειρουργικής επέμβασης και ήδη την επόμενη ημέρα μπορεί να λάβει εξιτήριο.

Μετά την θυρεοειδεκτομή ο ασθενής λαμβάνει τέτοια αγωγή, ώστε να αισθάνεται ελάχιστο εως καθόλου πόνο, ενώ η επανακινητοποίηση και η σίτισή του λαμβάνουν χώρα εντός λίγων μόνο ωρών μετά το χειρουργείο. Κατά την διάρκεια της μετεγχειρητικής νοσηλείας διενεργούνται αιματολογικές εξετάσεις, ενώ υπάρχει συνεχής νοσηλευτική φροντίδα και τακτικές ιατρικές επισκέψεις.

Φυσικά, η παραμονή μπορεί να παραταθεί σε περιπτώσεις, που αυτό κρίνεται ιατρικά απαραίτητο ή και σε περιπτώσεις, που ο ασθενής διαμένει πολύ μακριά από την κλινική ή δεν έχει κάποιο άτομο να παραμείνει κοντά του για 48 ώρες μετά την επέμβαση.

4.7. Τι γίνεται μετά την έξοδό μου από την κλινική;

Λίγες ημέρες μετά την επέμβαση θυρεοειδεκτομής πρέπει να αφαιρεθούν τα ράμματα από την περιοχή της χειρουργικής τομής, αν και σε πολλές περιπτώσεις ελάχιστης επεμβατικής θυρεοειδεκτομής δεν τοποθετούνται καθόλου εξωτερικά ράμματα, αλλά μόνο ειδικά απορροφήσιμα εσωτερικά ράμματα, που δεν απαιτούν αφαίρεση.

Για το επόμενο σύντομο διάστημα θα πρέπει να πραγματοποιηθούν κάποιες μετρήσεις ασβεστίου στο αίμα. Παράλληλα, η χειρουργική ομάδα, αφού λάβει την γνωμάτευση της ιστολογικής εξέτασης του παρασκευάσματος, θα συντάξει ένα πλήρες ενημερωτικό δελτίο με το πρακτικό της χειρουργικής επέμβασης και ο θεραπευόμενος παραπέμπεται στον θεράποντα ενδοκρινολόγο του.

Μετά από κάθε επέμβαση ολικής θυρεοειδεκτομής είναι απαραίτητη η λήψη θυρεοειδικών ορμονών από το στόμα (θυροξίνη, T4). Η αναπλήρωση - υποκατάσταση των θυρεοειδικών ορμονών είναι απαραίτητη εφ' όρου ζωής, ενω η ακριβής δοσολογία ρυθμίζεται το επόμενο χρονικό διάστημα από τον ενδοκρινολόγο, μετά από τακτικό εργαστηριακό έλεγχο.

4.8. Ποιο είναι το κόστος της ολικής θυρεοειδεκτομής;

Η συχνή αυτή ερώτηση δεν μπορεί δυστυχώς να απαντηθεί χωρίς προηγούμενη κλινική αξιολόγηση του ασθενούς από την χειρουργική μας ομάδα, ώστε να μπορεί να καθοριστεί επακριβώς ο τύπος της προβλεπόμενης επέμβασης (π.χ. ενδοσκοπική ή όχι) αλλά και να προϋπολογιστούν τα ειδικά υλικά και εργαλεία, που απαιτούνται για την ολοκλήρωσή της. Εξάλλου, η εκάστοτε οικονομική επιβάρυνση έρχεται σε άμεση συνάρτηση και με την ασφαλιστική ικανότητα του θεραπευόμενου (ΕΟΠΥΥ, ιδιωτική ασφάλιση κλπ.).

Η χειρουργική μας ομάδα έχει πάντως καταφέρει να επιτύχει ιδιαίτερα οικονομικά πακέτα θυρεοειδεκτομής στην Κεντρική Κλινική Τσεπέτη, τα οποία περιλαμβάνουν τόσο τα εκάστοτε νοσήλια της κλινικής όσο και τις αμοιβές του αναισθησιολόγου και του χειρουργού. Μετά την αρχική εκτίμηση από την χειρουργική μας ομάδα, η γραμματεία θα μπορεί να ενημερώσει τον θεραπευόμενο αναλυτικά για το ακριβές κόστος της προβλεπόμενης επέμβασης.

5. Η ιατρική ομάδα της ελάχιστα επεμβατικής θυρεοειδεκτομής

Η ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή διενεργείται στην Κεντρική Κλινική Τσεπέτη από μία στενά συνεργαζόμενη ιατρική ομάδα με μεγάλη εμπειρία στην χειρουργική ενδοκρινών αδένων. Η ομάδα μας διενεργεί κάθε επέμβαση αφαίρεσης θυρεοειδούς ως αρμονικό σύνολο, διασφαλίζοντας μέγιστη τεχνογνωσία και ασφάλεια για τον ασθενή.

Γραμματεία

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 28210 54738 - Κινητό: 698 35 15 699

Χειρουργοί θυρεοειδούς

1. Μπουρολιάς Κωνσταντίνος
   Χειρουργός κεφαλής και τραχήλου
   Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης
   Διευθυντής ΩΡΛ Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Κρήτης
    
2. Τσιλεδάκης Γεώργιος
   Ειδικός χειρουργός γενικής & ενδοσκοπικής χειρουργικής
   Επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημιακής Κλινικής Charité Βερολίνου
   Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη
    

Αναισθησιολόγοι

1. Θωμαδάκης Νικόλαος
   Αναισθησιολόγος
   Διευθυντής Αναισθησιολογικού Τμήματος Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη
    
2. Σβετσώφ Ιωάννης
   Αναισθησιολόγος
   Υποδιευθυντής Αναισθησιολογικού Τμήματος Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη
    

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   Stefan Haak, ορθοπαιδικός χειρουργός - τραυματολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Στην ενότητα αυτή θα θέλαμε να παρουσιάσουμε ενδεικτικά κάποιες ενδοσκοπικές - λαπαροσκοπικές - αρθροσκοπικές χειρουργικές επεμβάσεις, παραθέτοντας ταυτόχρονα τόσο στοιχεία του ιατρικού περιστατικού, όσο και το αντίστοιχο βίντεο της επέμβασης. Τα στοιχεία αυτά παρατίθονται φυσικά ανώνυμα.

1. Εισαγωγή

1.1 Τι είναι η Ενδοσκοπική Χειρουργική;

Η Ενδοσκοπική Χειρουργική είναι ο τομέας εκείνος της Χειρουργικής, κατά τον οποίο γίνεται χρήση ειδικά σχεδιασμένων εργαλείων, μόνιτορ και οπτικών ινών (ενδοσκοπίου - κάμερας) για την διεξαγωγή μίας χειρουργικής επέμβασης με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο.

Σε αντίθεση με τις ανοικτές, συμβατικές χειρουργικές μεθόδους, στην ενδοσκοπική χειρουργική η εισαγωγή του απαραίτητου εξοπλισμού γίνεται συνήθως διαμέσου φυσιολογικών κοιλοτήτων ή μέσω πολύ μικρών τομών στο δέρμα, μήκους λίγων μόνο χιλιοστών.

Με την βοήθεια ενός κατάλληλου μέσου (αερίου ή υγρού διαλύματος), δημιουργείται ο απαραίτητος χώρος για την διεξαγωγή της εκάστοτε επεμβασης, ενώ με την χρήση ειδικών απεικονιστικών συστημάτων υψηλής ανάλυσης, οι ιστοί μεγενθύνονται και προβάλλονται έγχρωμα σε οθόνη.

Αυτό επιτρέπει στον ειδικά εκπαιδευμένο χειρουργό τόσο την λεπτομερή εξέταση των ιστών όσο και την άμεση χειρουργική θεραπεία της αντιστοιχης πάθησης.

1.2 Πλεονεκτήματα της Ενδοσκοπικής Χειρουργικής

Τα πλεονεκτήματα της ελάχιστα επεμβατικής - ενδοσκοπικής χειρουργικής, σε σχέση με τις συμβατικές χειρουργικές μεθόδους είναι:

• βελτιωμένη ορατότητα, ιδιαίτερα σε δύσκολα προσβάσιμες περιοχές των ιστών
• πολύ μικρότερο τραύμα και συνεπώς μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών, που σχετίζονται με αυτό
• σημαντική μείωση του μετεγχειρητικού πόνου
• ταχύτερη ανάρρωση και έξοδος από την κλινική
• ταχεία επάνοδος στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία
• καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα λόγω μικρότερων τομών

2. Γενική και Λαπαροσκοπική Χειρουργική

2.1 Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή (χολοκυστολιθίαση)

Η συγκεκριμένη χειρουργική επέμβαση αφορά σε μία γυναίκα 42 ετών με συμπτωματική χολοκυστολιθίαση (λίθοι στην χολυδόχο κύστη με παρατεταμένες ενοχλήσεις), η διάγνωση της οποίας έγινε με κλινική εξέταση και υπερηχογράφημα ενω είχε προηγηθεί πρόσφατα γαστροσκόπηση.

Μετά τις απαραίτητες προεγχειρητικές προετοιμασίες και αναλυτική ενημέρωση της ασθενούς, η χοληδόχος κύστη αφαιρέθηκε ελάχιστα επεμβατικά, με λαπαροσκόπηση, όπως φαίνεται στο παρακάτω βίντεο. Η ασθενής πήρε εξιτήριο από την κλινική την επόμενη ημέρα και επέστρεψε στις καθημερινές της δραστηριότητες και στο χώρο εργασίας της εντός λίγων ημερών.

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο άρθρο 'πέτρες στην χολή (χολολιθίαση)', στο άρθρο για την λαπαροσκόπηση και στο Τμήμα Γενικής & Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη.

2.2 Λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή (οξεία σκωληκοειδίτιδα)

Η επείγουσα αυτή επέμβαση διεξήχθη αργά το βράδυ μετά από διάγνωση οξείας σκωληκοειδίτιδας σε νεαρό άτομο με οξύ κοιλιακό πόνο μέσω κλινικής εξέτασης, υπερηχογραφήματος και αιματολογικού - βιοχημικού ελέγχου.

Η σκωληκοειδής απόφυση αφαιρέθηκε ελάχιστα επεμβατικά μεσω λαπαροσκόπησης. Κατά την διάρκεια της επέμβασης διαπιστώθηκε φλεγμονώδης σκωληκοειδίτιδα σε οπισθοτυφλική θέση, όπως φαίνεται στο παρακάτω βίντεο. Στον ασθενή χορηγήθηκε περιεγχειρητικά ενδοφλέβια αντιβιοτική και αναλγητική αγωγή. Ο ασθενής πήρε εξιτήριο από την κλινική την δεύτερη μετεγχειρητική ημέρα.

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο άρθρο για την οξεία σκωληκοειδίτιδα, στο άρθρο για την λαπαροσκόπηση και στο Τμήμα Γενικής & Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη.

2.3 Λαπαροσκοπική λύση συμφύσεων (χρόνιο κοιλιακό άλγος)

Η συγκεκριμένη επέμβαση διενεργήθη σε γυναίκα 52 ετών με χρόνιο σπαστικό κοιλιακό άλγος και διάταση (πρήξιμο) της κοιλιάς, κυρίως μερικές ώρες μετά το φαγητό. Απο την μέχρι πρότινος διαγνωστική διαδικασία μέσω υπερηχογραφήματος, αιματολογικού - βιοχημικού ελέγχου, γαστοσκόπησης, κολονοσκόπησης, αλλά και αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας, δεν προέκυπταν παθολογικά ευρήματα. Δεν είχαν προηγηθεί άλλες χειρουργικές επεμβάσεις στο παρελθόν. Στην προσπάθεια τελικής εξακρίβωσης της αιτιολογίας της παραπάνω παθολογικής κατάστασης προτείναμε την διεξαγωγή διαγνωστικής λαπαροσκόπησης.

Κατά την διάρκεια της επέμβασης διαπιστώθηκαν τοπικές συμφύσεις του επίπλουν και του δεξιού παχέος εντέρου (ανιόν κόλο) με το κοιλιακό τοίχωμα (περιτόναιο), οπότε διενεργήθηκε άμεσα η λαπαροσκοπική λύση των συμφύσεων και η απελευθέρωση του εντέρου. Η ασθενής πήρε εξιτήριο από την κλινική την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα, ενώ σημειώθηκε σταδιακά πλήρης υποχώρηση των κλινικών συμπτωμάτων.

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο άρθρο για την λαπαροσκόπηση και στο Τμήμα Γενικής & Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη.

3. Ορθοπεδική - Τραυματολογία

2.1 Αρθροσκόπηση γόνατος (ρήξη μηνίσκου)

Νεαρός αθλητής 24 ετών με παρατεταμένες ενοχλήσεις στο αριστερό γόνατο. Είχε προηγηθεί τραυματισμός στο γόνατο κατά την διάρκεια αγώνα ποδοσφαίρου πριν λίγες εβδομάδες με συστροφή του γόνατος χωρίς πτώση, ενώ είναι γνωστοί και άλλοι πολλαπλοί τραυματισμοί στο γόνατο παλαιότερα. Κατά την κλινική εξέταση έγινε διάγνωση ρήξης έσω μηνίσκου, η οποία επιβεβαιώθηκε με μαγνητική τομογραφία.

Μετά τον απαραίτητο προεγχειρητικό έλεγχο και την πλήρη ενημέρωση του ασθενούς, προχωρήσαμε σε αρθροσκόπηση του αριστερού γόνατος. Κατά την επέμβαση διαπιστώσαμε παλαιότερη μερική ρήξη του εμπρόσθιου χιαστού συνδέσμου, χωρίς κλινική αστάθεια, τοπικά περιορισμένη ελαφριά βλάβη στο χόνδρο καθώς και ρήξη του έσω μηνίσκου 'δίκην λαβής κάδου' (πολύ συχνός τύπος ρήξης μηνίσκου σε νεαρές ηλικίες). Κατά την διάρκεια της επέμβασης αφαιρέθηκε το τμήμα εκείνο του έσω μηνίσκου, που είχε υποστεί ρήξη.

O ασθενής περπάτησε χωρίς ορθοπεδικά βοηθήματα λίγες ώρες μετά το χειρουργείο και πήρε εξιτήριο από την κλινική το ίδιο βράδυ. Σε σύντομο χρονικό διάστημα και μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος φυσικοθεραπείας ο ασθενής επέστεψε στις δραστηριότητές του χωρίς περιορισμούς.

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο άρθρο για την αρθροσκόπηση γόνατος και στο Τμήμα Ορθοπεδικής Χειρουργικής & Τραυματολογίας της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη.

3.2 Αρθροσκόπηση ποδοκνημικής άρθρωσης (μετατραυματική οστεοαρθρίτιδα)

Η συγκεκριμένη χειρουργική επέμβαση αφορά σε νεαρή γυναίκα 29 ετών, με διαγνωσμένη οστεοαρθρίτιδα της δεξιάς ποδοκνημικής άρθρωσης μετά συντριπτικού κατάγματος πριν 8 χρόνια σε τροχαίο ατύχημα. Η ασθενής παρουσίαζε έντονο και συνεχή πονο κατά την βάδηση με σοβαρό περιορισμό του εύρους κίνηση της ποδοκνημικής άρθρωσης.

Κατά την αρθροσκοπική επέμβαση της δεξιάς ποδοκνημικής άρθρωσης, διαπιστώσαμε εκτεταμένες ενδοαρθρικές συμφύσεις και ουλώδη ιστό εντός της άρθρωσης. Επιπλέον, διεγνώσθει υμενίτιδα και εκτεταμένες τοπικές βλάβες των αρθρικών επιφανειών, κατά τόπους με πλήρη απώλεια του αρθρικού χόνδρου μέχρι το υποκείμενο οστό. Προχωρήσαμε στην εκτεταμένη λύση των συμφύσεων και του ουλώδη ιστού, στην αφαίρεση τμημάτων φλεγμένου αρθρικού υμένα και στην εξομάλυνση των αρθρικών επιφανειών μέσω χονδροπλαστικής. Στις περιοχές, όπου παριουσιάστηκε πλήρη απώλεια του αρθρικού χόνδρου, εφαρμόσαμε πολλαπλούς τρυπανισμούς κατα Pridie (drilling chondroplasty) με διάτρηση του υποχόνδριου οστού, με στόχο την σταδιακή ανάπλαση του χόνδρου από πολυδύναμα κύτταρα του μυελού των οστών της ασθενούς.

Η ασθενής πήρε εξιτήριο από την κλινική σε 2 ημέρες και ξεκίνησε πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αγωγής με σταδιακή υποχώρηση του πόνου. Το εύρος κίνησης της δεξιάς ποδοκνημικης άρθρωσης είναι πλέον πλήρες, ενώ έχει ήδη βελτιωθεί σημαντικά η βάδηση της ασθενούς.

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο Τμήμα Ορθοπεδικής Χειρουργικής & Τραυματολογίας της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη.

3.3 Αρθροσκοπική χονδροπλαστική με πολυδύναμα κύτταρα του μυελού των οστών

Στο παρακάτω βίντεο μπορεί κανείς να διακρίνει την εξαγωγή πολυδύναμων κυττάρων από τον μυελό των οστών εντός μίας αρθρωσης, της οποίας η αρθρική επιφάνεια παρουσιάζει εντοπισμένες βλάβες στον αρθρικό χόνδρο μετά από παλαιότερο τραυματισμό, με αποτέλεσμα τον χρόνιο πόνο και τον περιορισμό του εύρους κίνησης.

Η επέμβαση διεξάγεται αρθροσκοπικά, μέσω πολύ μικρών τομών στο δέρμα.

Τα πολυδύναμα κύτταρα προέρχονται απευθείας από τον μυελό του οστού του ασθενούς, του οποίου η αρθρική επιφάνεια παρουσιάζει έλλειψη αρθρικού χόνδρού. Μέσω πολλαπλών τρυπανισμών (drilling chondroplasty) προκαλείται αυτόματη εξαγωγή των κυττάρων, τα οποία και σχηματίζουν στην επιφάνεια του οστού την βάση για την σταδιακή ανάπτυξη ινώδους χόνδρου. Ο ινώδης χόνδρος είναι ένα φυσιολογικό υποκατάστατο του υαλοειδή αρθρικού χόνδρου.

Ανάλογα με το μέγεθος της χονδροπάθειας και την ηλικία του ασθενούς, ο δευτερεύων αυτός ινώδης χόνδρος είναι σε θέση να αποκαταστήσει σε ικανοποιητικό βαθμό την τοπική βλάβη και να μειώσει αισθητά ή ακόμα και να εξαλείψει τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας.

3.4 Αρθροσκοπική αποκατάσταση γόνατος του άλτη (jumper's knee)

Η συγκεκριμένη χειρουργική επέμβαση διενεργήθηκε σε νεαρό άντρα, αθλητή του βόλεϊ, με χρόνιο, κατά περιόδους έντονο πόνο στο εμπρόσθιο τμήμα του γόνατος κατά την κάμψη και έκταση της άρθρωσης, χωρίς προηγούμενο τραυματισμό.

Στην μαγνητική τομογραφία του γόνατος δεν προέκυψαν προφανή παθολογικά ευρήματα εντός της άρθρωσης. Μέσω ηπερηχογραφήματος και κλινικής εκτίμησης διεγνώσθη τενοντίτιδα του επιγονατιδικού συνδέσμου στο σημείο έκφυσης του τένοντα από το οστό της επιγονατίδας, συνδυασμένη με τοπική υπερπλασία του υμένα - λιπώδους σώματος ενδοαρθρικά, ακριβώς πίσω από τον επιγονατιδικό τέντοντα (γόνατο του άλτη - jumper's knee, στάδιο II-III κατά Roels).

Αρχικά και για περίοδο περίπου 6 μηνών προτιμήθηκε συντηρητική αγωγή, η οποία δεν οδήγησε σε ικανοποιητική, μόνιμη βελτίωση της κλινικής εικόνας του ασθενούς. Η προτεινόμενη, σε αυτή την περίπτωση, χειρουργική θεραπεία διενεργείται σήμερα κατά κύριο λόγο αρθροσκοπικά, σε αντίθεση με παλαιότερες μεθόδους ανοικτής χειρουργικής προσέγγισης.

Μέσω αρθροσκόπησης διενεργήθηκε, μετά ελέγχου ολόκληρης της άρθρωσης του γόνατος, η πλήρης αφαίρεση του υπερπλαστικού - ουλώδη ιστού στο εμπρόσθιο τμήμα της άρθρωσης καθώς και η μερική χειρουργική τομή στο σημείο έκφυσης του τένοντα από την επιγονατίδα μέσω ενδοαρθρικής διαθερμίας.

Σύνταξη - επιμέλεια: Κώστας Μπουρολιάς, ΩΡΛ χειρουργός κεφαλής & τραχήλου   Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι η ελάχιστα επεμβατική – ενδοσκοπικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή;

Η MIVAT (Minimally Invasive Video Assisted Thyreoidectomy) ή ελάχιστα επεμβατική βίντεο–ενδοσκοπικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή ονομάζεται η χειρουργική επέμβαση κατά την οποία ο χειρουργός καλείται να αφαιρέσει τον θυρεοειδή αδένα μέσω μίας πολύ μικρής τομής που γίνεται στο πρόσθιο τμήμα του τραχήλου (λαιμού), χρησιμοποιώντας κατάλληλα ενδοσκόπια, κάμερες υψηλής ανάλυσης και ειδικά χειρουργικά εργαλεία.

Η χειρουργική προσπέλαση προβάλεται σε μεγένθυση σε μεγάλες οθόνες στο χώρο του χειρουργείου, ώστε ο χειρουργός να μπορεί να πραγματοποιεί την επέμβαση αφαίρεσης του θυρεοειδούς αδένα με μεγαλύτερη ακρίβεια.

Κατά την παλαιότερη κλασική θυρεοειδεκτομή απαιτείται μια τομή περίπου 8 εκατοστών για την ολοκλήρωση της, ενώ στην MIVAT το μέγεθος της τομής είναι περίπου 2 cm.

Από την μικρή αυτή τομή εισέρχεται κατάλληλο ενδοσκόπιο, που εξασφαλίζει στον χειρουργό καλύτερη οπτική εικόνα, μεγέθυνση των ανατομικών δομών του τραχήλου και ασφαλέστερη προσπέλαση στα ευαίσθητα ανατομικά στοιχεία που γειτνιάζουν στον θυρεοειδή αδένα. Από την ίδια μικρή τομή εισέρχονται και τα ειδικά σχεδιασμένα χειρουργικά εργαλεία, που χρησιμοποιούνται για την διεξαγωγή της συγκεκριμένης επέμβασης.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της MIVAT;

Τα πλεονεκτήματα της MIVAT σε σχέση με παλαιότερες τεχνικές αφαίρεσης του θυρεοειδούς αδένα είναι:

• η ασφαλέστερη προσπέλαση στα ευαίσθητα ανατομικά στοιχεία που γειτνιάζουν στον θυρεοειδή αδένα, όπως η τραχεία, τα λαρυγγικά νεύρα και οι παραθυρεοειδείς αδένες
• η πληρέστερη αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα χωρίς υπολείμματα ιστών, εξαιτίας της μεγένθυσης που παρέχει η ειδική οπτική. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιπτώσεις υπόπτων για κακοήθεια όζων, όπου απαιτείται ολική θυρεοειδεκτομή
• το σημαντικά μικρότερο μέγεθος της τομής
• ο μικρότερος μετεγχειρητικός πόνος
• οι λιγότερες μετεγχειρητικές επιπλοκές
• η μικρότερη παραμονή στην κλινική (μία ημέρα νοσηλεία)

Σε ποιές περιπτώσεις εφαρμόζεται η MIVAT;

Η ένδειξη για την αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα τίθεται από τον ειδικό ενδοκρινολόγο ιατρό. Η ελάχιστα επεμβατική – ενδοσκοπικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή μπορεί να εφαρμοστεί, μετά από την απαραίτητη προεγχειρητική αξιολόγηση από την εξειδικευμένη χειρουργική ομάδα, στις περισσότερες περιπτώσεις θυρεοειδεκτομής, ακόμα και σε εκείνες όπου υπάρχει υποψία για πιθανή κακοήθεια.

Βάσει διεθνώς θεσπισμένων κριτηρίων, η MIVAT δεν συνιστάται σε περιπτώσεις:

• συνοδού χρόνιας θυρεοειδίτιδας
• επανεπέμβασης
• πολύ μεγάλης βρογχοκήλης (μεγάλο μέγεθος θυρεοειδούς) ή πολύ μεγάλων επιμέρους όζων
• τραχηλικών μεταστάσεων που απαιτούν τραχηλικό λεμφαδενικό καθαρισμό

Υπάρχουν εναλλακτικές μεθόδοι αφαίρεσης του θυρεοειδούς αδένα;

Τα τελευταία χρόνια έχουν προταθεί πολλές διαφορετικές προσπελάσεις για την αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα. Από αυτές που ξεχωρίζουν είναι η ρομποτική θυρεοειδεκτομή που απαιτεί μεγαλύτερο διεγχειρητικό χρόνο και ακριβό ιατρικό εξοπλισμό, η ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή χωρίς την βοήθεια ενδοσκοπίου, και η MIVAT. Η τελευταία θεωρούμε ότι εξασφαλίζει ένα άριστο αισθητικό αποτέλεσμα εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα στον χειρουργό μια επέμβαση με μεγάλου βαθμού ασφάλεια και λιγότερες επιπλοκές.

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της επέμβασης;

Οι θεωρητικές επιπλοκές της MIVAT δεν διαφέρουν από αυτές της παλαιότερης κλασικής θυρεοειδεκτομής, αν και η πιθανότητα και η βαρύτητα ορισμένων επιπλοκών μειώνεται σαφώς με την ελάχιστα επεμβατική μέθοδο. Οι θεωρητικές, ευτυχώς πολύ σπάνιες, επιπλοκές είναι:

• περιεγχειρητική αιμορραγία
• επιμόλυνση του χειρουργικού τραύματος
• κάκωση των παλίνδρομων λαρυγγικών νεύρων που προκαλούν βράγχος φωνής
• προσωρινός ή μόνιμος υποπαραθυρεοειδισμός
• υποτροπή της νόσου λόγω παραμονής υπολειμματικού ιστού

Όπως σε όλες τις ενδοσκοπικές χειρουργικές μεθόδους, υπάρχει και στην περίπτωση της ΜIVAT ανά πάσα στιγμή η δυνατότητα διεξαγωγής της κλασικής ανοικτής μεθόδου, εάν για τεχνικούς λόγους η ελάχιστα επεμβατική μέθοδος δεν είναι εφικτή. Σε μία τέτοια (εξαιρετικά σπάνια) περίπτωση, κατά την διάρκεια της επέμβασης διενεργείται μεγαλύτερη τομή και εφαρμογή της κλασικής μεθόδου.

Πού μπορώ να κάνω την επέμβαση;

Η νέα κλινική Τσεπέτη διαθέτει όλον τον εξειδικευμένο ιατρικό εξοπλισμό για την πραγματοποίηση μίας επέμβασης MIVAT. Η κατάλληλα διαμορφωμένη χειρουργική αίθουσα για ενδοσκοπικές επεμβάσεις διαθέτει σύγχρονες χειρουργικές μονάδες, μοντέρνες ενδοσκοπικές κάμερες και ευμεγέθεις απεικονιστικές συσκευές που παρέχουν στον ενδοσκόπο χειρουργό την άνεση και ασφάλεια να πραγματοποιήσει ένα ασφαλές χωρίς επιπλοκές χειρουργείο.

Πόσο θα παραμείνω στην κλινική;

Ο μέσος όρος παραμονής στην κλινική είναι μία ημέρα. Ο ασθενής κάνει εισαγωγή την ημέρα της χειρουργικής επέμβασης και την επόμενη ημέρα μπορεί να λάβει εξιτήριο από την κλινική. Ο παραπάνω χρόνος παραμονής μπορεί να αυξηθεί στις παρακάτω περιπτώσεις:

• ο τόπος διαμονής σας βρίσκεται περισσότερα από 70 Κm μακριά από την κλινική
• δεν υπάρχει κάποιος να παραμείνει δίπλα σας για 48 ώρες μετά την χειρουργική επέμβαση
• εάν οι μετεγχειρητικές τιμές του ασβεστίου είναι ιδιαίτερα χαμηλές όπου θα χρειαστεί παραμονή στην κλινική για μία ακόμα ημέρα

Τι θα πρέπει να κάνω πριν το χειρουργείο;

Επικοινωνήστε καταρχήν με την γραμματεία της χειρουργικής ομάδας για να κλείσετε ένα ραντεβού. Τα στοιχεία επικοινωνίας αναφέρονται παρακάτω.

Η προεγχειρητική προετοιμασία αρχικά προϋποθέτει την γνωριμία με την ιατρική ομάδα της κλινικής που αποτελείται από τους θεράποντες χειρουργούς, τους αναισθησιολόγους της κλινικής καθώς και την προϊσταμένη της χειρουργικής αίθουσας. Οι ιατροί θα σας εξετάσουν και θα συζητήσουν διεξοδικά μαζί σας οτιδήποτε αφορά στην χειρουργική επέμβαση και την αναισθησία.

Ακολουθεί προαιρετική ξενάγηση στους χώρους της κλινικής, με σκοπό να εξοικειωθεί ο θεραπευόμενος με τους χώρους και τους θαλάμους νοσηλείας.

Μετά την λήψη του ατομικού ιατρικού ιστορικού θα πρέπει να γίνει ο προεγχειρητικός έλεγχος που αποτελείται συνήθως από:

• Γενικές εξετάσεις αίματος
• Καρδιογράφημα και καρδιολογική εκτίμησης
• Ακτινογραφία θώρακος, εάν κριθεί απαραίτητο
• Ενδοκρινολογική και χειρουργική εκτίμηση με διενέργεια προεγχειρητικού υπερηχογραφήματος από τους ίδιους τους χειρουργούς

Αφού καθοριστεί η προεγχειρητική φαρμακευτική αγωγή, ολοκληρώνεται ο έλεγχος πριν από την χειρουργική επέμβαση και καθορίζεται ο χρόνος που θα διεξαχθεί η ενδοσκοπική χειρουργική.

Τι ακριβώς γίνεται μέσα στο χειρουργείο;

Η συγκεκριμένη επέμβαση πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία. Ο αναισθησιολόγος αφού χορηγήσει τα φάρμακα της νάρκωσης τοποθετεί ένα τραχειοσωλήνα ώστε να μπορεί να αερίζει το αναπνευστικό σύστημα κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Ο συγκεκριμένος σωλήνας φέρει ειδικούς αισθητήρες ώστε κατά την διάρκεια της χειρουργικής προσπέλασης με την βοήθεια του νευροδιεργέτη να μπορεί η χειρουργική ομάδα να αναγνωρίζει το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο που είναι υπεύθυνο για την κινητικότητα των γνησίων φωνητικών χορδών.

Στην συνέχεια θα αναλάβει η χειρουργική ομάδα να αποστειρώσει και να τοποθετήσει αποστειρωμένα καλύμματα στην περιοχή που θα γίνει η τομή. Θα γίνει μια τομή 2 περίπου εκατοστών στην πρόσθια τραχηλική χώρα, 4 εκατοστά πάνω από την λαβή του στέρνου. Από την μικρή αυτή τομή τοποθετείται το ενδοσκόπιο και τα χειρουργικά εργαλεία για την αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα. Μετά το πέρας της επέμβασης η τομή κλείνει με ειδικά ράμματα ενώ κάποιες φορές μπορεί να τοποθετηθεί και παροχέτευση, εάν η χειρουργική ομάδα κρίνει ότι αυτό είναι αναγκαίο.

Πονάει η συγκεκριμένη ενδοσκοπική επέμβαση;

Μετά το πέρας της επέμβασης και αφού ο θεραπευόμενος ανανήψει από την γενική αναισθησία μεταφέρεται στον θάλαμο νοσηλεία όπου και παραμένει εκεί έως και την λήψη του εξιτηρίου. Το χρονικό αυτό διάστημα λαμβάνει αναλγητική αγωγή και έτσι δεν υπάρχει ιδιαίτερος πόνος αλλά ελαφρά ενόχληση. Αυτό είναι και ένα από τα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης επέμβασης αφού το χειρουργικό τραύμα είναι κατά πολύ μικρότερο σε σχέση με παλαιότερες τεχνικές.

Πότε μπορώ να επιστρέψω στην εργασία μου;

Συνήθως οι θεραπευόμενοι που υποβάλλονται σε MIVAT αναφέρουν μία μικρή αδυναμία για περίπου μία εβδομάδα. Μετά από το διάστημα αυτό μπορούν να εργασθούν σε εργασίες που δεν απαιτούν μεγάλη μυϊκή προσπάθεια. Υπάρχουν ασθενείς που μετά από ένα τέτοιο χειρουργείο επιστρέφουν στην εργασία τους σε 48 ώρες. Η οδήγηση επιτρέπεται 48 ώρες μετά την επέμβαση ενώ η κίνηση της κεφαλής επιτρέπεται αμέσως μετά το χειρουργείο εφόσον δεν υπάρχει πόνος στην περιοχή της τομής. Την τρίτη ημέρα μετά το χειρουργείο ο θεραπευόμενος μπορεί να κάνει μπάνιο αποφεύγοντας να βρέξει την περιοχή της τομής.

Πρέπει να επιστρέψω στην κλινική μετά την επέμβαση;

Πέντε ημέρες μετά την επέμβαση πρέπει να αφαιρεθούν τα ράμματα και για το επόμενο κοντινό διάστημα θα πρέπει να πραγματοποιηθούν κάποιες μετρήσεις ασβεστίου στο αίμα μέχρι την αποκατάσταση των τιμών αυτού. Μετά την αποκατάσταση των τιμών του ασβεστίου η χειρουργική ομάδα, αφού λάβει την γνωμάτευση της ιστολογικής εξέτασης του παρασκευάσματος, θα συντάξει ένα ενημερωτικό δελτίο με το πρακτικό της χειρουργικής επέμβασης, ώστε ο θεραπευόμενος να εξετασθεί στην συνέχεια από τον θεράποντα ενδοκρινολόγο του.

Γιατί πρέπει να επιλέξω την MIVAT;

Η ιατρική και ιδιαίτερη η χειρουργική είναι μια δυναμική επιστήμη που συνεχώς εξελίσσεται και βελτιώνεται. Στην ιατρική δεν είναι λίγες οι φορές που αναθεωρούνται θεραπείες και πρακτικές που είχαν εφαρμογή για χρόνια.

Η ενδοσκοπική χειρουργική ομάδα της νέας κλινικής Τσεπέτη έχει σαν σκοπό να εκμεταλλευτεί την πείρα και ασφάλεια των παλαιών χειρουργικών τεχνικών εκμεταλλευόμενη την τεχνολογία και επιστήμη με σκοπό την βελτίωση των παροχών υγείας. Σκοπός της MIVAT είναι να πραγματοποιήσουμε μία ενδοσκοπική χειρουργική επέμβαση με το λιγότερο τραυματικό αποτέλεσμα αποφεύγοντας τις σημαντικές επιπλοκές της επέμβασης που έχουν να κάνουν με το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο και τους παρθυρεοειδείς αδένες.

Η ιατρική ομάδα της MIVAT θυρεοειδεκτομής

Η ελάχιστα επεμβατική – ενδοσκοπικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή διενεργείται στην Κεντρική Κλινική Τσεπέτη από μία στενά συνεργαζόμενη ιατρική ομάδα, η οποία διενεργεί κάθε επέμβαση MIVAT ως αρμονικό σύνολο, διασφαλίζοντας μέγιστη τεχνογνωσία και ασφάλεια για τον ασθενή.

Γραμματεία

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 28210 54738 - Κινητό: 698 35 15 699

Χειρουργοί

1. Μπουρολιάς Κωνσταντίνος
   Χειρουργός κεφαλής και τραχήλου
   Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης
   Διευθυντής ΩΡΛ Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Κρήτης
    
2. Τσιλεδάκης Γεώργιος
   Ειδικός χειρουργός γενικής & ενδοσκοπικής χειρουργικής
   Επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημιακής Κλινικής Charité Βερολίνου
   Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη
    

Αναισθησιολόγοι

1. Θωμαδάκης Νικόλαος
   Αναισθησιολόγος
   Διευθυντής Αναισθησιολογικού Τμήματος Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη
    
2. Σβετσώφ Ιωάννης
   Αναισθησιολόγος
   Υποδιευθυντής Αναισθησιολογικού Τμήματος Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη
    

Σύνταξη - επιμέλεια: Θεόδωρος Καραγκούνης, ουρολόγος χειρουργός - ανδρολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Η ουροδόχος κύστη είναι ένα κοίλο όργανο στο κάτω μέρος της κοιλιάς, στο οποίο μαζεύονται τα ούρα. Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι το δεύτερο πιο συχνό νεόπλασμα του ουροποιογεννητικού συστήματος. Στους άντρες, η ανάπτυξη είναι 4 φορές συχνότερη από ό,τι στις γυναίκες. Η πιο συχνή μορφή του είναι το καρκίνωμα από μεταβατικό επιθήλιο και εξορμάται από το τοίχωμα της κύστης.

Αίτια – παράγοντες κινδύνου

Η ακριβής αιτιολογία ανάπτυξης του καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι άγνωστη. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισής του:

• Η αύξηση της ηλικίας ευνοεί την ανάπτυξή του.
• Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισής του. Οι καπνιστές διατρέχουν 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο ουροδόχου κύστης σε σχέση με τους μη καπνιστές.
• Έκθεση σε χημικές ουσίες στον χώρο εργασίας. Εργαζόμενοι σε χώρους επεξεργασίας δέρματος, με βιομηχανικά ελαστικά, βαφές και οδηγοί φορτηγών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
• Η χημειοθεραπεία με φάρμακα, όπως η κυκλοφωσφαμίδη.
• Η ακτινοβολία στην πύελο (κάτω μέρος της κοιλιάς) για τη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου ουροδόχου κύστης.
• Οι μακροχρόνιες λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης, όπως σε ασθενείς με μόνιμο ουροκαθετήρα.

Συμπτώματα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης

Τις περισσότερες φορές, ο καρκίνος της κύστης δεν δίνει συμπτώματα, εκτός από αιματουρία. Το κακό, μάλιστα, είναι ότι μπορεί να υπάρξει ένα, μοναδικό, επεισόδιο αιματουρίας και μετά τα ούρα να είναι καθαρά. Έτσι, ο ασθενής το ξεχνά για μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και πάνω από έτος, και, όταν ξαναπαρουσιαστεί επεισόδιο αιματουρίας, ο καρκίνος έχει προχωρήσει.

Άλλα, πιο σπάνια συμπτώματα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, είναι:

• Πόνος στην κοιλιά
• Αδυναμία-καταβολή
• Απώλεια βάρους
• Επώδυνη ούρηση
• Συχνουρία/επιτακτική ούρηση

Παρόμοια συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν, επίσης, σε πολλές άλλες παθήσεις.

Το πιο σημαντικό είναι με την πρώτη εμφάνιση αίματος στα ούρα να ακολουθεί άμεσα επίσκεψη στον Ουρολόγο.

Διάγνωση – σταδιοποίηση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης

Ο γιατρός σας μετά την κλινική εξέταση θα σας ζητήσει κάποιες διαγνωστικές εξετάσεις. Σε αυτές, μπορεί να περιλαμβάνονται:

• Γενική εξέταση ούρων
• Υπερηχογράφημα ουροδόχου κύστης
• Κυστεοσκόπηση (με ειδικό εργαλείο ελέγχεται το τοίχωμα της κύστης υπό όραση)
• Κυτταρολογική εξέταση ούρων (για εντοπισμό καρκινικών κυττάρων)
• Ενδοφλέβια ουρογραφία
• Αξονική τομογραφία άνω-κάτω κοιλίας
• Βιοψία ουροδόχου κύστης (συνήθως, αν χρειαστεί, λαμβάνεται υλικό κατά την κυστεοσκόπηση)

Σε περίπτωση όπου διαγνωστεί ότι πάσχετε από καρκίνο ουροδόχου κύστης, ο γιατρός θα προχωρήσει, με διάφορες επιπλέον εξετάσεις, στη σταδιοποίηση, δηλαδή στο πόσο έχει εξαπλωθεί η νόσος. Από αυτή θα εξαρτηθεί η θεραπεία που θα σας προτείνει.

Ο καρκίνος της κύστης αρχικά σταδιοποιείται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, η αντιμετώπιση των οποίων είναι εντελώς διαφορετική.

• Α. Επιφανειακός ή μη διηθητικός καρκίνος της ουροδόχου κύστης.
• Β. Διηθητικός καρκίνος της ουροδόχου κύστης. Αποτελεί την πιο απειλητική μορφή του καρκίνου, επειδή έχει προχωρήσει σε πιο βαθιά στρώματα (μυϊκό χιτώνα) της ουροδόχου κύστης. Το γεγονός αυτό αυξάνει τον κίνδυνο ο καρκίνος να δώσει μεταστάσεις σε λεμφαδένες ή σε άλλα όργανα (ήπαρ, πνεύμονες, οστά).

Θεραπεία του καρκίνου της ουροδόχου κύστης

Το είδος της θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο της νόσου και τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενή.

Θεραπεία επιφανειακού καρκίνου της ουροδόχου κύστης

Η θεραπεία των επιφανειακών όγκων γίνεται με χειρουργική αφαίρεση μέσω της ουρήθρας. Η διουρηθρική αφαίρεση του όγκου της κύστης γίνεται με ειδικό εργαλείο μέσα από το οποίο, με απευθείας όραση, βλέπουμε τον όγκο και με ειδικό εργαλείο τον κόβουμε σε κομμάτια και τον αφαιρούμε. Η αφαίρεση πρέπει να είναι πλήρης, μέχρι την βάση του.

• Ενδοκυστική ανοσοθεραπεία με BCG
• Ενδοκυστική χημειοθεραπεία

Θεραπεία διηθητικού καρκίνου της ουροδόχου κύστης

• Ριζική κυστεκτομή, κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρη η ουροδόχος κύστη και ο προστάτης με τις σπερματοδόχους κύστεις στον άντρα, ενώ στις γυναίκες γίνεται αφαίρεση της μήτρας, των εξαρτημάτων και τμήματος του κόλπου. Είναι μία βαριά επέμβαση με πολλές ημέρες νοσηλείας.
• Χημειοθεραπεία συστηματική (από τη φλέβα). Αν κατά την κυστεκτομή βρεθεί ότι υπάρχει νόσος σε λεμφαδένες, η χημειοθεραπεία κρίνεται απαραίτητη. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί να χορηγηθεί πριν από το χειρουργείο.
• Χημειοθεραπεία σε συνδυασμό με ακτινοβολία. Στην περίπτωση αυτή, γίνεται αφαίρεση του όγκου από την ουρήθρα και ακολουθεί συνδυασμός χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας, ώστε να αποφευχθεί η αφαίρεση της κύστης. Αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται σε αρρώστους που αρνούνται ή που δεν τους επιτρέπει η γενική τους κατάσταση να υποβληθούν σε κυστεκτομή.

Μετά τη θεραπεία για διηθητικό καρκίνο της κύστης, θα πρέπει να παρακολουθείστε στενά από τον γιατρό σας για αντιμετώπιση τυχόν επιπλοκών ή επανεμφάνισης της νόσου.

Σύνταξη - επιμέλεια: Θεόδωρος Καραγκούνης, ουρολόγος χειρουργός - ανδρολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του πέους;

Ο καρκίνος του πέους είναι μία σπάνια κακοήθης πάθηση, με συχνότητα 0,1-0,9 περιστατικά ανά 100.000 άντρες στις δυτικές κοινωνίες. Αντιθέτως, υπάρχουν χώρες στην Αφρική, Ασία και Νότιο Αμερική, όπου ο καρκίνος του πέους αποτελεί σε συχνότητα έως και το 20% όλων των καρκίνων στον άντρα. Η διαφορά αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι στις χώρες αυτές οι συνθήκες της τοπικής υγιεινής είναι ανύπαρκτες.

Τι προκαλεί τον καρκίνο του πέους;

Σήμερα, πιστεύεται ότι σημαντικός αιτιολογικός παράγοντας για τον καρκίνο του πέους είναι ο χρόνιος ερεθισμός από το σμήγμα που παράγεται φυσιολογικά στην περιοχή. Η πιθανότητα αυξάνεται, όταν συνυπάρχει φίμωση που δεν επιτρέπει την απομάκρυνση του ή αν δεν εφαρμόζονται οι κανόνες τοπικής υγιεινής. Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV)  έχει συνδεθεί, επίσης, με την ανάπτυξη καρκίνου του πέους και ειδικά οι υποτύποι 16 και 18, οι οποίοι προκαλούν καρκίνο και στον τράχηλο της μήτρας. Επίσης, το κάπνισμα είναι ένας επιβαρυντικός παράγοντας που σχετίζεται με τον καρκίνο του πέους.

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του πέους;

Συνήθως, ο ασθενής θα παρατηρήσει κάποια ανώδυνη βλάβη στο πέος, η οποία μπορεί να είναι σαν έλκος η σαν κουνουπίδι και η οποία δεν επουλώνεται. Σε παραμελημένες περιπτώσεις, όπως σε ηλικιωμένους, η βλάβη μπορεί να είναι πολύ εκτεταμένη. Η βλάβη μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του πέους αλλά με μεγαλύτερη συχνότητα στη βάλανο και στην ακροποσθία (δηλαδή στο τελικό τμήμα του πέους). Επίσης, ο ασθενής μπορεί να έχει φαγούρα, αίσθημα καύσου ή αιμορραγία στην περιοχή της βλάβης. Στα αρχικά στάδια, δεν υπάρχει πόνος, με αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς, επειδή ντρέπονται, να μη ζητάνε ιατρική βοήθεια. Ο γιατρός θα εξετάσει κλινικά τον ασθενή και, αν κρίνει ότι η βλάβη είναι ύποπτη, θα τον υποβάλει με τοπική αναισθησία σε βιοψία της βλάβης, θα στείλει δηλαδή ένα μικρό τεμάχιο για οριστική διάγνωση.

Χρειάζονται επιπλέον εξετάσεις;

Ο καρκίνος του πέους μπορεί να δώσει μεταστάσεις στους λεμφαδένες της βουβωνικής χώρας και της πυέλου και σε άλλα όργανα, όπως το ήπαρ, τα οστά, οι πνεύμονες και ο εγκέφαλος. Αν ο γιατρός σας το κρίνει σκόπιμο, θα ζητήσει απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία, σπινθηρογράφημα οστών), για να διαπιστώσει το στάδιο της νόσου.

Πώς θεραπεύεται ο καρκίνος του πέους

Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για τη θεραπεία του καρκίνου του πέους. Όταν η βλάβη είναι μικρή, το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπισθεί με laser ή κρυοπηξία με ελάχιστες παρενέργειες. Σε μεγαλύτερες βλάβες, θα χρειαστεί να γίνει τοπική χειρουργική αφαίρεσή τους, η οποία όμως δεν επηρεάζει τη λειτουργικότητα του πέους.

Ποια είναι η πρόγνωση του καρκίνου του πέους;

Η επιβίωση εξαρτάται από την παρουσία ή την απουσία μεταστάσεων στους λεμφαδένες. Όταν η διάγνωση είναι έγκαιρη και οι λεμφαδένες δεν έχουν προσβληθεί, η 5ετής επιβίωση κυμαίνεται από 65%-90%. Όταν οι λεμφαδένες έχουν προσβληθεί, η 5ετής επιβίωση είναι μικρή.

Σύνταξη - επιμέλεια: Θεόδωρος Καραγκούνης, ουρολόγος χειρουργός - ανδρολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Ο καρκίνος των όρχεων συνήθως εμφανίζεται σε άντρες κάτω των 35 ετών, αλλά σπάνια εμφανίζεται πριν από την εφηβεία (συνήθως μεταξύ 15-44 ετών). Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι των όρχεων προέρχονται από τα γεννητικά κύτταρα, δηλαδή τα κύτταρα που εμπλέκονται στην παραγωγή του σπέρματος. Οι καρκίνοι των όρχεων χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες (ανάλογα με τον ακριβή τύπο των κυττάρων που προκαλεί τον καρκίνο) και είναι εξίσου συχνοί: τα σεμινώματα που συμβαίνουν στο 50% περίπου των περιπτώσεων και τους μη σεμινωματώδεις όγκους.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για τον καρκίνο του όρχεως;

Γνωστοί παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να αναπτυχθεί καρκίνος στον όρχι είναι:

• Φυλή. Το υψηλότερο ποσοστό καρκίνου των όρχεων εμφανίζεται σε λευκούς άντρες στη Βόρεια Ευρώπη. Ίσως ορισμένοι γενετικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες να εμπλέκονται σε αυτό.
• Οικογενειακό ιστορικό. Οι αδελφοί και οι γιοι ασθενών με καρκίνο του όρχεως έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του όρχεως.
• Μη φυσιολογική κάθοδος των όρχεων στο όσχεο (κρυψορχία). Οι όρχεις αναπτύσσονται στην περιοχή της κοιλιάς και συνήθως κατεβαίνουν στο όσχεο πριν από τη γέννηση. Μερικά μωρά γεννιούνται με έναν ή και τους δύο όρχεις να μην  έχουν κατέβει στο όσχεο. Μελέτες έχουν δείξει μία  αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου σε άντρες που είχαν κρυψορχία, ιδιαίτερα όταν η κρυψορχία καθυστερήσει να αντιμετωπιστεί χειρουργικά.
• Υπογονιμότητα. Σε κάποιες μελέτες φαίνεται ότι οι υπογόνιμοι άντρες αντιμετωπίζουν μία ελαφρά αύξηση του κινδύνου.
• Λοίμωξη από  AIDS. Οι άντρες που πάσχουν από AIDS έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου τόσο στον όρχι όσο και σε άλλα όργανα.

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου των όρχεων;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το πρώτο σύμπτωμα που παρατηρείται είναι μία ψηλαφητή ανώδυνη σκληρία πάνω στον όρχι. Σε κάποιες περιπτώσεις η σκληρία αυτή μπορεί να είναι και επώδυνη. Θα πρέπει, πάντως, να γνωρίζετε ότι υπάρχουν διάφορες άλλες παθήσεις που εμφανίζονται με τα ίδια συμπτώματα. Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, όπου ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, μπορεί να παρουσιαστεί με συμπτώματα από άλλα μέρη του σώματος, όπως πόνος στην πλάτη ή στην κοιλιά, απώλεια βάρους ή δύσπνοια.

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου των όρχεων;

Αρχικά, ο γιατρός θα σας εξετάσει κλινικά και θα ψηλαφήσει τους όρχεις, για να διαπιστώσει αν υπάρχει σκληρία. Μετά, θα προχωρήσει σε κάποιες εξετάσεις, όπως:

• Υπερηχογράφημα όρχεων
• Εξετάσεις αίματος

Πώς εκτιμάται η έκταση και η εξάπλωση της νόσου;

Σε περίπτωση όπου επιβεβαιωθεί η ύπαρξη καρκίνου του όρχεως, θα πρέπει να γίνουν επιπλέον εξετάσεις, για να εκτιμηθεί εάν έχει εξαπλωθεί. Οι εξετάσεις που θα χρειαστεί να γίνουν είναι η απλή ακτινογραφία θώρακος, η αξονική τομογραφία και ίσως η μαγνητική τομογραφία. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται σταδιοποίηση και έχει ως στόχο να καθορίσει:

• εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες στην κοιλιακή χώρα
• εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές του σώματος, όπως ο πνεύμονας

Ποια είναι η θεραπεία;

Αν από τις παραπάνω εξετάσεις επιβεβαιωθεί η εμφάνιση καρκίνου, ο γιατρός θα συστήσει τη χειρουργική αφαίρεση του όρχεως που πάσχει (ορχεκτομή).

Χειρουργική

Η χειρουργική επέμβαση συνιστάται σε όλες τις περιπτώσεις και έχει ως στόχο να αφαιρέσει τον όρχι που έχει καρκίνο. Αυτή από μόνη της μπορεί να είναι θεραπευτική, αν ο καρκίνος βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και δεν έχει εξαπλωθεί.

Αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πολύ, μπορεί επίσης να χρειαστεί, ύστερα από ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία, νέα χειρουργική επέμβαση, για να αφαιρεθούν κάποιες καρκινικές μάζες που παρέμειναν στην κοιλιά.

Ορχεκτομή και γονιμότητα

Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η αφαίρεση του ενός όρχεως και εφόσον ο άλλος είναι φυσιολογικός δεν επηρεάζει τη σεξουαλική ζωή ή τη γονιμότητα. Η γονιμότητα μπορεί να επηρεαστεί σε περίπτωση όπου υποβληθείτε συμπληρωματικά σε χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία. Ο γιατρός θα σας ενημερώσει και θα σας προτείνει να καταθέσετε σπέρμα σε τράπεζα σπέρματος. Πάντως, σε πολλούς ασθενείς η γονιμότητα επιστρέφει στο φυσιολογικό μετά το πέρασμα ενός έτους από τη χημειοθεραπεία / ακτινοθεραπεία.

Παρακολούθηση μετά τη θεραπεία

Κανονικά, θα πρέπει να παρακολουθείστε για αρκετά χρόνια ύστερα από μία  επιτυχημένη θεραπεία, για να διαπιστωθεί πρώιμα τυχόν επανεμφάνιση του καρκίνου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει εξέταση από τον γιατρό και εξετάσεις αίματος που ελέγχουν τους καρκινικούς δείκτες. Μπορεί, επίσης, να υποβάλλεστε σε ακτινογραφία θώρακος ή αξονική  τομογραφία, για να επιβεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει υποτροπή.

Ποια είναι η πρόγνωση του καρκίνου του όρχεως;

Οι πρόγνωση είναι συνήθως πολύ καλή. Ο καρκίνος των όρχεων, χάρη στην πρόοδο της χημειοθεραπείας, έχει γίνει μία ιάσιμη μορφή καρκίνου σε πάνω από 95% των περιπτώσεων. Και μάλιστα, εάν ο καρκίνος διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σε πρώιμο στάδιο, η ίαση είναι δεδομένη. Αλλά ακόμη και αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, εξακολουθεί να υπάρχει μία μεγάλη πιθανότητα ίασης και μάλιστα πολύ υψηλότερη συγκριτικά με άλλους τύπους καρκίνου.

Σύνταξη - επιμέλεια: Μιχαήλ Γ. Τζανακάκης, ΩΡΛ χειρουργός κεφαλής & τραχήλου   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Η Νεογνική Βαρηκοΐα είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από μείωση της ακοής και είναι 20 φορές πιο συχνή από άλλες νόσους, που ελέγχονται σε βάση ρουτίνας στα νεογέννητα (π.χ. φαινυλκετονουρία, υποθυρεοειδισμός).

Συχνότητα - Επιδημιολογία

Στα παιδιά απαντάται σε συχνότητα 3-4%, όπου το 1 στα 1000 εμφανίζει σοβαρή βαρηκοΐα, γεγονός που θα επηρεάσει σημαντικά την επικοινωνία, καθώς και την μετέπειτα εξέλιξή του. Η διάγνωσή της είναι απαραίτητο να γίνει όσο το δυνατόν πιο σύντομα για τη σωστή ανάπτυξη των επικοινωνιακών του δεξιοτήτων.

Παρόλα αυτά, υπολογίζεται, ότι σε ποσοστό περίπου 50%, η εμφάνιση βαρηκοΐας καθυστερεί πολύ να προκαλέσει την υποψία των γονιών, δημιουργώντας στο παιδί προβλήματα λόγου και διάφορες συναισθηματικές - ψυχολογικές διαταραχές.

Τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς;

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται σε αδρές εξετάσεις ακοής. Για παράδειγμα, πολλοί γονείς αναφέρουν ότι το μωρό τρομάζει όταν ακούσει ένα δυνατό θόρυβο, μια πόρτα που κλείνει ή ακόμα και όταν του μιλούν. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι το μωρό να ακούει τον ελάχιστο ήχο που μπορεί να ακούσει και όχι τους μέτριους ή δυνατούς ήχους που εύκολα μας τραβούν την προσοχή. Θέλουμε η ακοή του να είναι η καλύτερη δυνατή. Αυτό είναι απαραίτητο, ώστε να ακούει καθαρά την ομιλία των γονιών του, για να μπορέσει μετά και το ίδιο να μάθει να μιλά.

Μια άλλη περίπτωση, που ξεγελά συχνά τους γονείς, είναι η μονόπλευρη βαρηκοΐα. Αν το παιδί ακούει φυσιολογικά από το ένα αυτί, ενώ το άλλο αυτί είναι βαρήκοο, δείχνει ότι ακούει φυσιολογικά, ενώ στην πραγματικότητα το ακουστικό του σύστημα παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα προσαρμογής. Για αυτούς τους λόγους, χρησιμοποιούμε τις σύγχρονες, αντικειμενικές εξετάσεις της ακοής.

Κατευθυντήριες οδηγίες

Σύμφωνα με τις προτάσεις της Κοινής Επιτροπής για την Ακοή των Νεογνών (Joint Committee on Infant Hearing Position Statement 2000):

«Όλα τα νεογνά πρέπει να ελέγχονται όσον αφορά στην ακοή τους, ενώ προτιμότερη είναι η ολοκλήρωση του ελέγχου πριν την ηλικία των 3 μηνών»

Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η εξέταση είναι υποχρεωτική και πραγματοποιείται πριν την έξοδο από το μαιευτήριο.

Πως πραγματοποιείται ο έλεγχος της νεογνικής βαρηκοΐας;

Η εξέταση μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία από τη δεύτερη μέρα μετά τη γέννηση. Πρόκειται για μια μέθοδο εντελώς ανώδυνη που δεν προκαλεί καμία ενόχληση στο εξεταζόμενο βρέφος/παιδί και μας επιτρέπει τον αντικειμενικό έλεγχο της ακοής.

Η εξέταση γίνεται με την τοποθέτηση ειδικού αισθητήρα στο αυτί του παιδιού, ο οποίος αποτελείται από ένα μικρόφωνο, μεγάφωνο και από ειδικά ακουστικά φίλτρα. Με τη βοήθεια των Ωτοακουστικών Εκπομπών (η παρουσία τους υποδηλώνει φυσιολογική ακοή) μελετάμε τη λειτουργία των έξω τριχωτών κυττάρων του κοχλία του αυτιού.

Σύνταξη - επιμέλεια: Θεόδωρος Καραγκούνης, ουρολόγος χειρουργός - ανδρολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος;

Λιθίαση ουροποιητικού ή κοινώς 'πέτρες στα νεφρά' είναι η παρουσία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος. Ανάλογα λοιπόν με την εντόπιση, έχουμε λιθίαση των νεφρών (νεφρολιθίαση), λιθίαση των ουρητήρων (των σωλήνων που μεταφέρουν τα ούρα από τα νεφρά στην ουροδόχο κύστη), λιθίαση της ουροδόχου κύστης και τέλος λιθίαση της ουρήθρας (του σωλήνα που βγάζει τα ούρα από την κύστη προς τα έξω).

Η ουρολιθίαση αποτελεί την τρίτη κατά σειρά συχνότητας πάθηση του ουροποιητικού μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Η νεφρολιθίαση είναι κοινό πρόβλημα υγείας στον γενικό πληθυσμό. Με βάση τα διαθέσιμα επιδημιολογικά στοιχεία πάνω από το 10% των ανδρών και το 5% των γυναικών έχουν ένα συμπτωματικό επεισόδιο νεφρολιθίασης έως την ηλικία των 70 ετών.

Η νεφρολιθίαση είναι συχνότερη στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες (περίπου 2:1)· η συχνότητα της νεφρολιθίασης αυξάνεται με την ηλικία ιδιαίτερα σε γυναίκες, με αποτέλεσμα η διαφορά στα δυο φύλα σταδιακά να χάνεται. Η νόσος έχει την τάση να υποτροπιάζει· άτομα με ένα αρχικό επεισόδιο νεφρολιθίασης υποτροπιάζουν σε ποσοστό 10 έως 15% σε ένα έτος, 35 έως 40% σε μια πενταετία και περίπου 50% σε μια δεκαετία.

Γεωγραφικές περιοχές με υψηλή υγρασία και αυξημένη θερμοκρασία ευνοούν τον σχηματισμό λίθων.

Σύμφωνα με άλλες απόψεις που αναφέρονται στη βιβλιογραφία, υποστηρίζεται ότι η αυξημένη έκθεση στον ήλιο προκαλεί αυξημένη παραγωγή 1,25-διυδροξυβιταμίνης D και αυξημένη έκκριση ασβεστίου στα ούρα. Αυτό ίσως είναι η αιτία αυξημένης συχνότητας ουρολιθίασης κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Η κατανάλωση διαφόρων τροφών και ποτών που προκαλούν τη μεγαλύτερη απέκκριση στα ούρα λιθογόνων ουσιών συμβάλλει σημαντικά στην αυξημένη συχνότητα ουρολιθίασης.

Ίσως γι ’αυτό το λόγο η Κρήτη θεωρείται από τις περιοχές με αυξημένα ποσοστά εμφάνισης λιθίασης του ουροποιητικού συστήματος.

Διάγνωση της νεφρολιθίασης

Η διάγνωση της νεφρολιθίασης γίνεται με βάση το ιστορικό, τα συμπτώματα και την κλινική εξέταση του ασθενούς και επιβεβαιώνεται με απεικονιστικές εξετάσεις.

Κλινικά συμπτώματα

Ο πόνος είναι το πιο κοινό σύμπτωμα της νεφρολιθίασης. Οφείλεται στην μετακίνηση του λίθου από την πύελο προς τον ουρητήρα. Κυμαίνεται από ήπια ενόχληση έως ιδιαίτερα βασανιστικό οξύ πόνο, που εμφανίζεται κατά κύματα χρονικής διάρκειας 20 έως 60 λεπτών, που αναφέρεται ως κολικός νεφρού και εντοπίζεται στα πλευρά ή στην κοιλιακή χώρα χαμηλά.

Αιματουρία υπάρχει στην πλειονότητα των περιπτώσεων και οφείλεται σε τραυματισμό της πυέλου ή του ουρητήρα από τον λίθο. Μπορεί να είναι μακροσκοπική, οπότε τα ούρα έχουν χρώμα ροζ ή κοκκινωπό και γίνεται αντιληπτή από τον ίδιο τον ασθενή, ή μικροσκοπική, οπότε διαπιστώνεται σε γενική εξέταση ούρων. Όταν η αιματουρία συνδυάζεται με πόνο, αναφέρεται ως επώδυνη αιματουρία και θέτει ισχυρή υπόνοια για παρουσία νεφρολιθίασης.

Η ναυτία και οι έμμετοι, ο πόνος κατά την ούρηση και η έπειξη για ούρηση μπορούν να συνδυάζονται με τα προηγούμενα συμπτώματα ή να αποτελούν τα μόνα συμπτώματα της νεφρολιθίασης.

Υπερηχογράφημα

Το υπερηχογράφημα νεφρών είναι η εξέταση επιλογής σε ασθενείς που πρέπει να αποφύγουν την ακτινοβολία (για παράδειγμα, έγκυες γυναίκες). Ο υπερηχογραφικός έλεγχος, δίνει αξιόπιστες πληροφορίες για το εάν συνυπάρχει απόφραξη στην ροή των ούρων (διάταση πυέλου, υδρονέφρωση). Ωστόσο, ιδιαίτερα μικροί λίθοι, καθώς επίσης και λίθοι στον ουρητήρα δεν αναδεικνύονται στο υπερηχογράφημα.

Ακτινογραφία

Η ακτινογραφία ΝΟΚ, είναι απλή και εύκολα διαθέσιμη εξέταση, που εντοπίζει σχετικά μεγάλους ακτινοσκιερούς λίθους (για παράδειγμα, λίθους που περιέχουν ασβέστιο) στα νεφρά και στους ουρητήρες.

Πυελογραφία - Ουρογραφία

Η ενδοφλέβια πυελογραφία (intravenus pyelogram IVP) ή ενδοφλέβιος ουρογραφία, ήταν στο παρελθόν η εξέταση επιλογής. Πέραν της εντόπισης νεφρόλιθων, δίνει πληροφορίες για την παρουσία απόφραξης και την ύπαρξη ανατομικών ανωμαλιών στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού που προδιαθέτουν σε σχηματισμό λίθων. Δεδομένης όμως της μεγάλης έκθεσης σε ακτινοβολία και του ενδεχόμενου αλλεργικής αντίδρασης στη σκιαγραφική ουσία, στις μέρες μας χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο.

Αντιμετώπιση της λιθίασης του ουροποιητικού συστήματος

Η αντιμετώπιση της ουρολιθίασης σε ορισμένες περιπτώσεις πρέπει να είναι άμεση και αποτελεσματική, διότι όταν υπάρχει απόφραξη των ουροφόρων οδών ο κίνδυνος υδρονέφρωσης και πλήρους καταστροφής του νεφρού είναι άμεσος. Όταν μάλιστα επιπλακεί και με ουρολοίμωξη, η καταστροφή του νεφρού είναι ραγδαία.

Η θεραπεία της ουρολιθίασης, αναλόγως με την περίπτωση και με το είδος της λιθίασης, μπορεί να είναι:

• Συντηρητική-φαρμακευτική αγωγή
• Εξωσωματική λιθοτριψία
• Ενδοσκοπική λιθοτριψία
• Χειρουργική αφαίρεση λίθου

Ουρητηροσκόπηση (URS) - Ενδοσκοπική λιθοτριψία με Laser

Η URS είναι μια μέθοδος θεραπείας της λιθίασης, που γίνεται με τη χρήση ενδοσκοπίων μικρής διαμέτρου. Η URS χρησιμοποιείται συχνά, τα ποσοστά επιτυχίας της είναι πολύ υψηλά και ο κίνδυνος επιπλοκών είναι χαμηλός. Για να υποβληθείτε σε URS θα χρειαστεί να λάβετε γενική ή τοπική αναισθησία. Αφότου βρεθείτε υπό αναισθησία, ο γιατρός εισάγει στην ουροδόχο κύστη σας ένα ενδοσκόπιο διαμέσου της ουρήθρας, χωρίς να γίνει τομή στο σώμα σας.

Η λύση για περιπτώσεις λίθίασης του ουρητήρα είναι σήμερα η ουρητηροσκοπική λιθοτριψία με laser.

Η μέθοδος αυτή πραγματοποιείται με τη βοήθεια ειδικού λεπτού εργαλείου, που λέγεται ουρητηροσκόπιο, το οποίο περνά από τη φυσιολογική οδό εξόδου των ούρων, χωρίς καμία τομή, εισέρχεται υπό άμεση όραση με τη βοήθεια κάμερας, μέσα στον ουρητήρα και εντοπίζει το λίθο. Στη συνέχεια μέσα από κανάλι του εργαλείου περνά η ίνα του laser, που σπάζει το λίθο σε μικρότερα κομμάτια.

Τα κομμάτια αυτά στη συνέχεια, είτε αποβάλλονται μόνα τους, είτε αφαιρούνται με ειδικά «καλάθια» σύλληψης, που περνούν και πάλι από το κανάλι εργασίας του ουρητηροσκοπίου.

Ενδείξεις της ενδοσκοπικής λιθοτριψίας με Laser

Η επέμβαση συνιστάται για ασθενείς με πέτρες που βρίσκονται παγιδευμένες στον ουρητήρα, κατά τη διάρκεια της καθόδου τους από το νεφρό προς την ουροδόχο κύστη. Η απόφραξη των ουροφόρων οδών προκύπτει συνήθως από πέτρες με μέγεθος μεγαλύτερο από 5 mm. Επίσης συνιστάται σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε εξωσωματική λιθοτριψία και έχουν παραμείνει στον ουρητήρα μεγάλα θραύσματα. Εάν αυτά δεν περάσουν στην ουροδόχο κύστη μετά από συντηρητική θεραπεία (π.χ. ενυδάτωση και φάρμακα), τότε μπορεί να απαιτηθεί αυρητηροσκόπηση και laser λιθοτριψία.

Τα ποσοστά επιτυχίας της ουρητηρολιθοτριψίας για το κάτω τριτημόριο του ουρητήρα αγγίζουν το 100%, σε λίθους του μέσου τριτημορίου το 95%, ενώ σε λίθους του άνω τριτομορίου του ουρητήρα, η αποτελεσματικότητα φτάνει το 80-95%.

Οι επιπλοκές της ουρητηρολιθοτριψίας είναι κυρίως η αιματουρία (λόγω κάκωσης του ουρητήρα), ο πυρετός και τα στενώματα του ουρητήρα και συμβαίνουν σε ποσοστό μικρότερο του 6%.

Μετεγχειρητική πορεία

Σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών παρατηρείται αιματουρία, στοιχείο αναμενόμενο μετά από αυτή τη διαδικασία. Επίσης παρατηρείται επιτακτική ανάγκη για ούρηση λόγω του ερεθισμού της κύστης και της ουρήθρας από τη δίοδο του ουρητηροσκοπίου.  Απαιτείται συνήθως μία διανυκτέρευση στην κλινική.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Περιεχόμενα

Εισαγωγή: ορισμός - ανατομία - αιτιολογία

Τι σημαίνει ο όρος 'πέτρες στη χολή';

Το δίκτυο των χοληφόρων αγγείων

Ποιοι παράγοντες ευνοούν την δημιουργία χολολιθίασης;

Διάγνωση της χολολιθίασης

Ποιες είναι οι τυπικές ενοχλήσεις / συμπτώματα;

Ποίοι είναι οι πιθανοί κινδύνοι - επιπλοκές της χολολιθίασης;

Ποιές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την διάγνωση της χολολιθίασης;

Θεραπεία της χολολιθίασης

Ποιό είναι το θεραπευτικό πλάνο της διαγνωσμένης χολολιθίασης;

Υπάρχουν εναλλακτικές μεθόδοι πέραν της χειρουργικής αποκατάστασης;

Πώς διενεργείται η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης;

Ποιές μεθόδοι αναισθησίας εφαρμόζονται;

Προεγχειρητικός έλεγχος

Κατά την παραμονή στην κλινική

Μετά την έξοδο από την κλινική

Διαιτητικές συμβουλές μετά τη χολοκυστεκτομή

Εισαγωγή: ορισμός - ανατομία - αιτιολογία

Τι σημαίνει ο όρος 'πέτρες στη χολή';

Με τον όρο 'πέτρες στη χολή' περιγράφεται μία ομάδα παθήσεων, που αφορούν στην παρουσία στερεών κρυσταλλικών ιζημάτων (χολόλιθων) εντός της χοληδόχου κύστης ή και των λοιπών χοληφόρων αγγείων.

Η χολή είναι ένα διάλυμα, το οποίο εκκρίνεται από τα κύτταρα του ήπατος και μεταφέρεται στο έντερο (δωδεκαδάκτυλο), μέσω του δικτύου των χοληφόρων αγγείων. Το διάλυμα αυτό παίζει σημαντικό ρόλο στην διάσπαση της τροφής (κυρίως του λίπους) κατά την πέψη, καθώς περιέχει διάφορες απαραίτητες χημικές ενώσεις, ιόντα και ειδικά ένζυμα.

Εξαιτίας πολλών παραγόντων, που παρατίθενται παρακάτω, μέσα στο διάλυμα της χολής μπορούν να σχηματίστούν στερεά ιζήματα διαμέτρου από λίγα χιλιοστά (σε μορφή άμμου) εώς και αρκετά εκατοστά (σε μορφή πέτρας), τα οποία και αποτίθονται μέσα στο δίκτυο μεταφοράς της χολής από το συκώτι στο έντερο. Η κατάσταση αυτή περιγράφεται ως χολολιθίαση. Στην πολύ συχνότερη περίπτωση παρουσίας λιθων μόνο στην χοληδόχο κύστη και όχι στα λοιπά χοληφόρα αγγεία, μιλάμε για χολοκυστολιθίαση.

Ένα μεγάλο μέρος του συνολικού πληθυσμού πάσχει από χολολιθίαση, αν και αρκετά συχνά η κατάσταση αυτή δεν συνοδεύεται από ενοχλήσεις και κλινικά συμπτώματα, παραμένει δηλαδή ασυμπτωματική.

Το δίκτυο των χοληφόρων αγγείων

Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζεται σχηματικά το δίκτυο των χοληφόρων αγγείων για την μεταφορά της χολής από το σημείο παραγωγής της (συκώτι) στο σημείο δράσης της (δωδεκαδάκτυλο - λεπτό έντερο):

Η παραγωγή της χολής στο συκώτι ενεργοποιείται από ειδικές ορμόνες, που εκκρίνονται κυρίως λόγω της παρουσίας τροφής στο στομάχι - δωδεκαδάκτυλο. Μετά την παραγωγή της, η χολή προωθείται στα ενδοηπατικά χοληφόρα αγγεία, το οποία σχηματίζουν το χοληφόρο δέντρο (ένα πολύπλοκο δίκτυο επικοινωνούντων αγγείων εντός του ήπατος) και στη συνέχεια ρέει μέσου του χοληδόχου πόρου (κεντρικό 'σωλήνα') φτάνοντας τελικά στο έντερο (δωδεκαδάκτυλο).

Στην συμβολή - στόμιο του χοληδόχου πόρου με το δωδεκαδάκτυλο υπάρχει ένας μυς, ο σφιγκτήρας του oddi, ο οποίος ρυθμίζει την τελική απέκκριση της χολής στον εντερικό σωλήνα. Πολύ συχνά, ο χοληδόχος πόρος ενώνεται ακριβώς πριν την συμβολή του με το δωδεκαδάκτυλο με ένα άλλο 'σωληνάκι', τον παγκρεατικό πόρο, μέσω του οποίου γίνεται η διοχέτευση από το πάγκρεας στο έντερο και άλλων ειδικών ενζύμων, απαραίτητων για την πέψη της τροφής.

Κατά μήκος των εξωηπατικών χοληφόρων αγγείων 'παρεμβάλλεται' η χοληδόχος κύστη, η οποία συνδέεται με τον κεντρικό 'σωλήνα' (τον χοληδόχο πόρο), μέσου του κυστικού πόρου. Η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο μεγέθους περίπου 10 – 12 εκ. σε σχήμα αχλαδιού και βρίσκεται στην κάτω επιφάνεια του ήπατος ανάμεσα στο δεξιό και τον αριστερό λοβό. Ρόλος της χοληδόχου κύστης είναι κυρίως η αποθήκευση, συγκέντρωση αλλά και η ταχεία επαναπόδοση της χολής στο σύστημα των χοληφόρων αγγείων, όταν αυτό κριθεί αναγκαίο από τον οργανισμό.

Ποιοί παράγοντες ευνοούν την δημιουργία χολολιθίασης;

Η δημιουργία στερεών ιζημάτων στην χολή οφείλεται στην διαταραχή της χημικής σύνθεσης - ισορροπίας του διαλύματος, η οποία ευνοείται από παράγοντες όπως:

• διαταραχές της παραγωγής της χολής - αλλαγή σύστασης του διαλύματος (π.χ. υπερκορεσμός με χολυστερόλη)
• διαταραχές της ροής της χολής - στάση του διαλύματος (κυρίως μέσα στην χοληδόχο κύστη)
• διαταραχές του τοιχώματος της χοληδόχου κύστης - έκκριση βλέννας, φλεγμονή κλπ.

Σημαντικοί προδιαθεσικοί παράγοντες είναι:

• γενετική προδιάθεση (οικογενειακό ιστορικό, χώρα προέλευσης)
• φύλο: οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα πέτρες στη χοληδόχο κύστη, σε σχέση με τους άντρες
• εγκυμοσύνη
• λήψη ορισμένων φαρμάκων, π.χ. αντισυλληπτικά
• παχυσαρκία και η έλλειψη κίνησης
• δίαιτα πλούσια σε θερμίδες, λίπη και χοληστερόλη
• μεταβολικά νοσήματα (π.χ. υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, υπερπαραθυρεοειδισμός)
• φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (π.χ. νόσος του Crohn)
• χρόνια αιμολυτική αναιμία - ίκτερος

Διάγνωση της χολολιθίασης

Ποιές είναι οι τυπικές ενοχλήσεις / συμπτώματα;

Όπως προαναφέρθηκε, πολύ συχνά οι πέτρες στην χοληδόχο κύστη παραμένουν ασυμπτωματικές, δεν επιφερουν δηλαδή ενοχλήσεις και άλλα κλινικά συμπτώματα. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού πάσχει από χολοκυστολιθίαση χωρίς καν να το γνωρίζει. Συχνά η διάγνωση γίνεται τυχαία στα πλαίσια ενός υπερηχογραφικού ελέγχου της άνω κοιλίας.

Άλλες φορές πάντως η χολοκυστολιθίαση γίνεται συμπτωματική, αρχικά με ασαφή συμπτώματα δυσπεψίας: αίσθηση πίεσης στο επιγάστριο, ναυτία, ανορεξία, συχνά φουσκώματα μετά το φαγητό αλλά και την νύχτα, καούρα (αίσθηση καψίματος, όξινη δυσπεψία) ή και τάση για εμετό. Οι ενοχλήσεις αυτές γίνονται εντονότερες μετά από γεύματα πλούσια σε λιπαρά. Σε περίπτωση τέτοιων συμπτωμάτων συνιστάται η κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό αλλά και το ηπερηχογράφημα του ανώτερου πεπτικού συστήματος.

Ο πόνος στο δεξί επιγάστριο, ο οποίος μπρορεί να είναι συνεχής και παρατεταμένος αλλά και πολύ έντονος και κυματοειδής (σε μορφή κολικού), μπορεί να είναι σύμπτωμα χολολιθίασης. Κάποιες φορές παρατηρείται πόνος και στον δεξί ώμο ή και την πλάτη. Οι πέτρες στην χολή μπρορούν πάντως να επιφέρουν και αρκετά πιο σοβαρές καταστάσεις, οι οποίες αναλύονται παρακάτω.

Ποιοί είναι οι πιθανοί κινδύνοι - επιπλοκές της χολολιθίασης;

Κολικοί

Ο πόνος λόγω χολολιθίασης μπορεί να γίνει εξαιρετικά οξύς εώς και ανυπόφορος και συνδυάζεται με έντονη εφίδρωση και τάση για εμετό. Συνήθως ο πόνος εμφανίζεται με την μορφή κολικών, δηλαδή περιοδικά εμφανιζόμενων πολύ έντονων πόνων με σύντομες φάσεις παροδικής βελτίωσης.

Οι κολικοί αποδίδονται στις συσπάσεις του τοιχώματος της χοληδόχου κύστης ή και των άλλων χοληφόρων αγγείων σε περίπτωση μετατόπισης των λίθων.

Χολοκυστίτιδα - φλεγμονή, ύδρωπας, εμπύημα της χοληδόχου κύστης

Η συμπτωματική χολοκύστολιθίαση οδηγεί σε συνεχή ερεθισμό της χοληδόχου κύστης και ευνοεί την διόγκωσή της, λόγω περισυλλογής υγρού, αλλά και την ανάπτυξη μικροοργανισμών μέσα σε αυτή.

Η φλεγμονή - μόλυνση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστίτιδα) μπορεί να είναι αφενός χρόνια, με σχετικά ήπια συμπτώματα, σύντομες φάσεις οξείας φλεγμονής, αλλά και σταδιακή αλλοίωση των τοιχωμάτων και δημιουργία περιτοναϊκών και εντερικών συμφύσεων. Αφετέρου η χολοκυστίτιδα μπορεί να είναι οξεία με γενικευμένα συμπτώματα όπως έντονος πόνος, δυσφορία, ρίγος, πυρετός, αφυδάτωση, εμετός κ.α. Η οξεία χολοκυστίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε εμπύημα της χοληδόχου κύστης (συλλογή πύου) αλλά και σε οξεία κοιλία και περιτονίτιδα.

Αποφρακτικός ίκτερος

Η μετακίνηση ενός λίθου από την χοληδόχο κύστη στον χοληδόχο πόρο μπορεί να δημιουργήσει διαταραχές στην ομαλή ροή της χολής προς τον εντερικό σωλήνα, εξαιτίας μηχανικής απόφραξης του χοληδόχου πόρου. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και χωρίς μετακίνηση του λίθου αλλά μέσω έμμεσης πίεσης και απόφραξης της χοληφόρου οδού (σύνδρομο Mirizzi).

Τέτοιες καταστάσεις οδηγούν χωρίς θεραπεία σε αποφρακτικό ίκτερο, με χαρακτηριστική κίτρινη χροιά του δέρματος και του λευκού μέρους των ματιών συνήθως με συνοδό κνησμό (φαγούρα) σαν αποτέλεσμα των υψηλών επιπέδων της χολερυθρίνης στο αίμα.

Η χολερυθρίνη, ένα βασικό συστατικό του διαλύματος της χολής, αποκτά υψηλά επίπεδα στο αίμα, αφού δεν μπορεί να διοχετευτεί φυσιολογικά στο έντερο, λόγω της απόφραξης των χοληφόρων αγγείων.

Οξεία παγκρεατίτιδα

Η απόφραξη του χοληδόχου πόρου, εξαιτίας λίθου ακριβώς πριν τον σφιγκτήρα oddi, μπορεί να οδηγήσει και σε διαταραχές στην ροή των παγκρεατικών ενζύμων. Η λειτουργική απόφραξη του παγκρεατικού πόρου οδηγεί σε οξεία παγκρεατίτιδα, μία ιδιαίτερα επικίνδυνη πάθηση, που απαιτεί άμεση εντατική και στην περίπτωση αυτή επεμβατική θεραπεία (π.χ. ERCP).

Διάτρηση της χοληδόχου κύστης - ειλεός εκ χολολίθου

Ορισμένες φορές ένας ευμεγέθης χολόλιθος διαπερνά το τοίχωμα της χοληδόχου κύστης δημιουργώντας χολοκυστοεντερικό συρίγγιο. Ένας ή περισσότεροι λίθοι μπορούν να μεταβούν με αυτό τον τρόπο στον εντερικό σωλήνα και να δημιουργήσουν μηχανική απόφραξη του εντέρου (ειλεός εκ χολολίθου).

Χολαγγειίτιδα

Η οξεία χολαγγειίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή - βακτηριδιακή μόλυνση των χοληφόρων αγγείων εξαιτίας απόφραξης και στάσης της χολής, είναι μία εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση, η οποία απαιτεί άμεση ιατρική αντιμετώπιση.

Ποιές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την διάγνωση της χολολιθίασης;

Για την διάγνωση της χολολιθίασης είναι καταρχάς απαραίτητη η προσεκτική κλινική εξέταση από έμπειρο ιατρό, σε συνδυασμό με την αναλυτική καταγραφή των συμπτωμάτων και του ιστορικού του ασθενούς.

Η επιβεβαίωση της διάγνωσης πρέπει να γίνεται με υπερηχογράφημα, στο οποίο ελέγχεται η ακριβής θέση και το μέγεθος των χολολίθων αλλά και η συνολική εικόνα της χοληδόχου κύστης, των χοληφόρων αγγείων, του ήπατος και του παγκρέατος. Ο αιματολογικός και βιοχημικός έλεγχος είναι φυσικά επίσης απαραίτητος. Προτείνεται επίσης και ο έλεγχος του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου μέσω γαστροσκόπησης.

Περαιτέρω διαγνωστικές διαδικασίες, όπως π.χ. η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία, είναι συνήθως απαραίτητες μόνο σε εξειδικευμένες περιπτώσεις.

Θεραπεία της χολολιθίασης

Ποιά είναι η θεραπεία της διαγνωσμένης χολολιθίασης;

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες η σαφώς προτεινόμενη θεραπεία της συμπτωματικής χολοκυστολιθίασης είναι η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή).

Η χοληδόχος κύστη, η οποία περιέχει λίθους που δημιουργούν συμπτώματα, έχει χάσει πλέον την φυσιολογική της λειτουργία αποθήκευσης και επαναπόδοσης της χολής. Απεναντίας, οι παρουσία λίθων σε αυτή την περίπτωση αυξάνει την πιθανότητα σοβαρών επιπλοκών, όπως ίκτερο, παγκρεατίτιδα κλπ. (βλέπε παραπάνω).

Εξάλλου, η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, που περιέχει λίθους και έχει χάσει την λειτουργία της, δεν επηρεάζει την φυσιολογική παραγωγή και διοχέτευση της χολής στο έντερο και συνεπώς δεν προκυπτει κανένας περιορισμός στην υγεία ή τον τρόπο ζωής του ασθενούς μετά την χειρυργική αφαίρεσή της.

Υπάρχουν εναλλακτικές μεθόδοι πέραν της χειρουργικής αποκατάστασης;

Στο παρελθόν έχουν εφαρμοστεί διάφορες συντηρητικές - μη χειρουργικές μεθόδοι αντιμετώπισης της χολολιθίασης χωρίς ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Η λιθοτριψία των χολόλιθων δεν εφαρμόζεται ουσιαστικά πια. Η φαρμακευτική θεραπεία διάλυσης των χολολίθων με ειδικά φάρμακα, όπως το ουρσοδεοξύ χολικό οξύ, είναι εφαρμόσιμη μόνο σε ειδικού τύπου χολόλιθους και δεν παρουσιάζει ικανοποιητικά αποτελέσματα (συχνή υποτροπή - επανεμφάνιση).

Πώς διενεργείται η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης;

Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή

Η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή) διενεργείται πλέον εδώ και πολλά χρόνια μέσω λαπαροσκόπησης (λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή), σαν μέθοδος πρώτης επιλογής.

Κατά την λαπαροσκόπηση η εισαγωγή των απαραίτητων χειρουργικών εργαλείων για την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης γίνεται μέσω πολύ μικρών τομών στο δέρμα, μήκους λίγων χιλιοστών. Μέσω κατάλληλων συστημάτων, ένα αέριο (συνήθως CO2) εισάγεται στην κοιλιακή κοιλότητα, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για την διενέργεια της επέμβασης.

Με την βοήθεια μίας ειδικής κάμερας - οπτικής ίνας (λαπαροσκόπιο), το εσωτερικό της κοιλιακής χώρας μεγενθύνεται και προβάλλεται έγχρωμα σε μια οθόνη στην αίθουσα του χειρουργείου.

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί με αυτόν τον τρόπο να καταγραφεί π.χ. σε μορφή βίντεο - DVD. Στο παρακείμενο βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε μία επέμβαση αφαίρεσης χοληδόχου κύστης, όπως ακριβώς την βλέπει και ο χειρουργός.

Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή έχει καθιερωθεί σαν πρώτη επιλογή έναντι της ανοικτής χειρουργικής μεθόδου, διότι έχει σαφή πλεονεκτήματα για τον ασθενή:

• πολύ μικρότερο χειρουργικό τραύμα και συνεπώς μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών, που σχετίζονται με αυτό (διαπύηση, μετεγχειρητική κήλη, διάσπαση, χρόνιος πόνος, μετεγχειρητικές συμφύσεις κλπ.)
• σημαντική μείωση του μετεγχειρητικού πόνου και πιο γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς.
• ταχύτερη ανάρρωση και έξοδος από την κλινική.
• ταχεία επάνοδος στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία.
• καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα λόγω μικρότερων τομών.

Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή μονήρους οπής - single port cholecystectomy

Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται και η λαπαροσκοπική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης μέσω μόνο μίας τομής (single port cholecystectomy), σε αντίθεση με την βασική λαπαροσκοπική μέθοδο στην οποία είναι αναγκαίες 3 ή 4 μικρές τομές στο δέρμα του ασθενούς.

Κατά την λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή μίας οπής χρησιμοποιούνται ειδικά λαπαροσκοπικά εργαλεία (π.χ. SILS), τα οποία εισάγονται μέσω μίας μικρής οπής στην περιοχή του ομφαλού.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στο άρθρο λαπαροσκόπηση μίας τομής (single-port laparoscopy).

Ρομποτική χολοκυστεκτομή

Μετεξέλιξη της λαπαροσκοπικής μεθόδου αποτελεί η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, μέσω ρομποτικής χειρουργικής (π.χ. με το χειρουργικό σύστημα daVinci).

Μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχτεί από επαρκείς κλινικές μελέτες, ότι η χρήση ρομποτικής χειρουργικής έχει σαφή πλεονεκτήματα για τον ασθενή σε σχέση με την λαπαροσκοπική χειρουργική, όσον αφορά στην χολοκυστεκτομή. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος της ρομποτικής χειρουργικής, την καθιστά μία πολύ ενδιαφέρουσα μέθοδο χωρίς ευρεία κλινική εφαρμογή προς το παρόν.

Ανοικτή χολοκυστεκτομή

Η κλασική ανοικτή μέθοδος χολοκυστεκτομής εφαρμόζεται πλέον πολύ σπάνια σαν πρώτη επιλογή, κυρίως σε περιπτώσεις όπου δεν ενδείκνυται εκ των προτέρων η λαπαροκόπηση (π.χ. σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια ή επικείμενη αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς).

Παραμένει πάντως σαν δεύτερη επιλογή, ιδιαίτερα σε καταστάσεις, όπου η απαραίτητη αναγνώριση των ανατομικών δομών μέσω λαπαροσκόπησης δεν είναι τεχνικά δυνατή, π.χ. μετά από πολλαπλές φλεγμονές με δημιουργία εκτεταμένων συμφύσεων.

Ποιές μεθόδοι αναισθησίας εφαρμόζονται;

Η μέθοδος αναισθησίας που εφαρμόζεται για την διεξαγωγή μίας χολοκυστεκτομής είναι η γενική αναισθησία. ανεξάρτητα αν η επέμβαση διεξαχθεί λαπαροσκοπικά ή ανοικτά.

Προεγχειρητικός έλεγχος

Ο απαραίτητος προεγχειρητικός έλεγχος περιλαμβάνει:

• υπερηχογράφημα
• αιματολογικές εξετάσεις
• ηλεκτροκαρδιογράφημα
• έλεγχο της πάγιας φαρμακευτικής αγωγής και προσωρινή διακοπή ορισμένων σκευασμάτων (π.χ. αντιπηκτικά, μετφορμίνη)
• σε ορισμένες περιπτώσεις ακτινογραφία θώρακος, καρδιολογική και πνευμονολογική αξιολόγηση
• γαστροσκόπηση (προτείνεται σε πολλές περιπτώσεις μετά την κλινική εκτίμηση)
• αξιολόγηση από τον αναισθησιολόγο

Κατά την παραμονή στην κλινική

Την ημέρα της επέμβασης ο ασθενής εισάγεται στην κλινική νηστικός εκτός από ειδικές περιπτώσεις, όπου η εισαγωγή γίνεται την προηγούμενη ημέρα για την διεξαγωγή του προεγχειρητικού ελέγχου.

Η διάρκεια της λαπαροσκοπικής επέμβασης κυμαίνεται συνήθως από 45 ως 90 λεπτά, αν και ο χρόνος παραμονής του ασθενούς στο χώρο των χειρουργείων είναι μεγαλύτερος, για την διεξαγωγή των απαραίτητων προετοιμασιών και της νάρκωσης.

Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι κατά κανόνα περιορισμένος και αντιμετωπίζεται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή αρχικά ενδοφλεβίως και στη συνέχεια από το στόμα. Κατά την διάρκεια της επέμβασης μπορεί να εισαχθεί ένα σωληνάκι για παροχέτευση των υγρών, το οποίο αφαιρείται ανώδυνα συνήθως την 1η ή και την 2η μετεγχειρητική ημέρα.

Μετά την περάτωση της επέμβασης ο ασθενής μεταφέρεται στον κανονικό θάλαμο και σηκώνεται την ίδια ημέρα. Κατά την διάρκεια της νοσηλείας χορηγείται αντιβιωτική αγωγή, γαστροπροστασία και θρομβοπροφύλαξη, ενώ ξεκινάει πολύ σύντομα και η σίτιση του ασθενούς. Η διάρκεια παραμονής στην κλινική κυμαίνεται ανάλογα με την ηλικία του ασθενή και το εύρος της επέμβασης κατά κανόνα από 1 ημέρα έως και 2 ημέρες.

Είναι προφανές, οτι σε περίπτωση συναφών παθήσεων - επιπλοκών της χολολιθίασης (π.χ. χολοκυστίτιδα) τόσο το θεραπευτικό πρωτόκολλο όσο και η διάρκεια νοσηλείας προσαρμόζονται ανάλογα.

Μετά την έξοδο από την κλινική

Μετά την έξοδο από την κλινική γίνεται τακτικός μετεγχειρητικός έλεγχος του ασθενούς στα εξωτερικά ιατρεία της κλινικής.

Η χρήση παυσίπονων είναι σπανίως απαραίτητη για μεγάλο χρονικό διάστημα και γίνεται από το στόμα. Η αντιθρομβωτική προστασία γίνεται με φαρμακευτική αγωγή ή και ειδικές κάλτσες. Οι χειρουργικές τομές ελέγχονται ως προς την επούλωσή τους κατά τις αλλαγές των τραυμάτων και τα ράμματα αφαιρούνται συνήθως σε 8-12 ημέρες.

Διαιτητικές συμβουλές μετά τη χολοκυστεκτομή

Σε αντίθεση με παλαιότερες πρακτικές και απόψεις, πρέπει να τονιστεί ότι σήμερα δεν προτείνεται πια η μόνιμη ή η μακροχρόνια αποφυγή κάποιων τροφών στην δίαιτα του ασθενούς μετά την χολοκυστεκτομή. Αντιθέτως, ο ασθενής μπορεί να επιστέψει στο πλήρες πρo της επέμβασης διαιτολόγιό του μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, το οποίο κυμαίνεται ανάλογα την βαρύτητα της πάθησης και την γενική φυσιολογία του ασθενούς.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται συνήθως μόνο κατά την διάρκεια των πρώτων ημερών εως λίγων εβδομάδων μετά την επέμβαση: στο χρονικό αυτό διάστημα προτείνεται η λήψη συχνών γευμάτων σε μικρες ποσότητες και μικρές, καλομασημένες μπουκιές. Συνιστάται η αποφυγή τροφών όπως:

• τηγανητά, καρυκεύματα και βαριές σάλτσες
• λιπαρά φαγητά, βούτηρο, ζωικά λίπη, χοιρινό, εντόσθια, θαλασσινά (οστρακοειδή, γαρίδες κλπ.)
• οινοπνευματώδη ποτά και αναψυκτικά
• γλυκά, σοκολάτες, παγωτά
• ξηροί καρποί
• κρόκος αυγών, λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα

Σύνταξη - επιμέλεια: Θεόδωρος Καραγκούνης, ουρολόγος χειρουργός - ανδρολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Εισαγωγή

Τον 3ον π.Χ. αιώνα, ο Ηρόφιλος, Έλληνας ιατρός από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και o πρώτος ανατόμος στην ιστορία, ανακάλυψε ένα μικρό όργανο, άγνωστο ως τότε, μπροστά από την ουροδόχο κύστη του άνδρα. Γι΄ αυτό το λόγο, επειδή δηλαδή προΐστατο της κύστης, το ονόμασε προστάτη. Ονομασία που παρέμεινε αναλλοίωτη όλους αυτούς τους αιώνες και πέρασε αυτούσια σε όλες τις ομιλούμενες γλώσσες.

Ένας τόσο μικρός αδένας, πολύ μεγάλης, ωστόσο, σημασίας, δυστυχώς και στις μέρες μας, ταλαιπωρεί μεγάλο αριθμό του ανδρικού πληθυσμού. Τελικά, θα τον θεωρήσουμε ως “αναγκαίο„ κακό για τους άνδρες ή μήπως ως ένα προνόμιο του ανδρικού φύλου; Όπως και αν έχει το σίγουρο είναι ότι ο προστάτης απαιτεί την προσοχή μας.

Θέση και λειτουργία του προστάτη

Αν και οι περισσότεροι γνωρίζουν την ύπαρξη του μικρού αυτού αδένα, είναι λίγοι εκείνοι που ξέρουν σε ποιό σημείο ακριβώς του σώματος βρίσκεται, ποιός είναι ο ρόλος του και κάθε πότε, πού και γιατί πρέπει να ελέγχεται.

Ο προστάτης εντοπίζεται κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει την ουρήθρα στο αρχικό της τμήμα, δηλαδή στη συνένωσή της με τη κύστη. Έχει σχήμα κάστανου και φυσιολογικό βάρος περίπου στα 15-20 γρ.

Ο ρόλος του είναι να παρέχει ένα μέρος του υγρού που είναι απαραίτητο για την εκσπερμάτιση, υγρό το οποίο βοηθάει στη μεταφορά και στη “διατροφή„ του σπέρματος, παίζοντας, ταυτόχρονα, σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της σύλληψης.

Παθήσεις του προστάτη

Οι παθήσεις του προστάτη διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. στη καλοήθη υπερτροφία του προστάτη και
2. στο καρκίνο του προστάτη

1. Καλοήθης υπερτροφία του προστάτη (ΚΥΠ)

Αυξηση μεγέθους του προστάτη

Ο προστάτης είναι ένας ορμονοεξαρτώμενος αδένας, ο οποίος, υπό την επίδραση των ανδρογόνων και με τη πάροδο του χρόνου, αυξάνεται σε μέγεθος. Όμως, η αύξηση αυτή δεν είναι κοινή σε όλους τους άνδρες.

Εμφανίζεται σε ποσοστό, περίπου, 60% των ανδρών, ηλικίας άνω των 60 ετών με ή χωρίς συμπτωματολογία (σπάνια).

Συμπτώματα

Συνήθως τα συμπτώματα είναι διαφορετικής βαρύτητας και συχνότητας για τον κάθε ασθενή και έχουν να κάνουν με διαταραχές στην ούρηση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας αλλά και της νύχτας.

Οι περισσότεροι άνδρες δεν δίνουν σημασία στα συμπτώματα αυτά πιστεύοντας ότι, είτε αποτελούν φυσικό επακόλουθο της ηλικίας τους, είτε αποτελούν παρενέργειες από τη χρήση κάποιων φαρμάκων. Έτσι θεωρούν αυτά τα συμπτώματα παροδικά και αναστρέψιμα.

Απαραίτητη η επίσκεψη στον ιατρό

Με την εμφάνιση των συμπτωμάτων, η επίσκεψη στον ουρολόγο κρίνεται απαραίτητη. Ο ιατρός μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή του με τη λήψη ιατρικού ιστορικού, με μια λεπτομερή κλινική εξέταση και, απαραιτήτως, μ’ ένα πλήρη εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο που μπορεί να επιτευχθεί με τις νέες διαγνωστικές δοκιμασίες που προσφέρει ένα σύγχρονο ουρολογικό ιατρείο.

Θεραπεία της υπερπλασίας του προστάτη

Τρείς είναι οι επιλογές - θεραπείες που μπορεί να προτείνει ο ουρολόγος στον ασθενή του, ύστερα, βέβαια, από συζήτηση με τον ίδιο. Σε αυτήν ο ιατρός θα τον πληροφορήσει για το ποιά θεραπεία ενδείκνυται στην περίπτωσή του, παρουσιάζοντας όλα τα υπέρ και τα κατά της.

Έτσι έχουμε:

1. Προσεκτική παρακολούθηση: ενδείκνυται για ασθενείς με ήπια συμπτωματολογία και χωρίς μεγάλη επίπτωση στη ποιότητα ζωής τους.
2. Φαρμακευτική αγωγή: με πολύ καλά αποτελέσματα και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ορισμένες περιπτώσεις ασθενών.
3. Χειρουργική αντιμετώπιση: ενδείκνυται για ασθενείς που, είτε η φαρμακευτική αγωγή απέτυχε, είτε αποτελεί απόλυτη ένδειξη εξ αρχής, λόγω εμφάνισης επιπλοκών της νόσου. Για την χειρουργική αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη εφαρμόζονται διάφορες χειρουργικές τεχνικές, όπως η διουρηθρική αφαίρεση του προστάτη με εξάχνωση πλάσματος.

Συμπερασματικά

Η καλοήθης υπερτροφία του προστάτη (ΚΥΠ) χαρακτηρίζεται από μια σειρά συμπτωμάτων του ουροποιητικού συστήματος που ταλαιπωρούν αρκετά συχνά τον άνδρα μετά από κάποια ηλικία, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο.

Η επίσκεψη στον ουρολόγο θεωρείται αναγκαία, έτσι ώστε η νόσος να αντιμετωπιστεί έγκαιρα και πάνω απ’ όλα ορθά.

2. Καρκίνος του προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη 2η αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες και σύμφωνα με μελέτες, θεωρείται ότι περίπου το 20% των ανδρών θα προσβληθούν από καρκίνο τού προστάτη κατά τη διάρκεια τής ζωής τους. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου, θεωρούνται: η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, η φυλή και λιγότερο οι διατροφικές συνήθειες.

Ο καρκίνος του προστάτη όταν διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, περίπου το 90% των ασθενών θεραπεύεται. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες:

• στη σχετική αργή εξέλιξη της νόσου
• στη πρόοδο και την εξέλιξη των νέων τεχνικών διάγνωσης και θεραπείας

Αντίθετα, γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνος όταν “ξεφύγει„ από τον αδένα. Αναφερόμαστε στις λεγόμενες μεταστάσεις, που έχουν κακή πρόγνωση και ποιότητα ζωής.

Η πρόληψη σώζει

Ο καρκίνος του προστάτη σπάνια θα δώσει συμπτώματα όταν είναι περιορισμένος στο προστάτη και αυτά συνήθως εντοπίζονται στην εξω-προστατική περιοχή, κοντά στα όργανα – στόχους που θα εμφανιστεί.

Γι’ αυτό το λόγο, ο τακτικός και ο σωστός έλεγχος μετά από κάποια ηλικία, θεωρείται απαραίτητος. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε και ας είναι χιλιοειπωμένο: η πρόληψη σώζει.

Απαραίτητες εξετάσεις

Όλοι οι άνδρες από την ηλικία των 50 χρ. πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικό εργαστηριακό έλ/εγχο (PSA), κλινική εξέταση από ουρολόγο. Μάλιστα αυτός ο έλεγχος σε συγκεκριμένα άτομα (θετικό οικογενειακό ιστορικό) χρειάζεται να ξεκινάει νωρίτερα, από την ηλικία των 40-45 ετών.

Επί εργαστηριακής και κλινικής υποψίας κακοήθειας, πρέπει να εκτελείται βιοψία του προστάτη για την επιβεβαίωση της νόσου.

Αρκετοί έχουν ακούσει ή και ακόμη έχουν υποβληθεί στη γνωστή εξέταση αίματος, το λεγόμενο PSA, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι, όπως μια υψηλή τιμή από μόνη της δεν αποτελεί ένδειξη κακοήθειας, έτσι και μια τιμή εντός των φυσιολογικών ορίων (δηλαδή < 4ng/ml), δεν πρέπει να τους καθησυχάζει.

Το PSA δεν αυξάνεται μόνο σε περίπτωση κακοήθειας αλλά και σε άλλες καλοήθεις παθήσεις του προστάτη.

Θεραπεία του καρκίνου του προστάτη

Όταν τελικά αποδειχτεί ότι κάποιος ασθενής πάσχει από καρκίνο του προστάτη, ο ουρολόγος έχει υποχρέωση να τον ενημερώσει σωστά για τις όποιες επιλογές θεραπείας έχει, με τις πιθανές επιπλοκές τους, την αποτελεσματικότητά τους, το κόστος τους και, φυσικά, το καλύτερο ογκολογικό αποτέλεσμα.

Οι σημαντικότερες επιλογές θεραπείας ως και σήμερα είναι:

• προσεκτική παρακολούθηση
• ριζική προστατεκτομή (αφαίρεση του προστάτη)
• εξωτερική ακτινοβολία
• βραχυθεραπεία (ένα είδος εσωτερικής ακτινοβολίας)
• ορμονοθεραπεία (φαρμακευτική αγωγή)
• συνδυαστική θεραπεία
• νέες επεμβατικές τεχνικές (σε πειραματικά προς το παρόν στάδια)

Συμπερασματικά

Ο καρκίνος του προστάτη αν διαγνωσθεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, έχει καλή πρόβλεψη.

Δεν υπάρχουν συμπτώματα στο αρχικό στάδιο της νόσου και η πρόληψη αποτελεί το “ Α και το Ω„ για την εξέλιξη της νόσου.

Γενικά, όλοι οι άνδρες έχουμε υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας να γίνουμε οι προστάτες…… του προστάτη μας.

Σύνταξη - επιμέλεια: Κώστας Μπουρολιάς, ΩΡΛ χειρουργός κεφαλής & τραχήλου   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι η δυσμορφία ρινός;

Με το όρο δυσμορφία ρινός ονομάζουμε κάθε αισθητική παρέκκλιση από τις αρμονικές γραμμές που χαρακτηρίζουν την μύτη, αλλά και την μύτη με τα διάφορα τμήματα του προσώπου (εικόνα 1). Υπάρχουν διαφόρων τύπων δυσμορφίες όπως ο ήβος της ράχη της μύτης, η ογκώδης κορυφή αυτής, η παρεκτόπιση από την μέση γραμμή κ.α.

Κάθε παραλλαγή από την κοινός αποδεκτή μορφολογία της ρινός μπορεί με την σύγχρονη χειρουργική τεχνική και την εμπειρία του χειρουργού να αποκατασταθεί με θεαματικά πολλές φορές αποτελέσματα.

Ποιοι παράγοντες προκαλούν δυσμορφία ρινός;

Τα ποιο συχνά αίτια της παραμόρφωσης της εξωτερικής μύτης έχουν κληρονομική ή οικογενή βάση. Η μορφολογία που θα έχουν οι χόνδροι της μύτης μετά την περίοδο της ανάπτυξης είναι προγεννητικά καθορισμένο. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι το σχήμα της μύτης είναι καθορισμένο από το DNA μας. Δεύτερος ποιος συχνός λόγος δυσμορφία είναι η κάκωση της μύτης που μπορεί να γίνει περιγεννητικά κατά τον τοκετό ή και κάποια στιγμή κατά την διάρκεια της ζωής μας. Τέλος υπάρχουν και οι μετεγχειρητικές δυσμορφίες που οφείλονται σε ανεπιτυχή προηγούμενη χειρουργική επέμβαση ρινοπλαστικής.

Τι είναι η λειτουργική ρινοπλαστική;

Η λειτουργική ρινοπλαστική είναι μια επέμβαση που έχει ως σκοπό να διορθώσει τυχών αισθητικές δυσμορφίες της εξωτερικής μύτης, αποκαθιστώντας ταυτόχρονα τις ανατομικές ανωμαλίες στο εσωτερικό αυτής. Σε ότι αφορά το αισθητικό μέρος της επέμβασης θα πρέπει το αποτέλεσμα να εναρμονίζεται πλήρως με το σχήμα του προσώπου, να ταιριάζει με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά και τις αισθητικές γραμμές του (dorsal aesthetic lines), εξασφαλίζοντας την πιο φυσική εξωτερική μορφολογία.

Διορθώνοντας λειτουργικά την μύτη ουσιαστικά αποκαθιστούμε την σκολίωση του ρινικού διαφράγματος ώστε να βελτιώσουμε το πρόβλημα τη ρινικής απόφραξης. Μια σωστή μορφολογία του ρινικού διαφράγματος εξασφαλίζει τον σωστό αερισμό και αυτοκαθαρισμό της ρινός ενώ αποτρέπει την πίεση του μέσου ρινικού πόρου και κατ΄ επέκταση την πρόκληση οξείας ή χρόνιας ρινοκολπίτιδας.

Χειρουργικές τεχνικές

Μια ρινοπλαστική επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί με την ανοικτή ή την κλειστή μέθοδο.

Ανοικτή ρινοπλαστική

Κατά την ανοικτή ρινοπλαστική διενεργείται μία μικρή τομή στην περιοχή την στυλίδας, που όμως δεν αφήνει εμφανή σημάδι αφού οι τομές της μέσης γραμμής του σώματος σπάνια δημιουργούν χηλοειδή υπερπλασία (εικόνα 2). Μέσα από την μικρή αυτή τομή ο χειρουργός μπορεί να αποκαταστήσει σχεδόν όλες τις δυσμορφίες της ρινός είτε αυτές βρίσκονται στην ράχη της, είτε στην κορυφή αυτής. Με την παραπάνω μέθοδο μπορούμε να σηκώσουμε την κορυφή της ρινός όταν η γωνία ανάμεσα στη στυλίδα και το άνω χείλος είναι μικρή.

Κλειστή ρινοπλαστική

Κατά την κλειστή ρινοπλαστική όλες οι τομές γίνονται εσωτερικά. Ο χειρουργός μπορεί εύκολα να αποκαταστήσει δυσμορφίες της ράχης άλλα δεν μπορεί να μορφοποιήσει τους χόνδρους της κορυφής εκτός και αν τους μεταφέρει προς τα έξω (delivery approach).

Υπάρχουν χειρουργικές σχολές ένθερμοι υποστηρικτές της ανοικτής ή της κλειστής ρινοπλαστικής, αλλά το μόνο βέβαιο είναι ότι με την ανοικτή μέθοδο οι παρεμβάσεις που μπορεί να επιτελέσει ο χειρουργός είναι περισσότερες.

Αυξητική ρινοπλαστική

Η αυξητική ρινοπλαστική αποσκοπεί στην αύξηση του μεγέθους της ρινός όταν υπάρχει καθίζηση της ράχης συνήθως μετά από κάκωση (τροχαίο) ή πιο σπάνια μετά από επέμβαση σκολίωσης του ρινικού διαφράγματος. Στην τεχνική αυτή χρησιμοποιούνται αυτομοσχεύματα, όπως τμήματα χόνδρου από τα πτερύγια των ώτων ή τα πλευρά.

Μπορώ να δω πως θα είναι το αποτέλεσμα προεγχειρητικά;

Η προεπισκόπηση του επιθυμητού αποτελέσματος για την επέμβαση της ρινοπλαστικής είναι κάτι που με την βοήθεια της τεχνολογίας είναι εφικτό στις ημέρες μας. Ο ασθενής αφού υποβληθεί προεγχειρητικά σε φωτογράφηση με συγκεκριμένες στάσεις και κλίσεις της κεφαλής, μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε 4 με 5 εικονικές προσομοιώσεις που θα του προταθούν από τον χειρουργό του. Σκοπός της παραπάνω διαδικασίας είναι να κατανοήσει ο γιατρός τις επιθυμίες του θεραπευμένου με απώτερο σκοπό το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Πιθανές επιπλοκές

• Οίδημα, εκχυμώσεις βλεφάρων και ρινικής χώρας: υποχωρούν σταδιακά σε 7-10 ημέρες
• Δακρύρροια: οφείλεται σε αδυναμία παροχέτευσης των δακρύων εξαιτίας του πωματισμού
• Φλεγμονή: αυτή κυμαίνεται από απλή κυτταρίτιδα έως και τοπικό απόστημα
• Αιμορραγία: εμφανίζεται συνήθως τις πρώτες 48 ώρες ή μετά την αφαίρεση του πωματισμού. Η απώτερη αιμορραγία, συνήθως οφείλεται σε μη συμμόρφωση του ασθενούς στις οδηγίες του θεράποντος ιατρού. Η πιθανότητα αιμορραγίας είναι μεγαλύτερη εάν υπάρχουν διαταραχές του μηχανισμού πήξης του αίματος (αιματολογικά νοσήματα, λήψη ασπιρίνης ή αντιπηκτικών φαρμάκων). Σε τέτοιες περιπτώσεις, ενημερώστε το γιατρό σας πριν από την επέμβαση
• Διάτρηση του ρινικού διαφράγματος: κατά κανόνα οφείλεται στους χειρουργικούς χειρισμούς και αντιμετωπίζεται με διάφορους τρόπους
• Αλλεργικές αντιδράσεις του δέρματος στις κολλητικές ταινίες
• Παροδική υποσμία-ανοσμία: οφείλεται στο οίδημα του ρινικού βλεννογόνου και τις κρούστες που υπάρχουν μέσα στη μύτη
• Ρινόρροια εγκεφαλονωτιαίου υγρού: πρόκειται για επιπλοκή, που προκαλείται λόγω τραυματισμού της οροφής της ρινικής κοιλότητας. Εμφανίζεται με τη μορφή της εκροής από τη μύτη ενός διαυγούς (σαν νερό) υγρού, ιδιαίτερα με την επίκυψη. Αντιμετωπίζεται αρχικά συντηρητικά, ενώ, σε περίπτωση επιμονής, απαιτεί χειρουργική αποκατάσταση
• Αιμάτωμα οφθαλμικού κόγχου: είναι ασυνήθιστη επιπλοκή και προκαλείται από κάκωση του πλάγιου τοιχώματος της μύτης. Τα μικρά αιματώματα αντιμετωπίζονται συντηρητικά, ενώ τα μεγάλα απαιτούν άμεση χειρουργική παροχέτευση
• Σύνδρομο τοξικού shock: πολύ σπάνια, που οφείλεται στον ρινικό πωματισμό. Απαιτεί άμεση αφαίρεση του πωματισμού και χορήγηση αντιβιοτικών σε υψηλές δόσεις

Μετά την επέμβαση της ρινοπλαστικής

• Για 2 ημέρες είστε υποχρεωμένοι να ανασαίνετε από το στόμα μέχρι να αφαιρεθεί ο πωματισμός. Η σίτιση αρχίζει την ίδια ημέρα και αποτελείται από κρύες και μαλακές τροφές
• Ο πόνος αντιμετωπίζεται με ήπια παυσίπονα. Απαγορεύεται η χρήση ασπιρίνης επειδή μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία
• Το οίδημα και οι εκχυμώσεις στην περιοχή των ματιών εμφανίζονται σε όλους σχεδόν τους ασθενείς και τις περισσότερες φορές επιδεινώνονται με την πάροδο των ημερών. Είναι ένα απόλυτα αναμενόμενο γεγονός, που αντιμετωπίζεται με την εφαρμογή παγοκύστεων στο μέτωπο και στις παρειές. Το οίδημα και οι εκχυμώσεις αρχίζουν να υποχωρούν μετά την 5η μετεγχειρητική ημέρα
• Αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα (τρέξιμο, γυμναστική, άρση βάρους, σκύψιμο, σεξουαλικές επαφές) για 2-3 εβδομάδες
• Αποφύγετε αυστηρά την έκθεση στον ήλιο και σε υψηλές θερμοκρασίες, καθώς και κάθε είδους τραυματισμό στην περιοχή της μύτης για τουλάχιστον 2 μήνες
• Αποφύγετε να φυσάτε τη μύτη σας για περίπου 7 ημέρες
• Απαγορεύεται αυστηρά το κάπνισμα, την καφεΐνη, τα οινοπνευματώδη ποτά και τις πικάντικες τροφές για τουλάχιστον 1 μήνα
• Φροντίστε ώστε η διαίτά σας να αποτελείται από δροσερές και μαλακές τροφές για τουλάχιστον 15 ημέρες
• Απαγορεύεται η εφαρμογή γυαλιών ηλίου ή οράσεως για τουλάχιστον 2 μήνες. Εάν τα γυαλιά είναι απαραίτητα, θα πρέπει, μετά την αφαίρεση του νάρθηκα, να κολληθούν με ταινία στο μέτωπό σας

Μετά το πέρας της επέμβασης ο ασθενής φέρει ειδικό νάρθηκα που καλύπτει την ράχη της ρινός για 7 ημέρες (εικόνα 3). Η ύπαρξη εκχυμώσεων κάτω από τα βλέφαρα μετά την επέμβαση, εξαρτάται από την χειρουργική τεχνική, την διεγχειρητική αιμορραγία και τον τύπο του δέρματος. Την 8η μετεγχειρητική ημέρα εξωτερικά δεν υπάρχει κανένα σημάδι που να υποδηλώνει ότι η περιοχή της ρινός χειρουργήθηκε παρά μόνο ένα μικρό οίδημα των μαλακών μορίων που υποχωρεί τελείως από 6 μηνές έως ένα χρόνο μετά τη χειρουργική επέμβαση.

Αναισθησία: Γενική ή τοπική για ήπιες δυσμορφίες.

Χειρουργός: Ωτορινολαρυγγολόγος ή πλαστικός χειρουργός.

Μετεγχειρητικός πόνος: Μικρός έως καθόλου.

Ηλικία: Μετά τα 18 έτη για τους άνδρες και 16 για τις γυναίκες.

Χρόνος: Αποφυγή πολύ ζεστών περιόδων (Ιούλιος, Αύγουστος).

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   Stefan Haak, ορθοπαιδικός χειρουργός - τραυματολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

ECTR: η τελευταία εξέλιξη στην χειρουργική αποκατάσταση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα

Πρωτοποριακή ελάχιστα επεμβατική μέθοδος

Η χειρουργική αποκατάσταση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα διενεργείται πλέον στην κλινική μας μέσω ελάχιστα επεμβατικής - ενδοσκοπικά υποβοηθούμενης μεθόδου.

Τοπική αναισθησία και πολύ μικρή τομή εκτός παλάμης

Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος επιτρέπει την αποσυμπίεση του μέσου νεύρου μέσω μίας πολύ μικρής τομής στο δέρμα υπό τοπική αναισθησία. Η τομή μήκους 1 εκ. γίνεται μάλιστα στο ύψος του καρπού, με αποτέλεσμα να αποφεύγεται η μεγάλη και συχνά επώδυνη τομή κατά μήκος της παλάμης, που εφαρμόζεται στην κλασική μέθοδο.

Παραμονή λίγων ωρών και ταχύτατη επιστροφή στην εργασία

Με την ενδοσκοπική αυτή μέθοδο η απαραίτητη παραμονή του ασθενούς στην κλινική μετά το χειρουργείο περιορίζεται συνήθως σε λίγες μόνο ώρες (Χειρουργείο Ημέρας). Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να επιστέψει πλήρως στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία του εντός λίγων μόνο ημερών.

Τι είναι το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και πώς προκαλείται;

Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα (ΣΚΣ) είναι μία παθολογική κατάσταση, η οποία έγγυται σε πιεστικές διαταραχές του Μέσου Νεύρου του χεριού, κατά την διέλευσή του μέσα από τον καρπιαίο σωλήνα.

Ο καρπιαίος σωλήνας αποτελεί μία ανατομική περιοχή στο ύψος του καρπού / της παλάμης, που σχηματίζεται από διάφορα οστά και συνδέσμους και περιέχει κυρίως τένοντες για την κάμψη των δακτύλων, μικρά αγγεία και το μέσο νεύρο, ένα από τα τρία νεύρα που εισέρχονται στο χέρι από τον πήχη.

Αιτία του συνδρόμου είναι η σχετική στένωση του χώρου του καρπιαίου σωλήνα, με αποτέλεσμα την διαταραχή της αγωγιμότητας και την λειτουργική βλάβη του ευαίσθητου μέσου νεύρου, λόγω της αυξημένης πίεσης που ασκείται σε αυτό.

Η στένωση του χώρου του καρπιαίου σωλήνα, εκτός από δομικές ή συγγενείς ανωμαλίες, έχει σαν βασικό αίτιο την διόγκωση και τον χρόνιο ερεθισμό του εγκάρσιου συνδέσμου και των ελύτρων των καμπτήρων τενόντων που διέρχονται από τον καρπιαίο σωλήνα, κάτι που μπορεί να αποδοθεί σε υπερκαταπόνηση λόγω της εργασίας, σε ορμονικές διαταραχές, όπως σακχαρώδης διαβήτης, παθήσεις του θυρεοειδούς και των ωοθηκών, ρευματοειδείς παθήσεις αλλά και σπανιότερα σε λήψη ορισμένων φαρμάκων, ή προηγούμενων τραυματισμών.

Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα είναι το συχνότερο από όλα τα σύνδρομα συμπίεσης περιφερικών νευρών (πιεστικές νευροπάθειες). Το σύνδρομο προσβάλει πολύ συχνότερα γυναίκες από ότι άντρες, ενώ εμφανίζεται συνήθως και στα δύο χέρια με ή χωρίς χρονική διαφορά.

Διάγνωση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα

Ποιές είναι οι τυπικές ενοχλήσεις / συμπτώματα;

Τυπικό σύμπτωμα του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα είναι το μούδιασμα (αιμωδία) του χεριού, κυρίως 3-4 δακτύλων (αντίχειρα, δείκτη και μεσαίου δακτύλου). Το μούδιασμα μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικό και εμφανίζεται συχνά κατά τις νυκτερινές ή τις πρώτες πρωινές ώρες αλλά και μετά από χρήση του χεριού κατά την διάρκεια της ημέρας. Πολύ συχνά τα μουδιάσματα συνδυάζονται με έντονο πόνο και αδυναμία στην περιοχή των δακτύλων και της παλάμης αλλά αρκετές φορές και ολόκληρου του άνω άκρου.

Οι ενοχλήσεις γίνονται εντονότερες μετά από καταπόνηση του χεριού κατά την διάρκεια χειρωνακτικής εργασίας και συχνα βελτιώνονται, σε αρχικό στάδιο, με αλλαγή θέσης ή 'τίναγμα' του χεριού.

Σε προχωρημένο στάδιο, μπορεί να παρατηρηθεί απώλεια αίσθησης μέχρι και ατροφία της μυϊκής μάζας του αντίχειρα (του θέναρος) με παράλυση και λειτουργική αδυναμία του άκρου.

Υπάρχουν και άλλες παθήσεις με παρόμοια συμπτώματα όπως αυτά του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα;

Διάφορες παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα με αυτά του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα, όπως για παράδειγμα ο ερεθισμός των αυχενικών νευρικών ριζών εξαιτίας πίεσης του μεσοσπονδύλιου δίσκου (αυχενική ριζοπάθεια λόγω κήλης δίσκου αυχένος), το σύνδρομο του στρογγύλου πρηνιστή, η βλάβη του βραχιόνιου πλέγματος, η περιφερική πολυνευρίτιδα κ.α..

Η διάγνωση του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα πρέπει να επιβεβαιώνεται από ειδικό ιατρό / νευρολόγο, ώστε να αποκλειστούν τέτοιου είδους καταστάσεις.

Ποιές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την διάγνωση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα;

Για την διάγνωση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα είναι καταρχάς απαραίτητη η προσεκτική κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό, σε συνδυασμό με την αναλυτική καταγραφή των συμπτωμάτων και του ιστορικού του ασθενούς. Διάφορα απλά κλινικά τεστ μπορούν να βοηθήσουν την διαγνωστική διαδικασία, όπως:

• Τεστ κάμψης του καρπού, η οποία συχνά είναι μειωμένη και οδηγεί σε αύξηση του πόνου και του μουδιάσματος
• Τεστ Phalen: η παρατεταμένη έκταση του καρπού οδηγεί σε δυσαισθησίες και πόνο
• Τεστ Tinel: ελαφρά χτυπήματα πάνω από τον καρπιαίο σωλήνα προκαλούν δυσάρεστη τοπική αίσθηση

Απολύτως απαραίτητη κρίνεται η νευροφυσιολογική εκτίμηση κυρίως με καταγραφή της κινητικής ταχύτητας αγωγής του μέσου νεύρου, αλλά και ταχύτητες αγωγής και των άλλων νεύρων ή ηλεκτρομυογράφημα κατά περίπτωση. Με τον τρόπο αυτό και σε συνδυασμό με τα κλινικά ευρήματα, μπορεί να επιτευχθεί μια αντικειμενική αξιολόγηση του μεγέθους και της ακριβούς τοποθεσίας της πιθανής νευρικής βλάβης και να αποκλειστούν άλλες παθήσεις. Επιπλέον διαγνωστικές διαδικασίες, όπως ακτινογραφία, υπερηχογράφημα υψηλής ανάλυσης ή μαγνητική τομογραφία, είναι πολύ σπάνια απαραίτητες.

Θεραπεία του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα

Πότε πρέπει να γίνει θεραπεία του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα;

Δεν απαιτείται πάντοτε θεραπεία για κάθε διεγνωσμένο σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Αρκετοί ασθενείς έχουν πολύ ελαφριά συμπτώματα και εξαιρετικά σπάνιες ενοχλήσεις, παρόλο που σε κάποιο νευροφυσιολογικό έλεγχο έχουν πιθανώς προκύψει παθολογικά ευρήματα.

Σε αρχικό στάδιο, εφαρμόζονται συντηρητικές (μη χειρουργικές) θεραπευτικές μεθόδοι, οι οποίες παρατίθενται πιο κάτω. Εάν τα συμπτώματα γίνουν εντονότερα και έχουν παρατεταμένη διάρκεια, είναι απολύτως απαραίτητη η αποτελεσματική θεραπεία του συνδρόμου μέσω χειρουργικής επέμβασης, προκειμένου να αποφευχθούν μόνιμες βλάβες.

Ποιές συντηρητικές (μη χειρουργικές) μεθόδοι θεραπείας εφαρμόζονται;

Η αποτελεσματικότερη μη χειρουργική μέθοδος αντιμετώπισης του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα φέρεται να είναι η χρήση ειδικού νάρθηκα ακινητοποίησης του καρπού. Ο νάρθηκας χρησιμοποιείται συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας και μπορεί να αφαιρεθεί κατά την διάρκεια της ημέρας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φανεί χρήσιμη η τοπική έκχυση κορτιζονούχου σκευάσματος στην περιοχή του καρπιαίου σωλήνα από ειδικό ιατρό ή (πολύ λιγότερο χρήσιμη) η φαρμακευτική αγωγή με κορτιζόνη από το στόμα. Η αγωγή με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν προτείνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η αποτελεσματικότητα διαφόρων εναλλακτικών μεθόδων, όπως Laser, θεραπευτικός υπέρηχος, ηλεκτροθεραπεία (TENS), βελονισμός ή ομοιοπαθητική, δεν έχει στηριχτεί προς το παρόν με επαρκείς κλινικές μελέτες.

Ποιά είναι η χειρουργική αντιμετώπιση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα;

Το διεγνωσμένο σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα μπορεί ουσιαστικά να θεραπευτεί μέσω χειρουργικής επέμβασης, και συστήνεται ανεπιφύλακτα ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που η συντηρητική θεραπεία δεν έχει φέρει αποτελέσματα ή τα συμπτώματα είναι έντονα και παρατεταμένης διαρκείας.

Η επέμβαση έχει σαν στόχο την μείωση της πίεσης που ασκείται στο μέσο νεύρο κατά την διέλευσή του από τον καρπιαίο σωλήνα, μέσω της σχετικής αύξησης του διαθέσιμου χώρου. Αυτό επιτυγχάνεται βασικά με την πλήρη χειρουργική διατομή του εγκάρσιου/επιμήκους καρπιαίου συνδέσμου, ενός ιστού πάνω από το νεύρο, ο οποίος εκτείνεται από τον καρπό μέχρι το μέσο περίπου της παλάμης. Η διατομή του συνδέσμου αυτού, στην περίπτωση του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα, δεν επιφέρει λειτουργικές δυσλειτουργίες στο χέρι αλλά αντίθετα απελευθερώνει το νεύρο και οδηγεί στην υποχώρηση και σταδιακά στην εξαφάνιση των τυπικών συμπτωμάτων του συνδρόμου.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, κυρίως σε προχωρημένο στάδιο του συνδρόμου, είναι απαραίτητη και η ταυτόχρονη χειρουργική απελευθέρωση του ίδιου του μέσου νέυρου (νευρόλυση).

Ποιές χειρουργικές μεθόδοι θεραπείας εφαρμόζονται;

Για την χειρουργική αντιμετώπιση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα εφαρμόζονται βασικά οι παρακάτω μεθόδοι: η κλασική ανοικτή, η πλήρως ενδοσκοπική και η mini-open ενδοσκοπική μέθοδος.

Κατά την ανοικτή επέμβαση, η αποκατάσταση γίνεται συνήθως με τοπική ή και περιοχική αναισθησία, μέσω μίας τομής στο δέρμα κατά μήκος της παλάμης κοντά στον καρπό. Με την πλήρως ενδοσκοπική ή την mini-open ενδοσκοπική μέθοδο, η αποκατάσταση γίνεται μέσω ειδικών εργαλείων και μίας κάμερας (οπτικής), μέσω μίας ή δύο πολύ μικρότερων τομών στο δέρμα. Οι επεμβάσεις αποτελούν, εκτός σπάνιων εξαιρέσεων, Χειρουργείο Ημέρας, ο ασθενής δηλαδή μπορεί να επιστρέψει σπίτι την ίδια ημέρα χωρίς να είναι απαραίτητη η διανυκτέρευσή του στην κλινική.

Οι ελάχιστα επεμβατικές μέθόδοι αποκατάστασης του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα

Όπως προαναφέρθηκε, τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται, πέραν της κλασικής ανοικτής, και ελάχιστα επεμβατικές ενδοσκοπικές μεθόδοι για την αποκατάσταση του συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα.

Πλήρως ενδοσκοπική μέθοδος

Κατά την πλήρως ενδοσκοπική μέθοδο χρησιμοποιούνται δύο πολύ μικρές τομές στο δέρμα (μήκους λίγων χιλιοστών), η μία στην περιοχή του καρπού και η δεύτερη στην περιοχή της παλάμης. Με την βοήθεια λεπτών οπτικών ινών που προβάλλούν το χειρουργικό πεδίο σε μία οθόνη, μπορεί να γίνει η πλήρης χειρουργική διατομή του εγκάρσιου/επιμήκους καρπιαίου συνδέσμου.

Mini-open ενδοσκοπική μέθοδος

Η mini open ενδοσκοπική μέθοδος διενεργείται διαμέσου μίας πολύ μικρής τομή στο δέρμα (μήκους περίπου ενός εκατοστού), η οποία μάλιστα γίνεται εγκάρσια στην περιοχή του καρπού και όχι κατά μήκος της πολύ πιο ευαίσθητης παλάμης (έτσι αποφεύγονται εντελώς οι χειρουργικές τομές του δέρματος στην παλάμη). Με την βοήθεια ειδικών εργαλείων αλλά και την χρήση της ενδοσκοπικής κάμερας ο χειρουργός εκτελεί την διατομή του εγκάρσιου/επιμήκους καρπιαίου συνδέσμου ακριβώς πάνω από το μέσο νεύρο υπό πλήρη όραση (άμεσα δια της χειρουργικής τομής αλλά και έμμεσα υπό μεγένθυση στην οθόνη).

Η ενδοσκοπική αλλά και η mini-open μέθοδος παρουσιάζουν πλέον τα ίδια -εξαιρετικά μικρά- ποσοστά επιπλοκών με την κλασική ανοικτή μέθοδο. Εξαιτίας της πολύ μικρότερης τομής στο καρπό και όχι της μεγαλύτερης τομής στην παλάμη (ανοικτή μέθοδος), ο μεταγχειρητικός πόνος του ασθενούς είναι συνήθως πολύ μικρότερος, ενώ μπορεί να γίνει ταχύτερα χρήση του χεριού για τις καθημερινές ανάγκες. Η παραμονή στην κλινική είναι απαραίτητη, όπως και με την ανοικτή μέθοδο, μόνο μερικές ώρες.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Ένα τυπικό περιστατικό συμπτωματικής χολοκυστολιθίασης;

Το βράδυ της Παρασκευής 12.06.2015 παραπέμπεται στην κλινική μας ένα νεαρό κορίτσι 15 ετών με έντονο επιγαστρικό άλγος και ναυτία χωρίς έμετο. Η νεαρή ασθενής μας ανέφερε, ότι υπέφερε τακτικά από παρόμοια συμπτώματα ήδη για μεγάλο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον ενός έτους, αν και η ένταση των ενοχλήσεων παρουσίασε σαφή επιδείνωση τις τελευταίες ημέρες. Αναφέρθηκε επίσης επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό, όσον αφορά σε χολοκυστολιθίαση αλλά και σε παγκρεατίτιδες (πατέρας).

Την ίδια ημέρα είχε προηγηθεί, εκτός κλινικής, εξέταση από συνάδελφο Παθολόγο καθώς και εργαστηριακός και υπερηχογραφικός έλεγχος σε εξωτερικά εργαστήρια.

Στο υπερηχογράφημα άνω κοιλίας (μεσημέρι 12.06.15) αναφέρεται εικόνα χολοκυστολιθίασης / sludge χωρίς διάταση των χοληφόρων αγγείων, χωρίς μορφολογικές αλλοιώσεις στο πάγκρεας και χωρίς άλλα συναφή παθολογικά ευρήματα.

Από τον εργαστηριακό έλεγχο (μεσημέρι 12.06.15) προκύπτει οριακή αύξηση της ολικής χολερυθρίνης και της γGT σαν μόνα παθολογικά εύρηματα. Οι λοιπές παραμέτροι συμπεριλαμβανομένων αμυλάσης, τρανσαμινάσων, ηλεκτρολυτών και γενικής αίματος εντός φυσιολογικών ορίων.

Με βάση τα παραπάνω ευρήματα, η συνάδελφος Παθολόγος παρέπεμψε τη νεαρή για περαιτέρω έλεγχο και θεραπεία στο Χειρουργικό Τμήμα της κλινικής μας. Η αρχική διάγνωση εργασίας είναι συμπτωματική χολοκυστολιθίαση με πιθανή συναφή γαστρίτιδα. Ο εκ νέου εργαστηριακός και υπερηχογραφικός έλεγχος εντός της κλινικής κατά την εισαγωγή της ασθενούς επιβεβαιώνει καταρχάς τα ευρήματα των εξωτερικών εργαστηρίων.

Ραγδαία επιδείνωση της κλινικής εικόνας

Λίγες ώρες μετά την εισαγωγή (πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου) και παρά την ενδοφλέβια αναλγητική, αντιεμετική, σπασμολυτική αγωγή και την χορήγηση ομεπραζόλης, διαπιστώσαμε σαφή επιδείνωση της κλινικής εικόνας της ασθενούς, με εντονότατο κοιλιακό άλγος, μειωμένους εντερικούς ήχους και περιτοναϊκό ερεθισμό στο επιγάστριο.

Η ασθενής ήταν αιμοδυναμικά σταθερή: αρτηριακή πίεση 124/78, σφυγμοί 98/λεπτό (με φλεβοκομβικό ρυθμό στο καρδιογράφημα), θερμοκρασία 37.7, 18 αναπνοές/λεπτό, sPO2 96%. Κατά την ακρόαση των πνευμόνων διαπιστώθηκε μείωση του αναπνευστικού ψιθυρίσματος στις βάσεις αμφοτερόπλευρα, ως πιθανής πλευριτικής συλλογής.

Στο νέο υπερηχογράφημα κοιλίας δεν διαπιστώσαμε ελεύθερο υγρό ενδοπεριτοναικά, ενώ επιβεβαιώσαμε μικρή υπεζωκοτική συλλογή αριστερά > δεξιά. Εντοπίστηκε ύδρωπας της χοληδόχου κύστης υπό χολοκυστολιθίαση με διάταση του χοληδόχου πόρου (διάμετρος 0.9 εκ) και άρχουσα διάταση και των ενδοηπατικών χοληφόρων αγγείων. Επίσης ελέγχονται υπερηχογραφικά στοιχεία οιδηματώδους αντίδρασης του παρεγχύματος του παγρέατος με διάταση του παγκρεατικού πόρου.

Από το νέο εργαστηριακό έλεγχο προκύπτει συνοπτικά: Λευκά 16.600, CRP 154 (<5), Αμυλάση 1785, Χολερυθρίνη ολική 4.75, Χολερυθρίνη άμεση 3.6, γGT 549, SGOT 364, SGPT 265, Κρεατινίνη 1.2, INR 1.3

Τα ξημερώματα του Σαββάτου η θερμοκρασία της ασθενούς ήταν 38.8, ενώ η ταχύπνοια ανέρχονταν στις 22 αναπνοές/λεπτό. Τα παραπάνω ευρήματα σε συνδυασμό με την ταχύτητα επιδείνωσης της κλινικής εικόνας της ασθενούς μας οδήγησαν στην παρακάτω διάγνωση:

Oξεία παγκρεατίτιδα με αποφρακτικό ίκτερο λόγω λιθίασης του κοινού χοληδόχου πόρου και ταχύτατη συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση (SIRS)

ERCP ή χειρουργική παρέμβαση;

Αφού εξασφαλίστηκε τάχιστα η εντατική θεραπεία - monitoring της ασθενούς, κρίθηκε αναγκαία η άμεση αποφόρτιση του κοινού χοληδόχου πόρου σαν αίτιο της οξείας παγκρεατίτιδας και κατ' επέκταση της SIRS, πριν μάλιστα η τελευταία εξελιχθεί πλήρως, κάτι που θα έθετε προφανώς τη ζωή του νεαρού κοριτσιού σε άμεσο κίδυνο.

Η διεξαγωγή επείγουσας ERCP δεν ήταν εφικτή σε κανένα νοσοκομειακό ίδρυμα στην ευρύτερη περιοχή, ούτε ήμασταν σε θέση να διασφαλίσουμε την διεξαγωγή της σε εύλογο χρονικό διάστημα, εντός δηλαδή λίγων ωρών, σε άλλο νοσοκομείο 150 χλμ. μακριά. Εξάλλου η μεταφορά της ασθενούς σε τέτοια απόσταση κρίθηκε εξαιρετικά ριψοκίνδυνη υπό την τρέχουσα κλινική εικόνα.

Έχοντας αυτά σαν δεδομένα, αποφασίσαμε την διεξαγωγή επείγουσας λαπαροσκοπικής παρέμβασης με στόχο την διερεύνηση του κοινού χοληδόχου πόρου και την αποκατάσταση της απόφραξης καθώς και την ταυτόχρονη χολοκυστεκτομή. Τόσο η ασθενής όσο και οι γονείς της ενημερώθηκαν αναλυτικά για την προβλεπόμενη διαδικασία, τις πιθανές επιπλοκές καθώς και την πιθανότητα διεξαγωγής ανοικτής χειρουργικής επέμβασης.

Επείγουσα λαπαροσκοπική αντιμετώπιση

Η ασθενής μεταφέρθηκε στο χειρουργείο τις πρωινές ώρες του Σαββάτου, εντός 12 ωρών μετά την εισαγωγή της στην κλινική και ουσιαστικά αμέσως μετά την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων της παγκρεατίτιδας και της ραγδαίας συστηματικής φλεγμονώδους αντίδρασης. Η επέμβαση διενεργήθηκε υπό γενική αναισθησία.

Ευρήματα κατά την επέμβαση

Σύνδρομο Mirizzi

Ένα από τα πρώτα ευρήματα, μετά τον πλήρη έλεγχο της περιτοναϊκής κοιλότητας και την αποκάλυψη της χοληδόχου κύστης, ήταν το σύνδρομο Mirizzi, μία σχετικά σπάνια επιπολοκή της χολοκυστολιθίασης, κατά την οποία λίθος ή λίθοι της χοληδόχου κύστης προκαλούν εξωτερική μηχανική πίεση στον κοινό χοληδόχο πόρο με αποτέλεσμα την πιθανή απόφραξή του.

Όπως φαίνεται στην παραπάνω εικόνα, το κατώτερο τμήμα της χοληδόχου κύστης (αυχένας, θύλακας του Hartmann) βρίσκεται πλήρως επικολλημένο με τον κοινό χοληδόχο και τα λοιπά ανατομικά στοιχεία, δυσχεραίνοντας την αποκάλυψη και την αναγνώριση των στοιχείων του τριγώνου του Calot.

Συρίγγιο μεταξύ χοληδόχου κύστης και κοινού χοληδόχου πόρου με χοληδοχολιθίαση και απόφραξη

Συνεχίζοντας την προσεκτική αποκάλυψη των στοιχείων και την αποκόλληση του αυχένα της χοληδόχου κύστης από τον κοινό χοληδόχο πόρο, διαπιστώσαμε μία επιπλέον σπάνια επιπλοκή της χολοκυστολιθίασης με σύνδρομο Mirizzi: το χολοκυστο-χοληδοχο συρίγγιο (cholecystocholedochal fistula).

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, πολλαπλοί χολόλιθοι είχαν διαβρώσει το τοίχωμα της χοληδόχου κύστης και είχαν εισχωρήσει στον κοινό χοληδόχο πόρο, δημιουργώντας ανάλογη βλάβη στο τοίχωμα του πόρου. Η κατάσταση αυτή είχε οδηγήσει σε χοληδοχολίθίαση, διάταση και τελικά απόφραξη του κοινού χοληδόχου. Αυτό οδήγησε με τη σειρά του προφανώς σε απόφραξη και του παγκρεατικού πόρου, με αποτέλεσμα την οξεία παγκρεατίτιδα με SIRS.

Στην παραπάνω εικόνα διακρίνεται η βλάβη του τοιχώματος του κοινού χοληδόχου πόρου μετά την λαπαροσκοπική αφαίρεση του συριγγίου και την πλήρη αποκάλυψη του διατεταμένου πόρου. Είναι προφανές ότι εντός του κοινού χοληδόχου πόρου βρίσκονται χολόλιθοι, οι οποίοι προκαλούν την απόφραξη αυτού αλλά και του παγκρεατικού πόρου.

Από το μέγεθος της βλάβης του τοιχώματος του κοινού χοληδόχου πόρου (<33% της διαμέτρου) συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για σύνδρομο Mirizzi τύπου 2 (Type II).

Αποκατάσταση της απόφραξης του κοινού χοληδόχου πόρου

Στην φάση αυτή είχαμε εντοπίσει το ακριβές αίτιο της ραγδαίας επιδείνωσης της κλινικής εικόνας της ασθενούς: χοληδοχολιθίαση με απόφραξη λόγω συριγγίου μεταξύ χοληδόχου κύστης και κοινού χοληδόχου πόρου στην βάση συνδρόμου Mirizzi. Επίσης, είχαμε καταφέρει να αφαιρέσουμε το συρίγγιο αποκολλώντας τμήμα της χοληδόχου κύστης από τον χοληδόχο πόρο καθώς και να παρασκευάσουμε τον τελευταίο αποκαλύπτοντας τη βλάβη στο τοίχωμά του.

Το επόμενο βήμα ήταν η αποκατάσταση της απόφραξης του κοινού χοληδόχου αλλά και του παγκρεατικού πόρου, ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω εξέλιξη της οξείας παγκρεατίτιδας και της συστηματικής φλεγμονώδους αντίδρασης της ασθενούς.

Διερεύνηση του κοινού χοληδόχου πόρου διαμέσου του κυστικού πόρου και όχι διαμέσου του συριγγίου ή νέας χοληδοχοτομής

Αποφασίσαμε να διεξάγουμε την απαραίτητη λαπαροσκοπική διερεύνηση του κοινού χοληδόχου πόρου διαμέσου τομής στον κυστικό πόρο, αποφεύγοντας την πρόσβαση διαμέσου της βλάβης του τοιχώματός του ή την διενέργεια επιπλέον χοληδοχοτομής. Με τον τρόπο αυτό θεωρούμε ότι ελαχιστοποιούμε την πιθανότητα μετεγχειρητικής στένωσης του κοινού χοληδόχου πόρου.

Για το σκοπό αυτό αποκαλύψαμε, κατά τυπικό τρόπο, τον κυστικό πόρο και τοποθετήσαμε ένα clip τιτανίου κλείνοντας την παροχή από την χοληδόχο κύστη. Στο ύψος της συμβολής του κυστικού με τον χοληδόχο πόρο περάσαμε ένα ράμμα σε αναμονή, με στόχο την ασφαλή απολίνωση ακόμα και σε περίπτωση που, μετά την τομή στον κυστικό και την διερεύνηση του χοληδόχου, η τοποθέτηση clip δεν θα ήταν εφικτή χωρίς πιθανή στένωση του χοληδόχου.

Η εξαγωγή πολλαπλών χολολίθων από τον κοινό χοληδόχο πόρο ήταν πλέον εφικτή διαμέσου της τομής στον κυστικό πόρο, μέσω προσεκτικών μαλάξεων του χοληδόχου με dissector. Στην παραπάνω εικόνα διακρίνεται στιγμιότυπο του χειρισμού αυτού.

Η βλάβη του τοιχώματος του κοινού χοληδόχου πόρου αποκαταστάθηκε στη συνέχεια μέσω προσεκτικής συρραφής με λεπτό απορροφήσιμο ράμμα, με τρόπο τέτοιο ώστε να αποτραπεί πιθανή μετεγχειρητική στένωση του πόρου.

Διεγχειρητική λαπαροσκοπική χολαγγειογραφία

Ακολούθησε η τοποθέτηση καθετήρα χολαγγειογραφίας εντός του χοληδόχου και η πλύση με φυσιολογικό ορό, μετά την χορήγηση στην ασθενή 1mg γλυκαγόνης ενδοφλεβίως για παροδική χάλαση του σφιγκτήρα του oddi. Αμέσως μετά ακολούθησε η διεγχειρητική λαπαροσκοπική χολαγγειογραφία με σκιαγραφικό, η οποία ανέδειξε ελεύθερη ροή μέχρι το δωδεκαδάκτυλο.

Το στάδιο αυτό της επέμβασης ολοκληρώθηκε με απολίνωση του κυστικού πόρου στην συμβολή του με τον χοληδόχο, μέσω του ράμματος που είχε τοποθετηθεί νωρίτερα. Η απολίνωση διασφαλίζεται με clip τιτανίου και ολοκληρώνεται η διατομή του κυστικού πόρου.

Χολοκυστεκτομή

Μετά την αποκατάσταση της απόφραξης προχωρήσαμε στην αφαίρεση της χοληδόχου κύστης με τυπικό τρόπο. Τοποθετήθηκε παροχέτευση 16 Ch μετά εκτεταμένης πλύσης. Συνολική απώλεια αίματος < 200 ml. Το παρασκεύασμα απεστάλλει για ιστολογική εκτίμηση.

Μετεγχειρητική πορεία

Η κλινική εικόνα της ασθενούς παρουσίασε ραγδαία βελτίωση μετεγχειρητικά. Λίγες ώρες μετά την επέμβαση η ασθενής δεν εμφάνιζε πυρετό ενώ παρέμεινε αιμοδυναμικά σταθερή: αρτηριακή πίεση 116/69, σφυγμοί 76/λεπτό, θερμοκρασία 37.2, 12 αναπνοές/λεπτό, sPO2 97% (100% με 2l O2 / min). Το ίδιο απόγευμα σημειώθηκε, κατά τον εργαστηριακό έλεγχο, σημαντική πτώση της αμυλάσης 843 (από 1785), της ολικής χολερυθρίνης 3.5 (από 4.75) και της άμεσης χολερυθρίνης 2.5 (από 3.6). Η ασθενής κινητοποιήθηκε το ίδιο απόγευμα.

Τις επόμενες ημέρες το κοιλιακό άλγος μειώθηκε αισθητά. Η αμυλάση, η χολερυθρίνη, η γGT και οι τρανσαμινάσες επέστρεψαν στις φυσιολογικές τιμές την 4 μετεγχειρητική ημέρα, μετά από συνεχή σταδιακή πτώση. Η παροχέτευση αφαιρέθηκε την 5η μετεγχειρητική ημέρα. Εν τω μεταξύ είχε αποκατασταθεί πλήρως και η υπεζωκοτική συλλογή.

Μετά από πλήρη κινητοποίηση και σταδιακή εντερική επανασίτιση, η ασθενής έλαβε εξιτήριο την 7η μετεγχειρητική ημέρα υπό σαφώς βελτιωμένη κλινική κατάσταση. Ακολούθησαν τακτικοί επανέλεγχοι στα εξωτερικά ιατρεία.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τελευταίες εξελίξεις στην λαπαροσκοπική χειρουργική: τρισδιάστατη λαπαροσκόπηση (3D laparoscopy)

Κατά την κλασική λαπαροσκόπηση, η προβολή του τρισδιάστατου χειρουργικού πεδίου σε μία οθόνη δύο διαστάσεων προκαλεί αναγκαστικά μείωση της αίσθησης του βάθους. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντική πρόκληση για τον λαπαροσκόπο χειρουργό, ο οποίος καλείται να αναπληρώσει αυτή την απώλεια βάθους μέσω συνεχούς εξάσκησης και πολυετούς εμπειρίας.

Οι τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στα ενδοσκοπικά συστήματα οπτικής, επεξεργασίας εικόνας και απεικόνισης έχουν πλέον καταστήσει δυνατή την εφαρμογή και τρισδιάστατης όρασης κατά την λαπαροσκόπηση. Η τρισδιάστατη εικόνα αναπληρώνει την μειωμένη αίσθηση βάθους, διευκολύνοντας τον χειρουργό ιδιαίτερα κατά την διενέργεια πολύπλοκων χειρισμών, που απαιτούν μέγιστη ακρίβεια.

Η τρισδιάστατη όραση αποτελούσε μέχρι σήμερα ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της κατά τα άλλα πολυδάπανης και δύσχρηστης ρομποτικής χειρουργικής σε σχέση με την κλασική λαπαροσκοπική χειρουργική. Το πλεονέκτημα αυτό εξαλείφεται πλέον με την εφαρμογή της 3D λαπαροσκόπησης.

Τι είναι η λαπαροσκόπηση;

Η λαπαροσκόπηση είναι μία ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδος, η οποία εφαρμόζεται επιτυχώς εδώ και πολλά χρόνια για την διάγνωση και την θεραπεία διαφόρων παθολογικών καταστάσεων στην περιοχή της κοιλιακής και πυελικής κοιλότητας. Η εφαρμογή της λαπαροσκόπησης στην διεξαγωγή χειρουργικών επεμβάσεων είναι συνυφασμένη με την μοντέρνα αντίληψη της ελαχιστα παρεμβατικής χειρουργικής.

Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, η τεχνική, που χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια μίας χειρουργικής επέμβασης, πρέπει να είναι τέτοια ώστε η φυσιολογία του ασθενούς να επιβαρύνεται όσον το δυνατό λιγότερο εξαιτίας της ίδιας της επέμβασης. Αυτό μπορεί καταρχάς να επιτευχθεί μέσω της ελαχιστοποίησης του συνολικού χειρουργικού τραύματος.

Πώς διενεργείται η λαπαροσκόπηση;

Σε αντίθεση με τις ανοικτές χειρουργικές μεθόδους, κατά την λαπαροσκόπηση η εισαγωγή των απαραίτητων χειρουργικών εργαλείων γίνεται μέσω πολύ μικρών τομών στο δέρμα, μήκους λίγων χιλιοστών. Μέσω κατάλληλων συστημάτων, ένα αέριο (συνήθως CO2) εισάγεται στην κοιλιακή κοιλότητα, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για την διενέργεια της εκάστοτε επέμβασης.

Με την βοήθεια μίας ειδικής οπτικής - κάμερας (λαπαροσκόπιο), το εσωτερικό της κοιλιακής χώρας μεγενθύνεται και προβάλλεται έγχρωμα σε μια οθόνη στην αίθουσα του χειρουργείου.

Αυτό επιτρέπει την τόσο την λεπτομερή εξέταση όσο και την άμεση θεραπεία οργάνων της κοιλιακής χώρας όπως συκώτι, χοληδόχος κύστη, στομάχι, σπλήνα, λεπτό και παχύ έντερο, ουρητήρες, διάφραγμα, κοιλιακό τοίχωμα κλπ. και οργάνων της πυελικής κοιλότητας όπως ουροδόχος κύστη, ορθό, μήτρα, ωοθήκες, σάλπιγγες κ.α.

Οι τελευταίες μάλιστα τεχνολογικές εξελίξεις επιτρέπουν την δημιουργία τρισδιάστασης εικόνας του χειρουργικού πεδίου, κάτι που διευκολύνει ιδιαίτερα τον λαπαροσκόπο χειρουργό στους ειδικούς χειρισμούς του.

Πλεονεκτήματα της λαπαροσκόπησης

Σαν ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδος, η λαπαροσκόπηση μπορεί έχει πολλά οφέλη για τον ασθενή σε σχέση με τις συμβατικές ανοικτές χειρουργικές μεθόδους:

• βελτιωμένη ορατότητα, ιδιαίτερα σε δύσκολα προσβάσιμες περιοχές των οργάνων, λόγω της μεγένθυσης των ιστών μέσω συστήματα οπτικής υψηλής ανάλυσης.
• πολύ μικρότερο χειρουργικό τραύμα και συνεπώς μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών, που σχετίζονται με αυτό (διαπύηση, μετεγχειρητική κήλη, διάσπαση, χρόνιος πόνος, μετεγχειρητικές συμφύσεις κλπ.)
• σημαντική μείωση του μετεγχειρητικού πόνου και πιο γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς.
• ταχύτερη ανάρρωση και έξοδος από την κλινική.
• ταχεία επάνοδος στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία.
• καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα λόγω μικρότερων τομών.

Αντεδείξεις της λαπαροσκόπησης

Η λαπαροσκόπηση είναι μια απολύτως ασφαλής χειρουργική μέθοδος αλλά μπορεί να έχει και ορισμένα μειονεκτήματα για τον ασθενή σε σχέση με τις συμβατικές ανοικτές χειρουργικές μεθόδους. Για αυτόν εξάλλου το λόγο, πολλές χειρουργικές επεμβάσεις δεν διενεργούνται λαπαροσκοπικά αλλά μόνο με κλασική - ανοικτή μέθοδο.

Ας σημειωθεί ότι:

• συνυπάρχουσες παθήσεις, όπως για παράδειγμα σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια ή επικείμενη αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς καθιστούν αδύνατη την λαπαροσκόπηση. Επίσης η λαπαροσκόπηση αποφεύγεται σε ασθενείς με χρόνια πνευμονοπάθεια ή εμφύσημα.
• ανάλογα με τον τύπο της επέμβασης και το εύρος της πάθησης, η διάρκεια της επεμβασης μπορεί να είναι μεγαλύτερος. Η διάρκεια διεξαγωγής της λαπαροσκόπησης είναι εξάλλου σε άμεση συνάρτηση με το βαθμό εκπαίδευσης και την κατάρτιση του χειρουργού.
• ανατομικές ιδιαιτερότητες, φλεγμονές ή εκτεταμένες συμφύσεις λόγω προηγουμένων επεμβάσεων κ.α. μπορούν να καταστήσουν αδύνατη την ασφαλή διεξαγωγή της λαπαροσκόπησης σε λογικό χρόνο.
• ορισμένες φορές παρατηρείται πόνος στην περιοχή του ώμου μετεγχειρητικά, ο οποίος οφείλεται στον ερεθισμό του φρενικού νεύρου λόγω της εισαγωγής αερίου στην κοιλιά. Οι ενοχλήσεις αυτές διαρκούν συνήθως μόνο λίγες ώρες.

Λαπαροσκοπικές επεμβάσεις

Παρακάτω παρατίθεται μια ενδεικτική λίστα χειρουργικών επεμβάσεων, οι οποίες μπορούν να διεξαχθούν λαπαροσκοπικά. Για πολλές από τις επεμβάσεις αυτές, η λαπαροσκοπική μέθοδος έχει πλέον καθιερωθεί, πολλες φορές μάλιστα σαν πρώτη επιλογή:

• Αφαίρεση της χολυδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή)
• Αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης (σκωληκοειδεκτομή)
• Διερεύνηση της κοιλιακής χώρας και της πυέλου σε περίπτωση ασαφών ευρημάτων / συμπτωμάτων
• Βιοψία οργάνων της κοιλιακής και πυελικής κοιλότητας
• Λύση περιτοναικών συμφύσεων
• Επεμβάσεις λεπτού εντέρου
• Επεμβάσεις παχέος εντέρου
• Επεμβάσεις στομάχου
• Επεμβάσεις παχυσαρκίας
• Αποκατάσταση διαφραγματοκήλης
• Αποκατάσταση κήλης κοιλιακού τοιχώματος
• Επεμβάσεις γυναικολογικών οργάνων (σαλπίγγων, ωοθηκών, μήτρας)
• Επεμβάσεις ουρολογικών οργάνων (νεφρών, προστάτη)

Περισσότερα βίντεο με παρουσίαση των αντίστοιχων ιατρικών περιστατικών στο άρθρο 'βίντεο λαπαροσκοπικών - αρθροσκοπικών χειρουργικών επεμβάσεων' >>

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στο άρθρο λαπαροσκόπηση μίας τομής (single-port laparoscopy).

Σύνταξη - επιμέλεια: Γεώργιος Χατζάκης, γυναικολόγος χειρουργός - μαιευτήρας   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Η λαπαροσκόπηση

Η λαπαροσκόπηση είναι μία χειρουργική μέθοδος που σκοπό έχει την κατευθείαν επισκόπηση της περιτοναϊκής κοιλότητας (εσωτερικό της κοιλίας), δηλαδή είναι μία μέθοδος που βάζει την σφραγίδα της διάγνωσης και εφόσον χρειαστεί την άμεση χειρουργική λύση του υπάρχοντος προβλήματος. Είναι μέθοδος ελάχιστα επεμβατική η οποία έφερε επανάσταση και άνοιξε νέους ορίζοντες στον τομέα της ευρύτερης χειρουργικής.

Την έννοια της ενδοσκόπησης την βρίσκουμε ανατρέχοντας στη βιβλιογραφία από την εποχή του Ιπποκράτη και των Βαβυλωνίων (Talmud 500 μ.Χ.). Ο Γερμανός χειρούργος George Kelling (1901) πειραματιζόμενος σε σκύλους ήταν ο πρώτος σύγχρονος ιατρός που εφάρμοσε την ενδοσκόπηση. Ο πρώτος όμως που πραγματοποίησε λαπαροσκόπηση σε ανθρώπους ήταν το 1910 ο Σουηδός Hans Cristian Jacobeus. Τέλος, ο γυναικολόγος Kurt Semm (1966) την εδραίωσε και την καθιέρωσε για τις περισσότερες γυναικολογικές επεμβάσεις που γίνονται σήμερα.

Η λαπαροσκοπική τεχνική

Στην λαπαροσκόπηση όλη η επέμβαση διενεργείται διά μέσου μικρών χειρουργικών τομών (minimal invasive surgery), διαστάσεων 5-10 χιλιοστών, αφού πρώτα διαταθεί η κοιλιά με ειδικό αέριο CO2 (δημιουργία πνευμοπεριτοναίου).

Η αυτοφωτιζόμενη τηλεσκοπική κάμερα (λαπαροσκόπιο) και τα ειδικά εργαλεία (trocars) περνούν μέσα από τις χειρουργικές τομές επιτρέποντας στον χειρουργό να επισκοπήσει την κοιλιακή χώρα και την πύελο και εάν χρειαστεί να επέμβει και χειρουργικά (χειρουργική λαπαροσκόπηση), δηλαδή για να γίνει κατανοητό στον μη μυημένο, το λαπαροσκόπιο και τα trocars στην ουσία είναι <<σωλήνες>> που αποτελούν προέκταση των χεριών του χειρουργού, επιτρέποντας του να χειρουργεί και να κάνει χειρισμούς εξωτερικά της κοιλιάς.

Εφαρμογές της λαπαροσκόπησης στην Γυναικολογία

Α. Διαγνωστική λαπαροσκόπηση

• πυελικό άλγος και διερεύνηση υπογονιμότητας
• διάγνωση και θεραπεία εξωμητρίου κύησης
• διάγνωση και θεραπεία ενδομητρίωσης

Β. Χειρουργική λαπαροσκόπηση

• αφαίρεση καλοήθων κύστεων ωοθηκών
• εκπυρήνιση (αφαίρεση) ινομυωμάτων
• υστερεκτομή ( αφαίρεση μήτρας μετά ή ανευ των εξαρτημάτων )
• περιπτώσεις πρόπτωσης της μήτρας

Πλεονεκτήματοα της λαπαροσκόπησης

• Ταχεία νοσηλεία (παραμονή στην κλινική λιγότερη από τις 24 ώρες για την πλειονότητα των επεμβάσεων)
• Ελάχιστα επεμβατική μέθοδος (τομές λίγων χιλιοστών) με καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα
• Ελάχιστο μετεγχειρητικό άλγος
• Γρήγορη κινητοποίηση της ασθενούς
• Λιγότερες κακώσεις ιστών και μικρότερη απώλεια αίματος

Μειονεκτήματα - Επιπολοκές

• Περιορισμός των κινήσεων του χειρουργού
• Αδυναμία ψηλάφησης των ιστών
• Τραυματισμός γαστρεντερικού συστήματος, ουροποιητικού, μεγάλων αγγείων (αορτή, κάτω κοίλη φλέβα)
• Μετεγχειρητική κήλη στο σημείο εισόδου (ιδιαίτερα στην περιοχή του ομφαλού)
• Επιπλοκές αναισθησίας λόγω του πνευμοπεριτοναίου (πνευμοθώρακας, καρδιακή αρρυθμία, υπερκαπνία, οξέωση)
• Υποδόριο εμφύσημα (κατά την δημιουργία του πνευμοπεριτοναίου)

Αντεδείξεις

• Ειλεός (μηχανικός ή παραλυτικός) με μεγάλη διάταση του εντέρου
• Γενικευμένη περιτονίτιδα
• Αιμοδυναμική αστάθεια
• Διαταραχές πηκτικότητας
• Βαριά καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια
• Πολλαπλές προηγηθείσες χειρουργικές επεμβάσεις

Η λαπαροσκόπηση χειρουργικά αποτελεί αναμφισβήτητα μία σημαντική εξέλιξη της σύγχρονης χειρουργικής, δεν πρέπει όμως να θεωρείται πανάκεια, διότι εάν και προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα δεν παύει να είναι μία χειρουργική επέμβαση με επιπλοκές και αντενδείξεις. Έτσι, κυρίως στις περιπτώσεις κακοηθειών (κίνδυνος διασποράς καρκινικών κυττάρων) ή υποψίας κακοήθειας (κυρίως ωοθηκών) είναι προτιμότερη η λαπαροτομία, δηλαδή το ανοικτό χειρουργείο. Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι σημαντικότατο ρόλο στην λαπαροσκόπηση παίζει η εμπειρία και η επιδεξιότητα του χειρουργού και το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης του.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γεώργιος Χατζάκης, γυναικολόγος χειρουργός - μαιευτήρας   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι η υπογονιμότητα;

Η υπογονιμότητα (στείρωση), δηλαδή η μόνιμη ή προσωρινή αδυναμία γονιμοποίησης ή εγκατάστασης του γονιμοποιημένου ωαρίου εντός της μητρικής κοιλότητας, είναι φαινόμενο σύνθετο, το οποίο προκαλείται από διαταραχές ή ανωμαλίες του πολύπλοκου και λεπτότατου συστήματος της αναπαραγωγής αμφοτέρων των συμβαλλομένων, άνδρα και γυναίκας.

Επί πολλούς αιώνες η ευθύνη της υπογονιμότητας (στειρότητας) βάρυνε αποκλειστικά τη γυναίκα. Μόλις 100 χρόνια πριν και συγκεκριμένα το 1880 ένας ιατρός από την Φιλαδέλφεια, ο Sammuel Gross ήρθε να διαταράξει τον ανδρικό νιρβανισμό, υποστηρίζοντας με επιστημονικά δεδομένα ότι ο άνδρας ευθύνεται για το 15% των περιπτώσεων στειρότητας.

Παρόλα αυτά μέχρι την δεκαετία του 50 δεν εδίδετο ιδιαίτερη σημασία στον ρόλο του άνδρα μέχρις ότου έγινε ευρύτερα γνωστή η ανάλυση του σπέρματος. Έκτοτε οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι ο ανδρικός παράγοντας είναι υπεύθυνος για την στειρότητα του ζεύγους σε ποσοστό 25%-30%, ο δε γυναικείος σε ποσοστό 50%-60%, ενώ 15%-20% είναι αγνώστου αιτιολογίας.

Από το σύνολο των ζευγαριών θα έχουμε εγκυμοσύνη στο:

• 60% σε έξι μήνες
• 85% σε ένα χρόνο, ενώ το
• 20% θα χρειαστεί την βοήθεια του γυναικολόγου

Πριν από κάθε έλεγχο του γυναικείου οργανισμού, ο οποίος είναι πολυπλοκότερος, πρέπει να ερευνηθεί η παραγωγικότητα του άνδρα.

Αίτια ανδρικής στείρωσης - υπογονιμότητας

1. Διαταραχές της σπερματογένεσης
2. Παθήσεις ενδοκρινικών αδένων (π.χ υπερθυρεοειδισμός ή υποθυρεοειδισμός κ.λ.π)
3. Κρυψορχία
4. Υποπλασία όρχεων
5. Παιδικές νόσοι (π.χ παρωτίτιδα)
6. Παθήσεις ουροποιητικού συστήματος κ.α.

Αίτια γυναικείας στείρωσης - υπογονιμότητας

1. Ηλικία άνω των 40 ετών
2. Ινομυώματα, πολύποδες του τραχήλου ή του ενδομητρίου, ανωμαλίες διάπλασης μήτρας
3. Ωοθηκική δυσλειτουργία, κύστη ωοθήκης κ.λ.π
4. Σαλπιγγικός παράγοντας (απόφραξη σαλπίγγων, πυελική φλεγμονή, συμφύσεις, ενδομητρίωση)
5. Τραχηλικός παράγοντας (φλεγμονές, συγγενείς ανωμαλίες)
6. Ανωμαλίες διαπλάσεων του κόλπου
7. Γενικές παθήσεις (π.χ. παθήσεις ενδοκρινικών αδένων)

ΠΟΤΕ ΘΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟ

Εάν δεν έχετε μείνει έγκυος σε διάστημα ενός έτους και εφόσον είχατε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις (2-3 φορές την εβδομάδα)

Α) Αν είστε γυναίκα και:

1. Είστε 35-40 ετών και δεν έχετε μείνει έγκυος σε διάστημα έξι μηνών
2. Έχετε διαταραχές της περιόδου
3. Είχατε στο παρελθόν οποιαδήποτε πυελική φλεγμονή (σαλπιγγίτιδα κ.λ.π)
4. Είχατε κάνει έκτρωση
5. Είχατε κάνει θεραπεία για καρκίνο στο παρελθόν

Β) Αν είστε άνδρας και:

1. Έχετε χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων
2. Υπάρχει κάποια διόγκωση στο όσχεο (π.χ. κιρσοκήλη)
3. Είχατε χειρουργηθεί παλαιοτέρα για βουβωνοκήλη ή οποιαδήποτε άλλο χειρουργείο στα γεννητικά όργανα
4. Έχετε μικρούς όρχεις με μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική επαφή
5. Είχατε κάνει χημειοθεραπεία

Από όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι πρώτα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να εξακριβωθεί η αιτιολογία της υπογονιμότητας, ώστε μετά την εξακρίβωση του αιτίου να εφαρμοσθεί η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή από τον ιατρό.

Σύνταξη - επιμέλεια: Θεόδωρος Καραγκούνης, ουρολόγος χειρουργός - ανδρολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Ο καρκίνος του νεφρού ή νεφροκυτταρικό καρκίνωμα είναι η τρίτη συχνότερη κακοήθεια του ουροποιητικού συστήματος. Εμφανίζεται συχνότερα σε άντρες, συνήθως στην έκτη και έβδομη δεκαετία της ζωής.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Από μελέτες που έχουν γίνει, φαίνεται ότι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να δημιουργηθεί ο καρκίνος του νεφρού είναι:

• Κάπνισμα: Οι καπνιστές διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του νεφρού συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Ο κίνδυνος αυτός αυξάνει ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων και το χρονικό διάστημα όπου καπνίζει κάποιος.
• Παχυσαρκία: Η παχυσαρκία αυξάνει επίσης τον κίνδυνο καρκίνου του νεφρού, περισσότερο στον γυναικείο πληθυσμό.
• Υψηλή αρτηριακή πίεση: Η μη ελεγχόμενη υπέρταση έχει συσχετιστεί σε αρκετές μελέτες με την εμφάνιση καρκίνου του νεφρού.
• Διατροφή: Η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος, ζωικού λίπους και τηγανητών αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του νεφρού. Από την άλλη πλευρά, η συχνή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει προστατευτική δράση.
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του νεφρού: Τα άτομα που έχουν ένα μέλος της οικογένειας με καρκίνο του νεφρού αντιμετωπίζουν ελαφρά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
• Αιμοκάθαρση: Ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση λόγω νεφρικής ανεπάρκειας για πολλά χρόνια έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο.

Θα πρέπει, πάντως, να ξέρετε ότι πολλοί άνθρωποι που αναπτύσσουν καρκίνο του νεφρού δεν έχουν κανέναν από τους παράγοντες κινδύνου που αναφέρθηκαν. Επίσης, πολλοί άνθρωποι που έχουν αυτούς τους παράγοντες δεν  θα αναπτύξουν ποτέ τη νόσο.

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του νεφρού;

Στα αρχικά στάδια, δυστυχώς, σπάνια υπάρχουν συμπτώματα, και αυτά μπορεί να μην εκτιμηθούν, όπως ένα επεισόδιο αιματουρίας ή ένα αίσθημα βάρους δεξιά ή αριστερά από τη μέση. Όσο ο όγκος αυξάνεται σε διαστάσεις και ανάλογα με τη θέση του μέσα στο νεφρό, τα πιο συνήθη συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν είναι:

• Αιματουρία (παρουσία αίματος στα ούρα, το οποίο είναι είτε ορατό με το μάτι ή ανιχνεύεται στο εργαστήριο).
• Ο πόνος στα πλευρά στην περιοχή των νεφρών που δεν υποχωρεί.
• Ψηλαφητή μάζα στην κοιλιά.
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους.
• Αδυναμία, καταβολή και πυρετός που δεν μπορούν να αποδοθούν σε άλλη αιτία.

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να οφείλονται και σε πολλά άλλα αίτια εκτός από τον καρκίνο του νεφρού. Αν έχετε κάποιο από αυτά, θα πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό σας, έτσι ώστε οποιοδήποτε πρόβλημα να μπορεί να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν νωρίτερα.

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του νεφρού;

Αν έχετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα και μετά την κλινική εξέταση, ο γιατρός σας ίσως σας ζητήσει κάποιες επιπλέον εργαστηριακές εξετάσεις:

• Γενική εξέταση ούρων: Η αιματουρία εμφανίζεται στο 40-60% των περιπτώσεων του καρκίνου.
• Γενική αίματος: Η ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) παρατηρείται αυξημένη συχνά σε ασθενείς με καρκίνο του νεφρού, ενώ η γενική αίματος μπορεί να διαγνώσει κάποια αναιμία.
• Υπερηχογράφημα: Είναι μία απλή, ανώδυνη και ακίνδυνη απεικονιστική εξέταση, που μπορεί να δώσει κάποιες πληροφορίες για την ύπαρξη καρκίνου στο νεφρό.
• Αξονική τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου: Αποτελεί την εξέταση εκλογής για τη διάγνωση, αλλά και τη σταδιοποίηση της νόσου, δείχνει δηλαδή αν υπάρχει επέκταση στους λεμφαδένες  ή σε άλλα όργανα της κοιλιάς.
• Μαγνητική τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου: Προσφέρει ό,τι και η αξονική τομογραφία, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις πλεονεκτεί στη σταδιοποίηση της νόσου.
• Βιοψία: Σε κάποιες περιπτώσεις όπου υπάρχουν αμφιβολίες από τις απεικονιστικές εξετάσεις, ο γιατρός μπορεί να συστήσει βιοψία. Με μία λεπτή βελόνα που εισάγεται μέσω του δέρματος λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα, το οποίο αποστέλλεται για εξέταση.  Η βιοψία γίνεται με τη βοήθεια υπερηχογράφου ή πιο συχνά αξονικού τομογράφου.

Ποια είναι η θεραπεία του καρκίνου του νεφρού;

Η θεραπεία που θα συστηθεί εξαρτάται από το μέγεθος του όγκου, το στάδιο της νόσου, την ηλικία και τη γενική κατάσταση του ασθενή. Οι θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν, σήμερα, είναι:

• Η χειρουργική θεραπεία θεωρείται η θεραπεία εκλογής για τον εντοπισμένο καρκίνο του νεφρού. Η επέμβαση μπορεί να αφορά στην αφαίρεση ολόκληρου του νεφρού (ριζική νεφρεκτομή) ή σε κάποιες περιπτώσεις μόνο του όγκου (μερική νεφρεκτομή).
• Η μοριακά στοχευμένη θεραπεία εφαρμόζεται όλο και περισσότερο, τα τελευταία χρόνια. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται γι' αυτήν τη θεραπεία στοχεύουν σε μοριακό επίπεδο στα καρκινικά κύτταρα και εμποδίζουν την ανάπτυξή τους. Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά.
• Η ανοσοθεραπεία με τη χρήση διαφόρων φαρμάκων έχει χρησιμοποιηθεί, αλλά τα ποσοστά ανταπόκρισης είναι χαμηλά.
• Η χημειοθεραπεία, αν και εφαρμόζεται σε μεταστατική νόσο, δεν φαίνεται να έχει καλά αποτελέσματα.
• Η ακτινοθεραπεία, παρόλο που δεν έχει θεραπευτικό ρόλο, μπορεί να εφαρμοστεί παρηγορητικά σε ασθενείς που έχουν μεταστάσεις.

Χρειάζεται παρακολούθηση μετά τη θεραπεία για καρκίνο του νεφρού;

Επειδή η νόσος μπορεί να επανεμφανιστεί, θα πρέπει να κάνετε εξετάσεις σε τακτικά χρονικά διαστήματα που θα σας συστήσει ο γιατρός σας. Οι εξετάσεις αυτές είναι η κλινική εξέταση, οι εξετάσεις αίματος, η ακτινογραφία θώρακος, η αξονική τομογραφία και το υπερηχογράφημα.

Σύνταξη - επιμέλεια: Θεόδωρος Καραγκούνης, ουρολόγος χειρουργός - ανδρολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Η διουρηθρική εκτομή σε φυσιολογικό ορό και η εξάχνωση σε πλάσμα (TURis) αποτελεί μια εντελώς νέα χειρουργική μέθοδο για την θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη (ΚΥΠ).

Η νέα αυτή μέθοδος απλοποίησε τη χειρουργική θεραπεία του προστάτη. Η 'πλάσμα' εξάχνωση ή διπολική διουρηθρική εκτομή του προστάτη ή η διουρηθρική εκτομή σε φυσιολογικό ορό (TURis) όπως ονομάζεται, αποτελεί τη νεότερη εξέλιξη στην ενδοσκοπική χειρουργική αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας.

Με την επέμβαση αυτή αφαιρείται το εσωτερικό τμήμα (αδένωμα) του προστάτη που εμποδίζει την έξοδο των ούρων και προκαλεί τα συμπτώματα της καλοήθους υπερπλασίας. Αποτελεί ενδοσκοπική επέμβαση που σημαίνει ότι γίνεται από την ουρήθρα (από εκεί που ουρεί ο άνδρας), χωρίς τομή του δέρματος.

Πως γίνεται η TURis;

Η επέμβαση γίνεται συνήθως με ραχιαία αναισθησία ή σε μερικές περιπτώσεις με γενική.

Μετά την αναισθησία ο ουρολόγος εισάγει από την ουρήθρα ένα ειδικό ενδοσκοπικό εργαλείο το ρεζεκτοσκόπιο, το οποίο φτάνει μέχρι την περιοχή του προστάτη και της ουροδόχου κύστης. Το ειδικό αυτό ενδοσκόπιο φέρει κάμερα με την οποία ο ουρολόγος βλέπει σε ειδική κάμερα και οθόνη το εσωτερικό του προστάτη.

Μέσω του ενδοσκοπίου αυτού, με τη βοήθεια μιας ηλεκτρικής αγκύλης, το εσωτερικό του προστάτη κόβεται σε πολλά μικρά κομμάτια. Η αγκύλη χρησιμοποιεί υψηλής συχνότητας διπολικό ηλεκτρικό ρεύμα για να κόψει και να καυτηριάσει. Τα κομμάτια αυτά στο τέλος της επέμβασης αφαιρούνται από το εσωτερικό της ουρήθρας και της κύστης και αποστέλλονται για ιστολογική εξέταση (βιοψία).

Πέραν της αγκύλης υπάρχει και ένα άλλο ηλεκτρόδιο με σχήμα μανιταριού το οποίο «εξαχνώνει», εξατμίζει δηλαδή τον προστάτη σχεδόν αναίμακτα με την χρήση πλάσματος.

Μετά την επέμβαση τοποθετείται ειδικός καθετήρας μέσω του οποίου γίνονται συνεχώς πλύσεις με ειδικό υγρό. Ο καθετήρας και οι πλύσεις παραμένουν στον ασθενή συνήθως για 24 ώρες  μέχρι να επουλωθεί και να σταματήσει να αιμορραγεί η περιοχή του προστάτη.

Τι προετοιμασία χρειάζεται για την επέμβαση TURis;

Ο ουρολόγος θα σας δώσει οδηγίες για το τι πρέπει να κάνετε πριν την επέμβαση. Αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα θα πρέπει να διακοπούν κάποιες μέρες πριν. Θα πρέπει ο ασθενής να παραμείνει χωρίς καθόλου τροφή και νερό για τουλάχιστον 6 ώρες πριν την επέμβαση. Συνήθως δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν διαθέσιμες μονάδες αίματος για μετάγγιση.

Πόσες μέρες διαρκεί η ανάρρωση;

Ο ασθενής παραμένει στην κλινική με τον καθετήρα συνήθως 24 ώρες. Στη συνέχεια αφαιρείται ο καθετήρας και αφού ουρήσει μπορεί να πάει στο σπίτι του. Τις πρώτες μέρες η ούρηση είναι συχνή και πονάει. Επίσης συνήθως υπάρχει αίμα στα ούρα. Τα συμπτώματα αυτά είναι πιο έντονα τις πρώτες 3-4 μέρες και βελτιώνονται σταδιακά, όμως μπορεί να παραμείνουν σε κάποιο βαθμό για αρκετές εβδομάδες.

Για 2-3 εβδομάδες μετά το χειρουργείο ο ασθενής πρέπει:

• να πίνει 2 λίτρα υγρά ημερησίως
• να μη σηκώνει βάρος πάνω από 5 κιλά
• να αποφύγει βαριά σωματική άσκηση και ποδηλασία
• να αποφύγει καυτά μπάνια και σάουνα
• να αποφύγει τη δυσκοιλιότητα τρώγοντας φρούτα και λαχανικά
• να μην έχει σεξουαλική επαφή

Μετά την επέμβαση συνήθως χάνεται το σπέρμα ή λιγοστεύει η ποσότητά του σε μεγάλο βαθμό. Αυτό δεν προκαλεί κακό στην υγεία του ασθενούς. Η στύση και η ικανότητα για σεξουαλική επαφή παραμένουν όπως πριν.

Παράλληλα η μέθοδος λόγω των περιορισμένων μετεγχειρητικών επιπλοκών σε σχέση με τη συμβατική αμγδαλεκτομή, μας επιτρέπει οι επεμβάσεις αυτές να πραγματοποιούνται σαν Day Surgery, δηλαδή δεν απαιτείται συνήθως παραμονή και διανυκτέρευση στην κλινική.

Πλεονεκτήματα της μεθόδου TURis

H πλάσμα-εξάχνωση (TURis) του προστάτη έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:

• λιγότερες αιμορραγίες
• μειωμένος χειρουργικός χρόνος
• δυνατότητα επέμβασης και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα
• καμία παρεμβολή με βηματοδότες λόγω του διπολικού ρεύματος
• απουσία του επικίνδυνου συνδρόμου απορρόφησης με δηλητηρίαση από νερό
• δυνατότητα αντιμετώπισης ασθενών με πολύ μεγάλα αδενώματα
• ταχύτερη αφαίρεση του καθετήρα, ήδη από την επόμενη κιόλας μέρα
• γρηγορότερη ανάρρωση και ταχύτερη έξοδος από την κλινική
• ταχύτερη επάνοδος στις καθημερινές δραστηριότητες

Σύνταξη - επιμέλεια: Γεώργιος Χατζάκης, γυναικολόγος χειρουργός - μαιευτήρας   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

1. Τι είναι η HPV λοίμωξη

Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV- Human Papilloma Virus) αποτελεί την πιο συχνή σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη σήμερα.

Τύποι του ιού

Υπάρχουν περισσότεροι από εκατό (100) τύποι του ιού και περισσότεροι από σαράντα (40) προσβάλλουν την πρωκτογεννητική περιοχή στη γυναίκα δηλαδή τον τράχηλο, τον κόλπο, το αιδοίο και τον πρωκτό, ενώ σπάνια μολύνουν άλλα επιθήλια ή ανατομικές περιοχές. Δεκαπέντε (15) περίπου τύποι έχουν χαρακτηριστεί ως ογκογόνοι και μπορούν δυνητικά να προκαλέσουν καρκίνο κυρίως στον τράχηλο της μήτρας αλλά και σε άλλες περιοχές του ανθρώπινου σώματος όπως είναι ο πρωκτός, το αιδοίο και η στοματοφαρυγγική κοιλότητα.

Χρόνος επώασης

Ο χρόνος επώασης (δηλαδή ο χρόνος από την είσοδο του ιού στον οργανισμό ως την εκδήλωση του) κυμαίνεται από 6 εβδομάδες έως και 8 μήνες. Στη λανθάνουσα μορφή το χρονικό διάστημα δηλαδή μεταξύ της μόλυνσης και της κλινικής εκδήλωσης της νόσου ανέρχεται μέχρι και 10 έτη.

Εκδήλωση της νόσου

Η μόλυνση από τους HPV τύπους δεν σημαίνει απαραίτητα και εκδήλωση της νόσου. Η εκδήλωση ή μη της λοίμωξης εξαρτάται από τη σχέση της ιογόνου δράσης-φορτίου του HPV τύπου και της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, το ανοσολογικό σύστημα δεν επιτρέπει να αναπτυχθεί λοίμωξη. Έτσι εάν η μόλυνση προκληθεί από ογκογόνους τύπους HPV και δεν λειτουργήσει το ανοσοποιητικό, θα υπάρξει εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων. Όταν μάλιστα συνυπάρχει πλημμελής άμυνα του οργανισμού και συνεπικουρούν και άλλοι παράγοντες (όπως π.χ. κάπνισμα, ανοσοκατασταλτικά φάρμακα) οι προκαρκινικές αλλοιώσεις εξελίσσονται σε καρκίνο.

Λοιμώξεις με τύπους υψηλού κινδύνου

Αν και δεν είναι σαφές ποιό ακριβώς είναι το όριο της κλινικά σημαντικά επίμονης λοίμωξης, φαίνεται ότι οι λοιμώξεις που διαρκούν περισσότερο από δύο (2) χρόνια αντιπροσωπεύουν τις περιπτώσεις υψηλού κινδύνου. Οι λοιμώξεις με τύπους υψηλού κινδύνου (περίπου 10% των λοιμώξεων) που επιμένουν για χρόνια αποτελεί την κύρια ομάδα κινδύνου για ανάπτυξη προκαρκινικής αλλοίωσης. Επίμονη χαρακτηρίζεται η λοίμωξη όταν ανιχνεύεται σε δύο ή περισσότερες επισκέψεις στον γυναικολόγο (περισσότερο από διετία).

Σε μελέτη νέων φοιτητριών από τις Η.Π.Α., όπου λόγω ηλικίας η επίπτωση της HPV είναι μέγιστη, περίπου 70% των νέων λοιμώξεων είχαν εξαφανιστεί μέσα σε 12 μήνες και 80% μέσα σε 18 μήνες. Λοιμώξεις με τύπους υψηλού κινδύνου τείνουν να διαρκούν περισσότερο από εκείνες με χαμηλού κινδύνου στελέχη, ενώ πλέον επίμονη αναδεικνύεται συνήθως η λοίμωξη από HPV 16.

2. Ταξινόμηση της HPV λοίμωξης

Οι HPV γονότυποι διαφέρουν ως προς την ικανότητα τους να προκαλούν ογκογόνο μετασχηματισμό. Με βάση αυτό το κριτήριο διακρίνονται σε:

• Τύπους HPV χαμηλού κινδύνου (low risk) όπως HPV 6,11,42,43,44,54 κ.α., οι οποίοι ανιχνεύονται κυρίως στα εξωφυτικά οξυτενή κονδυλώματα (condylomata acuminata), σε επίπεδα κονδυλώματα (condyloma planum) και σε ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις του πλακώδους επιθηλίου (LSIL).
• Τύπους HPV υψηλού κινδύνου (high risk) όπως HPV 16,18,26,45,56,58 κ.α., οι οποίοι ανιχνεύονται σε υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις (HSIL) καθώς και στην πλειονότητα των διηθητικών καρκινωμάτων.

3. Παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη με HPV

Όποιος έχει ή είχε στο παρελθόν σεξουαλική επαφή είναι δυνητικά σε κίνδυνο. Είναι τόσο κοινή λοίμωξη που σχεδόν όλοι οι σεξουαλικά ενεργοί άνδρες και γυναίκες πέρασαν την HPV λοίμωξη σε κάποιο σημείο της ζωής τους. Αυτό ισχύει ακόμα και για άτομα που είχαν ένα μόνο σεξουαλικό σύντροφο στη ζωή τους.

Από μελέτη που έγινε στις Η.Π.Α. φάνηκε ότι η πιθανότητα μιας νέας γυναίκας να μολυνθεί από HPV είναι υψηλότερη σε εκείνες που καταναλώνουν αλκοόλ περισσότερες από τέσσερις φορές το μήνα και έχουν τακτικές (τουλάχιστον 2-6/εβδομάδα) σεξουαλικές επαφές και αυξάνει ανάλογα με τον αριθμό των πρόσφατων σεξουαλικών συντρόφων αλλά και ανάλογα με τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων που είχε στο παρελθόν ο σύντροφος τους.

4. Παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη με HPV

Πιο συχνά η λοίμωξη μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή. Η HPV λοίμωξη μπορεί να μεταδοθεί και με το στοματικό σεξ αλλά και με την επαφή των γεννητικών οργάνων και μόνο. Ένα άτομο μπορεί να έχει HPV λοίμωξη χωρίς σημεία και συμπτώματα ακόμα και χρόνια μετά όπου είχε επαφή με κάποιο μολυσμένο άτομο. Είναι επίσης πιθανό να έχει περισσότερους από έναν HPV τύπους.

Η μετάδοση γίνεται λόγω εγκατάστασης του ιού σε τραυματισμένο επιθήλιο. Συχνά σημεία εντόπισης στις γυναίκες είναι ο οπίσθιος θόλος του κόλπου, ο τράχηλος (ζώνη μετάπτωσης), ενώ στους άντρες πρωταρχικά σημεία εντόπισης είναι ο χαλινός, η στεφάνη και το έσω πέταλο της ακροποσθίας.

Έτσι, οι διάφοροι τύποι του ιού μεταδίδονται με την τριβή προσβεβλημένου επιθηλίου με επιθήλιο και ενώ τα προφυλακτικά μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο λοίμωξης από τον ιό δεν προστατεύουν πλήρως.

5. Ηλικία της γυναίκας και συσχέτιση με την HPV λοίμωξη

Ο κίνδυνος απόκτησης νέας λοίμωξης κορυφώνεται στην ηλικία των 20 ετών περίπου, εν συνεχεία μειώνεται μέχρι την ηλικία των 35 ετών, παρουσιάζει μικρή αύξηση ως την ηλικία των 45 ετών και ακολουθεί στη συνέχεια σταθερά πτωτική πορεία.

Ο συνολικός κίνδυνος εμφάνισης νέας λοίμωξης εντός ενός έτους υπολογίστηκε από μελέτες σε 17% για την ομάδα 15-19 ετών, 9% για την ομάδα 20-24 ετών, 4% για γυναίκες 30-44 ετών και 1% για γυναίκες άνω των 45 ετών.

6. Τι θέματα υγείας προκαλεί η HPV λοίμωξη

Η πλειονότητα (90%) των HPV λοιμώξεων φεύγουν σε διάστημα διετίας αλλά κάποιες φορές επιμένουν και προκαλούν:

Α. Κονδυλώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα των κονδυλωμάτων;

Μερικοί μόνο τύποι HPV προκαλούν κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα. Άλλοι πάλι τύποι μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στα κύτταρα των επιφανειακών στιβάδων του δέρματος (μυρμηγκίες) ή του βλεννογόνου (τράχηλος της μήτρας).

Με τι μοιάζουν τα κονδυλώματα;

Τα κονδυλώματα εμφανίζονται ως προεξοχές του δέρματος με αλλαγή της αρχιτεκτονικής του. Μπορεί να είναι μονήρη ή πολλαπλά και να μοιάζουν με μικρά σπυράκια ή το συχνότερο με μικροσκοπικό κουνουπίδι. Τις περισσότερες φορές έχουν το χρώμα του δέρματος, αλλά μπορεί να είναι και λίγο λευκότερα. Πολλές φορές, όταν το μέγεθος των κονδυλωμάτων είναι πολύ μικρό, δεν φαίνονται με γυμνό μάτι και ονομάζονται «υποκλινικά». Στις περιπτώσεις αυτές οι πάσχοντες μπορεί να μην γνωρίζουν καν ότι φέρουν τον HPV.

Οι τύποι του ιού που προκαλούν κονδυλώματα δεν σχετίζονται με τον καρκίνο και είναι ουσιαστικά αβλαβείς. Η παρουσία τους απλά υποδηλώνει την λοίμωξη από τον ιό.

Που μπορούν να εμφανιστούν τα κονδυλώματα;

Κονδυλώματα μπορούν να εμφανιστούν στις γυναίκες στο αιδοίο, στον κόλπο, στην περιπρωκτική χώρα, στη βουβωνική χώρα και στον τράχηλο της μήτρας (πιο σπάνια). Στους άντρες στο πέος, στο όσχεο, στην περιπρωκτική χώρα, στη βουβωνική χώρα.

Πόσο συχνά μπορούν να υποτροπιάσουν τα κονδυλώματα;

Πολλοί ασθενείς προσβάλλονται μόνο μια φορά, μα σε κάποιους εμφανίζονται συχνές υποτροπές.

Ο ιός θεωρείται ενεργός όταν τα κονδυλώματα είναι παρόντα. Όταν δεν υπάρχουν κονδυλώματα, θεωρούμε πως ο ιός βρίσκεται σε λανθάνουσα φάση στα κύτταρα του δέρματος και ότι δεν μπορεί να μεταδοθεί.

Τις περισσότερες φορές το ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιμετωπίζει τον ιό ή τον καθιστά αδρανή για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς πότε μεταδόθηκε ο ιός, γιατί τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν σε διάστημα μιας εβδομάδας, μερικών μηνών ή ακόμη και ποτέ μετά από επαφή με άτομο το οποίο είναι φορέας του ιού.

Πώς αντιμετωπίζονται τα κονδυλώματα;

Ενώ δεν υπάρχει καμία ιατρική θεραπεία για την εκρίζωση του HPV, υπάρχουν επιλογές αντιμετώπισης των συμπτωμάτων του. Ο στόχος οποιασδήποτε θεραπείας είναι να αφαιρεθούν τα κονδυλώματα για να φύγουν τα ενοχλητικά συμπτώματα.

Μερικές θεραπείες γίνονται στο ιατρείο (καυτηριασμός, laser) και άλλες είναι κρέμες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σπίτι για πολλές εβδομάδες.

Β. Καρκίνο Τραχήλου Μήτρας

HPV και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

Όταν μια γυναίκα πηγαίνει στον γυναικολόγο της για το τεστ Pap (Παπανικολάου), το κάνει για να σιγουρευτεί ότι δεν υπάρχει καμία ανωμαλία ή προκαρκινική αλλαγή. Εάν τα αποτελέσματα του τεστ παρουσιάζουν κυτταρικές αλλαγές, αυτές συνήθως οφείλονται στον HPV. Κάθε γυναίκα με HPV λοίμωξη δεν σημαίνει ότι θα πάθει καρκίνο. Σημαίνει ότι ο γυναικολόγος της θα θελήσει να ελέγξει με προσοχή τον τράχηλό της και να κάνει ενδεχομένως κολποσκόπηση ή/και βιοψία για να αποτρέψει περαιτέρω αλλαγές κυττάρων που θα μπορούσαν να γίνουν καρκινικές αν δεν υπόκειντο σε θεραπεία.

Ο HPV είναι ένας πολύ κοινός ιός και οι περισσότερες γυναίκες με HPV δεν αναπτύσσουν καρκίνο. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένας αργά αυξανόμενος καρκίνος όπου χρειάζονται χρόνια, συνήθως δεκαετίες για να εξελιχθεί από HPV σε καρκίνο.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του Test Pap, της κολποσκόπησης, της βιοψίας και ενός τεστ HPV;

1. Το Pap test (τέστ Παπανικολάου) είναι ο έλεγχος της επιφανειακής στιβάδας των κυττάρων του τραχήλου για να βρούμε τυχόν αλλαγές προτού να μετατραπούν σε καρκίνο. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, μια μικρή βούρτσα και μια πλαστική σπάτουλα χρησιμοποιείται για να πάρει ένα δείγμα τραχηλικών κυττάρων. Αυτά τα κύτταρα τίθενται έπειτα σε διαφανές γυαλί και στέλνονται στο εργαστήριο για την αξιολόγηση με μικροσκόπιο.
2. Η βιοψία είναι παρόμοια με το test Pap, αλλά μια μεγαλύτερη συστάδα των κυττάρων αφαιρείται από τον τράχηλο και βλέπουμε εάν υπάρχουν ανώμαλες αλλαγές κυττάρων σε συγκεκριμένα ύποπτα σημεία. Είναι ένας καλός τρόπος να επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα του Pap σε περίπτωση αμφιβολίας και να αποκλειστεί ο καρκίνος. Η βιοψία γίνεται ταυτόχρονα με την κολποσκόπη.
3. Στην κολποσκόπηση ελέγχουμε τον κόλπο και τον τράχηλο με κάμερα μεγάλης μεγέθυνσης και υψηλής ακρίβειας. Εφαρμόζουμε φίλτρα χρώματος και διάφορα υγρά στην επιφάνεια του τραχήλου για να βρούμε τυχόν παθολογικές αλλαγές.
4. Το HPV τεστ ελέγχει άμεσα το γενετικό υλικό (DNA) του HPV μέσα στα κύτταρα και μπορεί να ανιχνεύσει τους ‘υψηλού κινδύνου’ τύπους που συνδέονται με τον καρκίνο του τραχήλου. Η δοκιμή γίνεται με το ίδιο δείγμα κυττάρων που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της Pap δοκιμής.

Γ. Άλλες κοκοήθειες

Λοιμώξεις με ιό HPV μπορούν να προκαλέσουν και άλλους καρκίνους όπως καρκίνο αιδοίου, κόλπου, πρωκτού, πέους αλλά και καρκίνο της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας.

Δ. Λαρυγγική (αναπνευστική) θηλωμάτωση

Λοιμώξεις με HPV μπορούν να προκαλέσουν μια σπάνια κατάσταση την υποτροπιάζουσα λαρυγγική (αναπνευστική) θηλωμάτωση, όπου θηλώματα αναπτύσσονται στο λάρυγγα και το λοιπό αναπνευστικό σύστημα. Είναι περισσότερο επιθετική στα παιδιά και προσβάλλει άτομα από την 1η ημέρα της ζωής.

7. Εξέλιξη σε ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία - CIN

Σήμερα θεωρείται ότι υπάρχουν ορισμένα βήματα στην καρκινογένεση τα οποία μπορούν να διακριθούν με αντικειμενικό τρόπο:

• η λοίμωξη με HPV (συχνό γεγονός)
• η επιμονή της λοίμωξης (σπανιότερο γεγονός)
• η εξέλιξή της σε προκαρκινικό στάδιο (σπάνιο γεγονός)
• και τελικά σε καρκίνο (σπανιότατο γεγονός)

Χρησιμοποιώντας επιδημιολογικά στοιχεία το μεσοδιάστημα ανάμεσα στη λοίμωξη και στην ανάπτυξη CIN3 (σοβαρή δυσπλασία-αλλοίωση σοβαρού βαθμού-προκαρκινικό στάδιο) έχει υπολογιστεί σε 7-15 χρόνια με τη λοίμωξη να συμβαίνει συνήθως στην εφηβεία και γύρω στην ηλικία των 20, ενώ η ακμή της διάγνωσης του CIN3 εμφανίζεται σε γυναίκες 25-30 ετών.

8. Εγκυμοσύνη και HPV λοίμωξη

Οι γυναίκες που είναι έγκυες μπορεί να μολυνθούν με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Συνήθως δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα η λοίμωξη με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων αλλά κάποιες φορές:

• Μπορεί να δημιουργηθούν πολλαπλά κονδυλώματα ή και να αυξηθούν σε μέγεθος λόγω των ορμονών στο σώμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έτσι εάν είναι εμφανή στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης μπορεί να μεταδοθούν κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού με αποτέλεσμα (σπάνια βέβαια) το νεογνό να προσβληθεί με λαρυγγική θηλωμάτωση (κονδυλώματα στο φάρυγγα-λάρυγγα του νεογνού).
• Επίσης μπορεί να αναπτυχθούν κυτταρικές αλλαγές οι οποίες ανιχνεύονται με το τεστ Παπανικολάου. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να γίνεται έλεγχος του τραχήλου με τεστ Παπανικολάου σε όλες τις έγκυες γυναίκες που δεν έχουν κάνει το τεστ το προηγούμενο έτος πριν την εγκυμοσύνη.

9. Πως μπορεί να προληφθεί η HPV λοίμωξη

Τα τελευταία 15 χρόνια έχει αποδειχθεί ότι η λοίμωξη με ορισμένους τύπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων όπως οι HPV 16 και 18, αποτελεί προϋπόθεση για την εκδήλωση του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Αυτή η επιστημονική διαπίστωση προετοίμασε τον δρόμο για την ανάπτυξη των προφυλακτικών εμβολίων εναντίον του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Έτσι αναπτύχθηκαν δύο εμβόλια έναντι ορισμένων τύπων HPV:

1. Το τετραδύναμο GARDASIL το οποίο προστατεύει έναντι των τύπων υψηλού κινδύνου HPV 16 και 18 (προκαλούν το 73% των περιστατικών καρκίνου τραχήλου της μήτρας) και των τύπων χαμηλού κινδύνου HPV 6 και 11 οι οποίοι προκαλούν κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων.
2. Το διδύναμο CERVARIX που προστατεύει από τον HPV 16 και 18. Τα εμβόλια έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας από την Ευρωπαϊκή επιτροπή. Τα εμβόλια είναι προφυλακτικά και όχι θεραπευτικά, δηλαδή αφορούν γυναίκες που δεν έχουν μολυνθεί από τους τύπους του ιού από τους οποίους προστατεύουν.

Η ένδειξη χορήγησης βασίζεται στην αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα του εμβολίου σε γυναίκες ηλικίας 16 έως 26 ετών και στην αποδεδειγμένη ανοσογονικότητα αυτού σε παιδιά και εφήβους ηλικίας 9 έως 15 ετών.

10. Δοσολογικό σχήμα εμβολίων

• GARDASIL: 3 ενδομυϊκές ενέσεις στο δελτοειδή μυ (ώμο) στους 0, 2 και 6 μήνες. Αν καταστεί αναγκαίο το σχήμα μπορεί να ολοκληρωθεί συντομότερα (εντός 4 μηνών από την πρώτη δόση) ή σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου (12 μήνες από την πρώτη δόση).
• CERVARIX: 3 ενδομυϊκές ενέσεις στο δελτοειδή μυ τους μήνες 0, 1 και 6. Στην Ελλάδα η εθνική επιτροπή εμβολιασμών έχει εισηγηθεί την ένταξη των εμβολίων κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών ως υποχρεωτική για κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 12-26 ετών.

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Ελάχιστα παρεμβατική χειρουργική

Εκτεταμένες κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει, ότι η ελαχιστοποίηση του συνολικού τραύματος και την διάρκεια οποιασδήποτε χειρουργικής επέμβασης οδηγεί σε ταχύτερη ανάρρωση και σε πιο ομαλή επάνοδο του ασθενούς στις φυσιολογικές του δραστηριότητες.

Για αυτόν τον λόγο, τις τελευταίες δεκαετίες εφαρμόζονται και εξελίσσονται διαρκώς ειδικές χειρουργικές τεχνικές, που αποσκοπούν ακριβώς στην μείωση της παρεμβατικότητας του χειρουργού. Η λαπαροσκόπηση είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ελάχιστα παρεμβατικής χειρουργικής υπό διαρκή εξέλιξη.

Πώς διενεργείται η λαπαροσκόπηση;

Για την χειρουργική θεραπεία παθήσεων της κοιλιάς και της πυέλου, ο εξειδικευμένος χειρουργός σήμερα κάνει χρήση ειδικών εργαλείων, που εισάγονται μέσω μικρών τομών στο σώμα του ασθενούς. Έτσι αποφεύγονται οι μεγάλες χειρουργικές τομές, οι οποίες είναι αναγκαίες στις ανοικτές χειρουργικές μεθόδους.

Κατά την λαπαροσκόπηση, αέριο CO2 εισάγεται στην περιτοναϊκή κοιλότητα, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για την διενέργεια της εκάστοτε επέμβασης. Με την βοήθεια ειδικής οπτικής - κάμερας, το εσωτερικό της κοιλιακής χώρας μεγενθύνεται και προβάλλεται σε οθόνη στην αίθουσα του χειρουργείου. Αυτό επιτρέπει την λεπτομερή εξέταση αλλά και την άμεση θεραπεία παθολογικών καταστάσεων στην περιοχή της κοιλιάς και της πυέλου.

Η λαπαροσκόπηση εξελίσσεται

Η λαπαροσκόπηση έχει πλέον καθιερωθεί παγκοσμίως σαν βασική μέθοδος προσέγγισης σε ένα μεγάλο αριθμό χειρουργικών επεμβάσεων.

Ο απαιτούμενος για την διεξαγωγή της λαπαροσκόπησης τεχνολογικός εξοπλισμός εξελίσσεται διαρκώς: νέα συστήματα απεικόνισης και καταγραφής υψηλής ανάλυσης (High Definition), νέες αντλίες αερίου και πλύσης, πληθώρα συστημάτων πρόσβασης (trocar) και εξειδικευμένων εργαλείων.

Μίά από τις καινοτομίες των τελευταίων ετών δεν αφορά μόνο στην εξέλιξη του τεχνικού εξοπλισμού αυτή καθεαυτή αλλά κυρίως στον σχεδιασμό των λαπαροσκοπικών εργαλείων και στον τρόπο πρόσβασης στην περιτοναϊκή κοιλότητα.

Κλασικές λαπαροσκοπικές επεμβάσεις

Στην κλασική λαπαροσκόπηση η εισαγωγή των εργαλείων γίνεται με μικρές αλλά πολλαπλές τομές στο δέρμα του ασθενούς, σε διάφορα σημεία της κοιλιακής χώρας ανάλογα με τον τύπο της επέμβασης. Αυτό είναι απαραίτητο εξαιτίας του βασικού σχεδιασμού των κλασικών λαπαροσκοπικών λαβίδων, οι οποίες είναι συνήθως ευθείες και άκαμπτες.

Για παράδειγμα στην κλασική λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή (αφαίρεση της χοληδόχου κύστης) απαιτούνται 3 ή 4 μικρές τομές, μήκους από 0,5 εκ. εώς και 2,5 εκ. η καθεμία. Το συνολικό μήκος των χειρουργικών τομών κατά την λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή υπολογίζεται αθροιστικά σε περίπου 5 εκ., κάτι που φυσικά αποτελεί σημαντική βελτίωση σε σχέση με την συνεχή τομή συνολικού μήκους 20 έως 25 εκ. κατά την ανοικτή χολοκυστεκτομή.

Λαπαροσκοπικές επεμβάσεις μονήρους οπής (single incision)

Νέα ειδικά σχεδιασμένα εύκαμπτα εργαλεία και συστήματα πρόσβασης επιτρέπουν πλέον την διεξαγωγή λαπαροσκοπικών επεμβάσεων μέσω μίας μόνο μικρής τομής στην περιοχή της κοιλιάς (συνήθως στην περιοχή του ομφαλού). Ο σχεδιασμός των εργαλείων επιτρέπει στον ειδικά εκπαιδευμένο χειρουργό-λαπαροσκόπο να μειώσει ακόμα περισσότερο το χειρουργικό τραύμα, αποφεύγοντας τις επιπλέον τομές.

Στο προαναφερόμενο παράδειγμα της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής, η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης μπορεί να διεξαχθεί μέσω μίας μόνο τομής συνολικού μήκους 2 εκ., κάτι το οποίο αποτελεί ξανά σημαντική βελτίωση σε σχέση με την κλασική λαπαροσκοπική μέθοδο (3 ή 4 τομές, συνολικού μήκους 5 εκ.).

Με την μέθοδο μονήρους προσπέλασης μπορούν να διαξαχθούν πλέον οι περισσότερες λαπαροσκοπικές χειρουργικές επεμβάσεις. Στην κλινική μας εφαρμόζουμε την single incision λαπαροσκόπηση ήδη στους παρακάτω τύπους επεμβάσεων:

• Αφαίρεση της χολυδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή)
• Αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης (σκωληκοειδεκτομή)
• Διερεύνηση της κοιλιακής χώρας και της πυέλου σε περίπτωση ασαφών ευρημάτων / συμπτωμάτων (διαγνωστική λαπαροσκόπηση)
• Βιοψία οργάνων της κοιλιακής και πυελικής κοιλότητας
• Λύση περιτοναικών συμφύσεων
• Επεμβάσεις γυναικολογικών οργάνων (σαλπίγγων, ωοθηκών)

Είναι η λαπαροσκόπηση μονήρους οπής ασφαλής;

Η λαπαροσκόπηση μονήρους οπής είναι μία παγκοσμίως γνωστή και ασφαλής χειρουργική διαδικασία. Για την διεξαγωγή της απαιτείται εξειδικευμένος εξοπλισμός και κατάλληλη εξειδίκευση του χειρουργού, με αποτέλεσμα να μην είναι ακόμα τόσο ευρέως διαδεδομένη, όσο η κλασική λαπαροσκόπηση.

Οι κλινικές μελέτες, που έχουν μέχρι σήμερα διεξαχθεί, δείχνουν ότι η λαπαροσκοπική χειρουργική μονήρους οπής (SILS) είναι τουλάχιστον τόσο ασφαλής όσο και η κλασική λαπαροσκοπική χειρουργική, με συγκριτικά καλύτερες επιδόσεις, όσον αφορά στον μετεγχειρητικό πόνο και στο τελικό αισθητικό αποτέλεσμα.

Η εκλεπτυσμένη τεχνική της μεθόδου μονήρους οπής σε σχέση με την κλασική λαπαροσκόπηση την καθιστά πιο απαιτητική για τον χειρουργό. Ενά μεγάλο προτέρημα πάντως της single incision λαπαροσκόπησης είναι ότι είναι πολύ εύκολα μετατρέψιμη σε κλασική λαπαροσκόπηση, αν κατά τη διάρκεια της επέμβασης διαπιστωθεί ότι το πέρας της επέμβασης είναι τεχνικά αδύνατο χωρίς επιπλέον μικρές τομές.

Πλεονεκτήματα της λαπαροσκόπησης

Η λαπαροσκόπηση μπορεί έχει πολλά οφέλη για τον ασθενή, σε σχέση με τις συμβατικές ανοικτές χειρουργικές μεθόδους:

• βελτιωμένη ορατότητα, ιδιαίτερα σε δύσκολα προσβάσιμες περιοχές των οργάνων, λόγω της μεγένθυσης των ιστών μέσω συστήματα οπτικής υψηλής ανάλυσης.
• πολύ μικρότερο χειρουργικό τραύμα και συνεπώς μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών, που σχετίζονται με αυτό (επιμόλυνση, μετεγχειρητική κήλη, χρόνιος πόνος, μετεγχειρητικές συμφύσεις κλπ.)
• σημαντική μείωση του μετεγχειρητικού πόνου
• πιο γρήγορη κινητοποίηση και σίτιση του ασθενούς
• ταχύτερη ανάρρωση και μικρή διάρκεια νοσηλείας.
• γρήγορη επάνοδος στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία.
• πολύ καλύτερο τελικό αισθητικό αποτέλεσμα

Σύνταξη - επιμέλεια: Γιώργος Τσιλεδάκης, γενικός χειρουργός, λαπαροσκόπος - χειρουργός τραύματος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Εισαγωγή

Η οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι πλέον ένας όρος ευρέως διαδεδομένος στο πλατύ κοινό, σαν μία έκτακτη, δυνητικά εξαιρετικά επικίνδυνη παθολογική κατάσταση εντός της κοιλιάς, η οποία απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση, συνήθως μέσω ενός έκτακτου χειρουργείου.

Πώς γίνεται όμως η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας; Πρέπει να γίνει άμεσα χειρουργείο ή όχι; Είναι αλήθεια ότι, όσον αφορά στην συνολική αντιμετώπιση του ασθενούς με οξύ κοιλιακό πόνο, σημαντικές διαφοροποιήσεις καταγράφονται ακόμα και σήμερα, ανάλογα με την εκπαίδευση και ιδιοσυγκρασία του θεράποντα ιατρού.

Κλινική διάγνωση

Και αυτό κυρίως γιατί η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας είναι κατά βάση μία κλινική διάγνωση, μιάς και δεν υπάρχει κάποια ειδική εξέταση, που να μπορεί από μόνη της να αποδείξει ή να αποκλείσει με απόλυτη βεβαιότητα την οξεία σκωληκοειδίτιδα.

Ο ιατρός οφείλει να αξιολογήσει ένα σύνολο στοιχείων, όπως ιστορικό, κλινικά ευρήματα, εργαστηριακές ή και απεικονιστικές εξετάσεις, ώστε να διαγνώσει ή να αποκλείσει έγκυρα και έγκαιρα την οξεία σκωληκοειδίτιδα. Η σωστή διάγνωση αποτελεί πάντοτε απαραίτητη προϋπόθεση για την σωστή θεραπεία και στην συγκεκριμένη περίπτωση θα κρίνει τελικώς αν ένας ασθενής θα πρέπει να χειρουργηθεί άμεσα ή να αντιμετωπιστεί συντηρητικά, αποφεύγοντας μία περιττή χειρουργική επέμβαση.

Τι είναι η σκωληκοειδής απόφυση;

Ανατομία - Θέση

Η σκωληκοειδής απόφυση είναι ένα όργανο κυλινδρικού σχήματος με εσωτερικό αυλό, μήκους από 4 ως και 15 εκ. και διαμέτρου από 0,5 εώς 1,5 εκ., το οποίο εκφύεται από το τυφλό, το πρώτο τμήμα του παχέος εντέρου, αμέσως μετά την συμβολή του με το λεπτό έντερο στην κάτω - δεξιά μεριά της περιτοναϊκής κοιλότητας. Τα αιμοφόρα και λεμφικά αγγεία της σκωληκοειδους απόφυσης φτάνουν σε αυτή μέσω του μεσεντεριδίου.

Η ακριβής θέση της σκωληκοειδούς απόφυσης παρουσιάζει πάντως σημαντικές διαφορoποιήσεις από άτομο σε άτομο (π.χ. τυπική, παρακολική, οπισθοτυφλική θέση), εξαιτίας ανατομικών διακυμάνσεων αλλά και καταστάσεων με μετατόπιση των ενδοκοιλιακών οργάνων, όπως η εγκυμοσύνη.

Ρόλος - Λειτουργία

Λειτουργικά η σκωληκοειδής απόφυση δεν θεωρείται τμήμα του πεπτικού συστήματος, με την έννοια της διάσπασης και της απορρόφησης της τροφής, αλλά περιέχει λεμφοζιδιακό ιστό και αποτελεί κατά κύριο λόγο ενεργό μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος, του αμυντικού συστήματος του οργανισμού. Επίσης, φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην μικροβιακή ισορροπία του εντέρου. Η αφαίρεσή της πάντως σε περίπτωση φλεγμονής είναι δυνατή χωρίς πρακτικές συνέπειες για την μετέπειτα υγεία του ατόμου.

Τι είναι η οξεία σκωληκοειδίτιδα;

Ως οξεία σκωληκοειδίτιδα περιγράφεται η ενεργή φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης. Η φλεγμονή αυτή συνδυάζεται συνήθως με βακτηριδιακή μόλυνση, διάταση των αιμοφόρων αγγείων, υπεραιμία με τοπικό οίδημα της απόφυσης, του μεσεντεριδίου και λοιπών περιβαλλόντων ιστών, συχνά με τελική διαπύηση και διάτρηση του οργάνου, εάν δεν έχει ήδη προηγηθεί χειρουργική θεραπεία.

Αιτιολογία

Σαν βασικό αίτιο της οξείας σκωληκοειδίτιδας παρουσιάζεται στην βιβλιογραφία συνήθως η απόφραξη του αυλού της σκωληκοειδούς απόφυσης από στερεά στοιχεία προερχόμενα από τον αυλό του εντέρου, με αποτέλεσμα την διαταραχή της φυσιολογικής απόδοσης των εκκρίσεών της, κάτι το οποίο οδηγεί σε φλεγμονώδη αντίδραση και μικροβιακή μόλυνση. Αν πάντως η απόφραξη του αυλού είναι τελικά αιτία ή αποτέλεσμα της φλεγμονής δεν έχει ξεκαθαριστεί με ακρίβεια για κάθε περίπτωση οξείας σκωληκοειδίτιδας.

Συχνότητα

Η οξεία σκωληκοειδίτιδα αποτελεί στις αναπτυγμένες χώρες την συχνότερη αιτία οξείας κοιλίας και εμφανίζεται με μία ετήσια συχνότητα περίπου 100 περιστατικών ανά 100.000 πληθυσμού. Η πιθανότητα εμφάνισης σκωληκοειδίτιδας κατά την διάρκεια της ζωής ενός ατόμου (life time risk) είναι περίπου 7 - 9%.

Γιατί είναι η οξεία σκωληκοειδίτιδα επικίνδυνη;

Σαν οξεία φλεγμονή εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας, η σκωληκοειδίτιδα μπορεί να εξελιχθεί σε μία δυνητικά πολύ επικίνδυνη κατάσταση και να απειλήσει ακόμα και την ζωή του ασθενούς. Δεν είναι τυχαίο το ότι η θνησιμότητα εξαιτίας της οξείας σκωληκοειδίτιδας είχε αποκτήσει πολύ μεγάλες διαστάσεις πριν την ανάπτυξη της χειρουργικής επιστήμης.

Γενικευμένη περιτονίτιδα

Η διαπύηση και η διάτρυση της σκωληκοειδούς απόφυσης σε περιπτωσεις προχωρημένης φλεγμονής οδηγεί σε ελεύθερη διασπορά των μικροοργανισμών αλλά πιθανώς και του περιεχομένου του εντέρου στην περιτοναϊκή κοιλότητα. Η κατάσταση αυτή οδηγεί ταχύτατα σε γενικευμένη περιτονίτιδα, μια συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση του περιτόναιου, του εσωτερικού περιβλήματος της κοιλιάς. Η γενικευμένη αυτή αντίδραση μπορεί να οδηγησει πολύ γρήγορα σε πλήρη κατάρρευση των βασικών συστημάτων και οργάνων του οργανισμού.

Άλλες επιπλοκές

• περιτυφλικό απόστημα
• απόστημα του δουγλάσιου χώρου
• παραλυτικός ειλεός

Τυπικά συμπτώματα της οξείας σκωληκοειδίτιδας

Η μικροβιακή μόλυνση της σκωληκοειδούς απόφυσης ενεργοποιεί καταρχάς, όπως οι περισσότερες μικροβιακές φλεγμονές, το σύστημα άμυνας του οργανισμού με στόχο τον περιορισμό και την καταπολέμηση της μόλυνσης.

κατάπωση, ναυτία, κοιλιακός πόνος

Αυτό εκφράζεται στην σκωληκοειδίτιδα συνήθως με συμπτώματα όπως ανορεξία, κατάπωση, ναυτία, τάση για εμετό και κοιλιακός πόνος. Τα συμπτώματα αυτά, και ιδιαίτερα ο κοιλιακός πόνος, γίνονται εντονότερα με την πάροδο λίγων ωρών έως ημερών.

αλλαγή σημείων πόνου

Σε πολλές περιπτώσεις άρχουσας σκωληκοειδίτιδας ο ασθενής παραπονιέται για δυσφορία και πόνο στο επιγάστριο (στο επάνω μέρος της κοιλιάς), ο οποίος στη συνέχεια αλλάζει θέση και εντοπίζεται γύρω από τον ομφαλό και στο δεξί κάτω τεταρτημόριο της κοιλιάς.

πυρετός - διαφορά θερμοκρασίας

Καθώς η νόσος εξελίσσεται και η φλεγμονώδης αντίδραση του οργανισμού γενικεύεται, παρατηρείται αύξηση της θερμοκρασίας του σώμστος, ρίγος και πυρετός. Πολυ συχνά παρουσιάζεται διαφορά θερμοκρασίας σε διαδοχικές μετρήσεις θερμοκρασίας στην μασχάλη και στο ορθό.

περιτοναϊκός ερεθισμός

Τα κοιλιακά τοιχώματα είναι τεταμένα και η ψιλάφισή τους επώδυνη, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει περιτοναϊκός ερεθισμός, εξαιτίας τοπικής περιορισμένης φλεγμονής του περιτόναιου γύρω από την φλεγμένη σκωληκοειδή απόφυση.

Ο ασθενής νιώθεί ήδη πολύ άρρωστος και τείνει να μένει ξαπλωμένος στο κρεβάτι και να αποφεύγει τις περιττές κινήσεις, ιδιαίτερα τις απότομες αλλαγές θέσης και τα τραντάγματα. Το αργότερο σε αυτή την κατάσταση ο ασθενής οφείλει να αναζητήσει άμεση ιατρική βοήθεια.

Διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας

Όπως προαναφέρθηκε, η διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας είναι μία κλινική διάγνωση καθώς ο ιατρός πρέπει να αξιολογήσει ένα ευρύ σύνολο στοιχείων και όχι μία μόνο εξειδικευμένη εξέταση για να αποφανθεί με σχετική ασφάλεια.

Αξιολόγηση του ιστορικού και των συμπτωμάτων του ασθενούς

Η αναλυτική καταγραφή του ιστορικού και των συμπτωμάτων του ασθενούς, όπως αναφέρονται παραπάνω, είναι απολύτως απαραίτητα για την έγκυρη διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας.

Πρέπει να ληφθεί υπόψη πάντως το γεγονός, ότι καθώς η σκωληκοειδίτιδα εξελίσσεται η κλινική εικόνα μεταβάλλεται αναλόγως. Συνεπώς η έλλειψη τυπικών συμπτωμάτων δεν πρέπει να οδηγεί βεβιασμένα στο συμπέρασμα, ότι δεν πρόκειται για σκωληκοειδίτιδα. Και αντιστρόφως.

Λεπτομερής κλινική εξέταση του ασθενούς

Η αντικειμενική καταγραφή της κλινικής εικόνας του ασθενούς, μέσω προσεκτικής κλινικής εξέτασης από εξειδικευμένο ιατρό - χειρουργό, αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα για την διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας.

Επιγραμματικά, η κλινική εξέταση περιλαμβάνει:

• μέτρηση της θερμοκρασίας σώματος και της συχνότητας αναπνοής
• μέτρηση του σφυγμού, της αρτηριακής πίεσης και του κορεσμού οξυγόνου του αίματος
• ψιλάφιση της κοιλιακής χώρας, εντοπισμός των σημείων πόνου, έλεγχος της τάσης των κοιλιακών τοιχωμάτων και πιθανής εικόνας περιτοναϊκού ερεθισμού
• έλεγχος του τύπου, της έντασης και της συχνότητας των εντερικών ήχων
• δακτυλική εξέταση ορθού
• έλεγχος διούρησης και αφόδευσης

Εργαστηριακές εξετάσεις αίματος - ούρων

Η εξέταση διαφόρων παραμέτρων στο αίμα και τα ούρα τους ασθενούς βοηθάει πολύ στην συνολική αξιολόγηση της κλινικής κατάστασης αλλά και στην διαφορική διάγνωση. Σε περίπτωση οξείας σκωληκοειδίτιδας εντοπίζεται χαρακτηριστικά αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων, της ταχύτητας καθίζησης ερυθρών και της CRP.

Φυσικά η αύξηση των παραγόντων αυτών εντοπίζεται και σε πληθώρα άλλων παθολογικών καταστάσεων. Επίσης οι φυσιολογικές τιμές τους δεν αποκλείουν με ασφάλεια την σκωληκοειδίτιδα. Κάτι ανάλογο ισχύει και για την εξέταση ούρων: συνήθως δεν παρουσιάζει παθολογικά ευρήματα στην οξεία σκωληκοειδίτιδα, όχι όμως πάντα. Σε περιπτωση π.χ. που η θέση της φλεγμένης σκωληκοειδούς απόφυσης είναι τέτοια, ώστε να ερεθίζει ταυτόχρονα και την ουροδόχο κύστη ή τον ουρητήρα, η εξέταση ούρων μπορεί να υποδηλώνει ουρολοίμωξη (πυοσφαίρια, ερυθρά αιμοσφαίρια).

Υπερηχογράφημα κοιλίας

Το υπερηχογράφημα κοιλίας έχει πλέον καθιερωθεί σαν εξέταση πρωτης επιλογής, σε παθολογικές καταστάσεις της κοιλιακής χώρας. Σε περίπτωση έντονης φλεγμονής σε σκωληκοειδίτιδα, η εξέταση μπορεί να οδηγήσει στον εντοπισμό της διογκωμένης σκωληκοειδούς απόφυσης και να επιβεβαιώσει την διάγνωση. Μέσω του υπερηχογραφήματος μπορούν όμως να εντοπιστούν αντ' αυτού άλλες παθολογικές καταστάσεις στην περιτοναϊκή κοιλότητα, με αποτέλεσμα την ακριβέστερη διαφορική διάγνωση.

Άλλες απεικονιστικές εξετάσεις

Διάφορες απεικονιστικές εξετάσεις - πλην του υπερηχογραφήματος - μπορούν να διεξαχθούν κατά την διαγνωστική διαδικασία σε υποψία σκωληκοειδίτιδας: ακτινογραφία κοιλίας, ακτινογραφία θώρακος ή ακόμα και αξονική τομογραφία κοιλίας. Παρόλα αυτά, οι εξετάσεις αυτές συνήθως δεν είναι απαράιτητες για την ασφαλή διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας, ιδιαίτερα σε νέους ανθρώπους.

Συνεργασία διαφόρων ιατρικών ειδικοτήτων, όταν κριθεί απαραίτητο

Η συμβολή ιατρών και άλλων ιατρικών ειδικοτήτων, εκτός της χειρουργικής, μπορεί να κριθεί απαραίτητη ιδιαίτερα σε περιπτώσεις με ασαφή κλινική εικόνα. Στις γυναίκες συνιστάται πάντοτε η γυναικολογική συνεκτίμηση, ενω σε ανάλογη συμπτωματολογία μπορεί να κληθεί ουρολόγος κλπ.

Αν και υποκειμενική, η διάγνωση πρέπει να είναι έγκυρη

Η έγκυρη διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας δεν είναι πάντοτε εύκολη, καθώς απαιτεί την συνολική αξιολόγηση πληθώρας στοιχείων από τον θεράποντα χειρουργό και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η αξιολόγηση συτή έχει πάντοτε και υποκειμενικό χαρακτήρα, καθώς βασίζεται στην εκπαιδευση, στην ιδιοσυγκρασία και κυρίως στην συνολική εμπειρία του εκάστοτε χειρουργού.

Παρόλα αυτά η διάγνωση πρέπει να είναι έγκυρη, καθώς αυτή τελικώς καθορίζει την περαιτέρω θεραπεία: επείγουσα χειρουργική επέμβαση ή συντηρητική θεραπεία. Ο έμπειρος, εξειδικευμένος χειρουργός γνωρίζει πότε πρέπει να μπεί σε ένα έκτακτο χειρουργείο σκωληκοειδεκτομής και πότε είναι προτιμότερο να περιμένει παρακολουθώντας προσεκτικά τον ασθενή.

Θεραπεία της οξείας σκωληκοειδίτιδας

Η διεθνής πρακτική σε περίπτωση διάγνωσης οξείας σκωληκοειδίτιδας είναι η χειρουργική αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης, μιάς και έχουν διεξαχθεί πολύ λίγες κλινικές μελέτες για την αξία της συντηρητικής, αντιβιοτικής αγωγής τουλάχιστον σε περιπτώσεις άρχουσας σκωληκοειδίτιδας. Η σκωληκοειδεκτομή αποτελεί λοιπόν την θεραπεία επιλογής σε περίπτωση διάγνωσης οξείας σκωληκοειδίτιδας, με βάση τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.

Η σκωληκοειδεκτομή διεξάγεται με τις παρακάτω χειρουργικές μεθόδους:

• την λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή
• την ανοικτή σκωληκοειδεκτομή

Σκωληκοειδεκτομή μόνο σε οξεία σκωληκοειδίτιδα

Πριν από κάποια χρόνια η ένδειξη για αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης δίνονταν εξαιρετικά εύκολα, με αποτέλεσμα να διεξάγονται μαζικά σκωληκοειδεκτομές, ακόμα και προληπτικά.

Η πρακτική αυτή βασιζόταν στην αναθεωρημένη πλεόν αντίληψη ότι η σκωληκοειδής απόφυση είναι ουσιαστικά ένα άχρηστο εντερικό υπόλλειμμα, χωρίς ιδιαίτερο ρόλο. Η αντίληψη αυτή έχει αποδειχθεί λανθασμένη, αφού η σκωληκοειδής απόφυση έχει σημαντικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού και την μικροβιακή ισορροπία του εντέρου.

Σήμερα η ένδειξη για σκωληκοειδεκτομή δίνεται μόνο σε περιπτώσεις έγκυρης διάγνωσης οξείας σκωληκοειδίτιδας και σε καμία περίπτωση προληπτικά.

Λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή

Η χειρουργική αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης (σκωληκοειδεκτομή) διενεργείται τα τελευταία χρόνια μέσω λαπαροσκόπησης (λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή).

Κατά την λαπαροσκόπηση η εισαγωγή των απαραίτητων χειρουργικών εργαλείων για την αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης γίνεται μέσω πολύ μικρών τομών στο δέρμα, μήκους λίγων χιλιοστών. Μέσω κατάλληλων συστημάτων, αέριο CO2 εισάγεται στην περιτοναϊκή κοιλότητα, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος για την διενέργεια της επέμβασης.

Με την βοήθεια ενός ειδικού συστήματος κάμερας - οπτικής ίνας (λαπαροσκόπιο), το εσωτερικό της κοιλιάς και της πυέλου μεγενθύνεται και προβάλλεται έγχρωμα σε μια οθόνη στην αίθουσα του χειρουργείου.

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί με αυτόν τον τρόπο να καταγραφεί και να αποθηκευτεί σε ψηφιακή μορφή. Στο παρακείμενο βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε μία επέμβαση αφαίρεσης σκωληκοειδούς απόφυσης, όπως ακριβώς την βλέπει και ο χειρουργός.

Πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής σκωληκοειδεκτομής

Η λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομη έχει καθιερωθεί σήμερα σαν πρώτη επιλογή έναντι της ανοικτής χειρουργικής μεθόδου, διότι έχει σαφή πλεονεκτήματα για τον ασθενή:

• πληρέστερος έλεγχος της περιτοναϊκής κοιλότητας για πιθανές συνυπάρχουσες παθήσεις
• δυνατότητα εκτενούς ενδοκοιλιακής πλύσης σε περίπτωση διάτρησης της σκωληκοειδούς απόφυσης με ελεύθερο υγρό ή απόστημα
• πολύ μικρότερο χειρουργικό τραύμα και συνεπώς μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών, που σχετίζονται με αυτό (διαπύηση, χρόνιος πόνος, μετεγχειρητικές συμφύσεις κλπ.)
• σημαντική μείωση του μετεγχειρητικού πόνου και πιο γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς
• ταχύτερη ανάρρωση και έξοδος από την κλινική
• ταχεία επάνοδος στις φυσιολογικές δραστηριότητες και στην εργασία
• καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα λόγω μικρότερων τομών

Λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή μονήρους οπής - single port appendectomy

Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται και η λαπαροσκοπική αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης μέσω μόνο μίας τομής (single port appendectomy), σε αντίθεση με την βασική λαπαροσκοπική μέθοδο στην οποία είναι αναγκαίες 3 μικρές τομές στο δέρμα του ασθενούς.

Κατά την λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή μίας οπής χρησιμοποιούνται ειδικά σχεδιασμένα λαπαροσκοπικά εργαλεία, τα οποία εισάγονται μέσω μίας μικρής οπής στην περιοχή του ομφαλού.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στο άρθρο λαπαροσκόπηση μίας τομής (single-port laparoscopy).

Ανοικτή σκωληκοειδεκτομή

Η κλασική ανοικτή μέθοδος σκωληκοειδεκτομής εφαρμόζεται ακόμα σαν πρώτη επιλογή, κυρίως σε πολύ μικρές ηλικίες αλλά και σε περιπτώσεις όπου δεν ενδείκνυται εκ των προτέρων η λαπαροκόπηση (π.χ. σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια ή επικείμενη αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς).

Παραμένει πάντως σαν δεύτερη επιλογή, ιδιαίτερα σε καταστάσεις, όπου η απαραίτητη αναγνώριση των ανατομικών δομών μέσω λαπαροσκόπησης δεν είναι τεχνικά δυνατή, π.χ. μετά από πολλαπλές φλεγμονές με δημιουργία εκτεταμένων συμφύσεων.

Μεθόδοι αναισθησίας κατά την σκωληκοειδεκτομή

Η μέθοδος αναισθησίας που εφαρμόζεται για την διεξαγωγή μίας σκωληκοειδεκτομής είναι η γενική αναισθησία. ανεξάρτητα αν η επέμβαση διεξαχθεί λαπαροσκοπικά ή ανοικτά.

Σύνταξη - επιμέλεια: Κώστας Μπουρολιάς, ΩΡΛ χειρουργός κεφαλής & τραχήλου   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι το διάφραγμα;

Το ρινικό διάφραγμα είναι ένα οστεοχόνδρινο χώρισμα στο εσωτερικό της ρινός που την διαιρεί σε αριστερή και δεξιά ρινική κοιλότητα. Επεκτείνεται από το πρόσθιο τμήμα της ρινός (στυλίδα) έως και το βάθος της μύτης τον ρινοφάρυγγα (εικόνα 1). Το πρόσθιο τμήμα της μύτης αποτελείται από χόνδρο ενώ το οπίσθιο τμήμα από οστό.

Τι ονομάζεται σκολίωση του ρινικού διαφράγματος;

Κάθε παρεκτόπιση του διαφράγματος προς την μια ή την άλλη πλευρά της μύτης ονομάζεται σκολίωση (εικόνα 2). Η σκολίωση μπορεί να αφορά το χόνδρινο ή πιο συχνά το οστέινο τμήμα του διαφράγματος. Εάν η παρ εκτόπιση αυτή είναι μεγάλη μπορεί να αποφράσει τελείως την ρινική κοιλότητα με αποτέλεσμα ο αέρας να μην εισέρχεται από την μία ή και τις δύο πλευρές.

Αιτιολογία

Τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν σκολίωση του διαφράγματος είναι:

• τραυματικά (περιγεννητική κάκωση ή τραυματισμός)
• ανάπτυξης (κακή διάπλαση του διαφράγματος σε σχέση με τα οστά τουπροσώπου)
• χειρουργικά (μετά από αποτυχημένες επεμβάσεις)

Τι συμπτώματα προκαλεί η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος;

Ρινική απόφραξη

Η ρινική απόφραξη είναι το πιο σύνηθες σύμπτωμα και ουσιαστικά η κύρια αιτία που αναγκάζει τους ασθενείς να υποβληθούν σε επέμβαση αποκατάστασης της σκολίωσης.

Ανοσμία

Όταν η σκολίωση καταλαμβάνει συγκεκριμένες περιοχές στην περιοχή της μύτης θα μπορούσε να παρεμποδίζει την ροή του αέρα προς τον οσφρητικό βλεννογόνο με αποτέλεσμα την μείωση της ικανότητας της οσμής.

Κεφαλαλγία

Η ύπαρξη οστέινης άκανθας σε συγκεκριμένες περιοχές στο εσωτερικό της μύτης μπορεί να πυροδοτεί κεφαλαλγίες από την πλευρά της πάσχουσας περιοχής.

Οξεία ή χρόνια ρινοκολπίτιδα

Μία σκολίωση του ρινικού διαφράγματος που ασκεί πίεση στην περιοχή του μέσου ρινικού πόρου όπου εκβάλουν τα στόμια των παραρρινίων κόλπων μπορεί να είναι η κύρια αιτία πρόκλησης χρόνιας ή οξείας ρινοκολπίτιδας (ιγμορίτιδας).

Δυσμορφία ρινός

Αφορά μορφολογικές διαταραχές στην περιοχή της στυλίδας που μπορούν να αποκατασταθούν χωρίς την ανάγκη εκτέλεσης ρινοπλαστικής.

Πως γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης του διαφράγματος;

Ένα λεπτομερές ιστορικό και η πρόσθια ρινοσκόπηση παρέχουν αρκετά στοιχεία για την διάγνωση της σκολίωσης.

Με τον σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό έχουμε την δυνατότητα να ενδοσκοπήσουμε εσωτερικά την μύτη και να προβάλουμε την εικόνα σε κάμερα (εικόνα 3). Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να καταγράψουμε την παρ εκτόπιση για να είμαστε πιο αποτελεσματικοί κατά την χειρουργική αποκατάσταση.

Τέλος η αξονική και μαγνητική τομογραφία της ρινός μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για την μορφολογία του διαφράγματος χωρίς όμως να αποτελούν διαγνωστικές εξεταστικές μεθόδους ρουτίνας.

Η επέμβαση

Η επέμβαση πραγματοποιείται υπό τοπική ή γενική αναισθησία. Η όλη διαδικασία διενεργείται διαμέσου μίας μικρής τομής μέσα στη μύτη, κατά το πρόσθιο χείλος του ρινικού διαφράγματος.

Μέσα από αυτή την τομή εισάγονται κατάλληλα χειρουργικά εργαλεία με τη βοήθεια των οποίων εκτελούνται χειρισμοί που προκαλούν τον ευθειασμό του ρινικού διαφράγματος. Οι χειρισμοί αυτοί περιλαμβάνουν αφαίρεση οστέινων και χόνδρινων τμημάτων, τροποποίηση και επανατοποθέτησή τους στη μύτη ή ακόμα και τοποθέτηση χόνδρινων μοσχευμάτων που λαμβάνονται από διάφορες περιοχές του σώματος.

Στο τέλος της επέμβασης, η μύτη πωματίζεται με διάφορα υλικά, τα οποία αφαιρούνται συνήθως σε 2 ημέρες. Η διάρκεια της επέμβασης είναι περίπου 45-60 λεπτά και η διάρκεια της νοσηλείας του ασθενούς είναι κατά μέσο όρο 2 ημέρες.

Αναίμακτη διαφραγματοπλαστική

Η αποκατάσταση της σκολίωσης του ρινικού διαφράγματος μπορεί να πραγματοποιηθεί και με την χρήση ειδικής συσκευής Laser Erbium. Ο συγκεκριμένος τύπος ακτινοβολίας μπορεί να προκαλέσει μορφοποίηση του χόνδρινου τμήματος του ρινικού διαφράγματος χωρίς την ανάγκη εκτέλεσης χειρουργικών τομών.

Η συγκεκριμένη τεχνική που πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία δεν ενδείκνυται για σκολιώσεις του οστέινου διαφράγματος.

Minimal invasive διαφραγματοπλαστική

Με την χειρουργική αυτή τεχνική μπορούμε να μορφοποιήσουμε την σκολίωση του ρινικού διαφράγματος με την ελάχιστη δυνατή κάκωση των ιστών εσωτερικά της μύτης. Είναι μια επέμβαση που πραγματοποιείται με τοπική ή γενική αναισθησία.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της επέμβασης αυτής είναι ότι δεν απαιτείται να τοποθετήσουμε γάζες μετά την επέμβαση στο εσωτερικό της μύτης και έτσι αποφεύγουμε την 2 ήμερη δυσφορία που προκαλεί ο μετεγχειρητικός ρινικός πωματισμός. Ο ασθενής μπορεί να εξέλθει την ίδια ημέρα από την κλινική.

Πιθανές επιπλοκές της επέμβασης

• Οίδημα ρινικής χώρας: υποχωρεί σταδιακά σε 7-10 ημέρες
• Δακρύρροια: οφείλεται σε αδυναμία παροχέτευσης των δακρύων εξαιτίας του πωματισμού
• Φλεγμονή: αυτή κυμαίνεται από απλή κυτταρίτιδα έως και τοπικό απόστημα
• Αιμορραγία: εμφανίζεται συνήθως τις πρώτες 48 ώρες ή μετά την αφαίρεση του πωματισμού. Η απώτερη αιμορραγία, συνήθως οφείλεται σε μη συμμόρφωση του ασθενούς στις οδηγίες του θεράποντος ιατρού. Η πιθανότητα αιμορραγίας είναι μεγαλύτερη εάν υπάρχουν διαταραχές του μηχανισμού πήξης του αίματος (αιματολογικά νοσήματα, λήψη ασπιρίνης ή αντιπηκτικών φαρμάκων). Σε τέτοιες περιπτώσεις, ενημερώστε το γιατρό σας πριν από την επέμβαση
• Αιμάτωμα ρινικού διαφράγματος: απαιτεί άμεση διάνοιξη και παροχέτευση
• Απόστημα ρινικού διαφράγματος: Είναι σπάνια αλλα εάν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει σε νέκρωση του χόνδρου το διαφράγματος και παραμόρφωση της μύτης από την αντικατάστασή του με ουλώδη ιστό. Απαιτεί άμεση διάνοιξη και παροχέτευση
• Διάτρηση του ρινικού διαφράγματος: κατά κανόνα οφείλεται στους χειρουργικούς χειρισμούς και αντιμετωπίζεται με διάφορους τρόπους
• Παροδική υποσμία-ανοσμία: οφείλεται στο οίδημα του ρινικού βλεννογόνου και τις κρούστες που υπάρχουν μέσα στη μύτη
• Ρινική απόφραξη: οφείλεται σε μετεγχειρητικό οίδημα του ρινικού βλεννογόνου
• Σύνδρομο τοξικού shock: πολύ σπάνια, που οφείλεται στον ρινικό πωματισμό. Απαιτεί άμεση αφαίρεση του πωματισμού και χορήγηση αντιβιοτικών σε υψηλές δόσεις

Τι πρέπει να προσέχω μετά το χειρουργείο;

• Για 2-3 ημέρες είστε υποχρεωμένοι να ανασαίνετε από το στόμα μέχρι να αφαιρεθεί ο πωματισμός. Η σίτιση αρχίζει την ίδια ημέρα και αποτελείται από κρύες και μαλακές τροφές
• Ο πόνος αντιμετωπίζεται με ήπια παυσίπονα. Απαγορεύεται η χρήση ασπιρίνης επειδή μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία
• Το οίδημα στην περιοχή της μύτης είναι ένα απόλυτα αναμενόμενο και αντιμετωπίζεται με την εφαρμογή παγοκύστεων στο μέτωπο και στις παρειές. Υποχωρεί σταδιακά μετά την αφαίρεση του πωματισμού
• Αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα (τρέξιμο, γυμναστική, άρση βάρους, σκύψιμο, σεξουαλικές επαφές) για 2-3 εβδομάδες
• Αποφύγετε αυστηρά την έκθεση στον ήλιο και σε υψηλές θερμοκρασίες, καθώς και κάθε είδους τραυματισμό στην περιοχή της μύτης για τουλάχιστον 2 μήνες
• Αποφύγετε να φυσάτε τη μύτη σας για περίπου 7 ημέρες
• Απαγορεύεται αυστηρά το κάπνισμα, την καφεΐνη, τα οινοπνευματώδη ποτά και τις πικάντικες τροφές για τουλάχιστον 1 μήνα
• Φροντίστε ώστε η διαίτά σας να αποτελείται από δροσερές και μαλακές τροφές για τουλάχιστον 15 ημέρες
• Απαγορεύεται η εφαρμογή γυαλιών ηλίου ή οράσεως για τουλάχιστον 2 μήνες. Εάν τα γυαλιά είναι απαραίτητα, θα πρέπει, μετά την αφαίρεση του νάρθηκα, να κολληθούν με ταινία στο μέτωπό σας
• Ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες και τη φαρμακευτική αγωγή που σας συνεστήθη

Μετά το πέρας της επέμβασης ο ασθενής φέρει ειδικό νάρθηκα που καλύπτει την ράχη της ρινός για 7 ημέρες (εικόνα 3). Η ύπαρξη εκχυμώσεων κάτω από τα βλέφαρα μετά την επέμβαση, εξαρτάται από την χειρουργική τεχνική, την διεγχειρητική αιμορραγία και τον τύπο του δέρματος. Την 8η μετεγχειρητική ημέρα εξωτερικά δεν υπάρχει κανένα σημάδι που να υποδηλώνει ότι η περιοχή της ρινός χειρουργήθηκε παρά μόνο ένα μικρό οίδημα των μαλακών μορίων που υποχωρεί τελείως από 6 μηνές έως ένα χρόνο μετά τη χειρουργική επέμβαση.

Αναισθησία: Γενική ή τοπική για ήπιες δυσμορφίες.

Χειρουργός: Ωτορινολαρυγγολόγος.

Μετεγχειρητικός πόνος: Μικρός έως καθόλου.

Ηλικία: Μετά τα 18 έτη για τους άνδρες και 16 για τις γυναίκες.

Χρόνος: Αποφυγή πολύ ζεστών περιόδων (Ιούλιος, Αύγουστος).

Σύνταξη - επιμέλεια: Μιχαήλ Γ. Τζανακάκης, ΩΡΛ χειρουργός κεφαλής & τραχήλου   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Η αφαίρεση των αμυγδαλών (αμυγδαλεκτομή) είναι μια χειρουργική διαδικασία, που πραγματοποείται με γενική αναισθησία στην κλινική. Οι αμυγδαλές αφαιρούνται μέσω του στόματος, χωρίς ορατές ουλές μετά το χειρουργείο.

Χειρουργικές μεθόδοι αμυγδαλεκτομής

Υπάρχουν δύο βασικές μεθόδοι για την διεξαγωγή της αμυγδαλεκτομής:

• Η συμβατική αμυγδαλεκτομή, η οποία περιλαμβάνει ολική αφαίρεση και των δύο αμυγδαλών και της κάψας που τις περιβάλλει, με κλασσική μέθοδο
• Η αμυγδαλεκτομή με σύγχρονα μέσα, όπως το Coblation με το οποίο αφαιρώντας τις αμυγδαλές μπορούμε ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουμε και την αιμορραγία

Πλεονεκτήματα των νέων τεχνικών αμυγδαλεκτομής

Το όφελος από τη χρήση των σύγχρονων τεχνικών, είναι ο άμεσος έλεγχος της αιμορραγίας κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, και η αποφυγή χρησημοποίησης ραμμάτων, με αποτέλεσμα την καλύτερη μετεγχειρητική πορεία για τον ασθενή, με λιγότερο πόνο και μικρότερη πιθανότητα για αιμορραγία.

Τεχνολογία Coblation

Η χρήση της τεχνολογίας Coblation για την αμυγδαλεκτομή έχει αυξηθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια. Η ταυτόχρονη αφαίρεση των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια), μπορεί να πραγματοποιηθεί με την ίδια συσκευή, εάν ενδείκνυται.

Οι Coblation διπολικές συσκευές πλάσματος έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν σε σχετικά χαμηλή θερμοκρασία προκειμένου ο ιστός να διαλυθεί ή να συρρικνωθεί απαλά, με ελάχιστη θερμική βλάβη στον περιβάλλοντα υγιή ιστό. Η τεχνολογία Coblation παρέχει τη δυνατότητα εκτομής, και αιμόστασης των αιμοφόρων αγγείων την ίδια στιγμή.

Παράλληλα η μέθοδος λόγω των περιορισμένων μετεγχειρητικών επιπλοκών σε σχέση με τη συμβατική αμγδαλεκτομή, μας επιτρέπει οι επεμβάσεις αυτές να πραγματοποιούνται σαν Day Surgery, δηλαδή δεν απαιτείται συνήθως παραμονή και διανυκτέρευση στην κλινική.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα ιατρικά περιοδικά , που αποδεικνύουν τα οφέλη στον ιατρό και τον ασθενή της αμυγδαλεκτομής με Coblation.

Στην κλινική η μέθοδος Coblation αποτελεί την μέθοδο εκλογής για την αμυγδαλεκτομή και την αδενοτομή

Σύνταξη - επιμέλεια: Νίκος Θωμαδάκης, αναισθησιολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Σήμερα η οσφυική επισκληρίδιος αναισθησία θεωρείται αναμφίβολα η αποτελεσματικότερη μέθοδος καταστολής του πόνου του τοκετού. Εφαρμόζεται στην ενεργό φάση του πρώτου σταδίου, όταν εγκαθίστανται οι επώδυνες συσπάσεις της μήτρας. Πολλοί προτιμούν η τοποθέτηση του επισκληρίδιου καθετήρα να γίνεται στη λανθάνουσα φάση του πρώτου σταδίου του τοκετού, γιατί μπορούν να συνεργαστούν καλύτερα με την επίτοκο. Πρίν τη διενέργεια της οσφυικής επισκληριδίου αναισθησίας απαιτείται η λήψη ενός σύντομου ιστορικού το οποίο θα αποκαλύψει καταστάσεις για τις οποίες το είδος αυτό της αναισθησίας αποτελεί αντένδειξη.

Προετοιμασία και διεξαγωγή επισκληριδίου αναισθησίας

Κατά την προετοιμασία απαιτείται χορήγηση αντιόξινων σκευασμάτων (30 ml κιτρικού νατρίου 0,3 Μ) η Η2 – ανταγωνιστές, μέτρηση της Α Π, έλεγχος του συνδρόμου της κάτω κοίλης φλέβας αορτής και χορήγηση 500-1000 ml R-C ή άλλου κρυσταλλοειδούς διαλύματος για την αποφυγή της υπότασης που αποτελεί και τη συχνότερη επιπλοκή κατά την εφαρμογή Eπισκληριδίου Αναισθησίας. Τα σακχαρούχα διαλύματα αποφεύγονται, διότι προκαλούν υπογλυκαιμία στο νεογνό.

Η συνήθης θέση είναι η αριστερή πλάγια. Η καθιστική θέση είναι αυτή που προσφέρεται περισσότερο για τα παχύσαρκα άτομα. Η προσπέλαση του επισκληρίδιου χώρου γίνεται από το Ο2 - Ο3 ή από το Ο3 – Ο4 μεσοσπονδύλιο διάστημα. Η αναγνώριση του επισκληριδίου χώρου γίνεται με τη γνωστή πια μέθοδο της απώλειας της αντίστασης με τη βοήθεια σύριγγας που περιέχει φυσιολογικό ορό. Μετά την τοποθέτηση του επισκληρίδιου καθετήρα απαραίτητη είναι η χορήγηση δοκιμαστικής δόσης.

Συνήθως χρησιμοποιούνται 2 ml διαλύματος λιδοκαϊνης 0,5-1% ή μικρή δόση βουπιβακαΐνης με ή χωρίς αδρεναλίνη. Με τη δόση αυτή ελέγχεται η τυχαία είσοδος της βελόνας ή του καθετήρα στον υπαραχνοειδή χώρο ή σε φλέβα του επισκληρίδιου χώρου. Συνιστάται επιπλέον η αναρρόφηση πριν από κάθε δόση, η βραδεία έγχυση μικρών δόσεων του τοπικού αναισθητικού και η συνεχής επικοινωνία με την επίτοκο. Μετά τη δοκιμαστική δόση ελέγχεται επι 60’’ ο καρδιακός ρυθμός και επι 3-5 λεπτά το ενδεχόμενο ενδοραχιαίας έγχυσης. Εφόσον ο έλεγχος αποβεί αρνητικός και πριν ο αναισθησιολόγος ξεκινήσει τη χορήγηση του τοπικού αναισθητικού ενημερώνεται από τη μαία ή τον γυναικολόγο για την ύπαρξη των ακόλουθων προϋποθέσεων:

• ότι δεν υπάρχει δυσπραγία του εμβρύου
• καλές αρμονικές συσπάσεις κάθε 3-4 λεπτά και διάρκειας περίπου 1 λεπτού
• κατάλληλη διαστολή τραχήλου που ισοδυναμεί με 3-4 cm σε πολυτόκους ή 4-5 cm σε πρωτοτόκους και
• προβολή της κεφαλής του εμβρύου

Εάν αυτές οι προϋποθέσεις υπάρχουν, χορηγούνται 3-6 ml του τοπικού αναισθητικού σε αριστερή πλάγια θέση και μετά από αναμονή 5 λεπτών άλλα 3-6 ml στην αντίθετη πλευρά για την επίτευξη αμφοτερόπλευρης αναισθησίας. Η Α.Π. ελέγχεται ανα 3-5 λεπτά και επι 20 λεπτά και στη συνέχεια ανα ημίωρο.

Τα τοπικά αναισθητικά που συνήθως χρησιμοποιούνται είναι η λιδοκαϊνη 0,5-1,5%, η 2-χλωροπροκαΐνη 0,5-1%, η βουπιβακαΐνη 0,125 – 0,5 % και η ροπιβακαΐνη 2%. Τα κυριότερα προβλήματα που προέκυψαν από τη χρήση τους είναι: α) η επίδραση της λιδοκαΐνης στη νευροφυσιολογική συμπεριφορά του νεογνού β) η νευροτοξική δράση της 2-χλωροπροκαΐνης και γ) η καρδιολογική δράση της βουπιβακαΐνης.

Bουπιβακαΐνη

Από αυτά τα τοπικά αναισθητικά το δημοφιλέστερο στη μαιευτική αναλγησία είναι η βουπιβακαΐνη . Η μεγάλη δέσμευσή της (96%) από τις πρωτεΐνες, η μεγάλη λιποδυαλυτότητά της και το υψηλό ΡΚα (8,1) δεν επιτρέπουν τη διέλευση μεγάλης ποσότητας του φαρμάκου από τον πλακούντα. Παρουσιάζει μεγάλη διάρκεια δράσης (60-180’) και εκλεκτικότητα στον αποκλεισμό της αισθητικής οδού. Ως μειονέκτημα θεωρείται ο σχετικά μεγάλος χρόνος εγκατάστασης της αναλγησίας (15-20’) και η προαναφερθείσα καρδιοτοξικότητα. Αυτή οφείλεται πάντα σε τυχαία ενδοαγγειακή έγχυση και προκαλεί κοιλιακή ταχυρρυθμία και καρδιακή ανακοπή, ενώ η αντιμετώπισή της με (ΚΑΡΠΑ) είναι συνήθως ανεπιτυχής. Η οξέωση, η υποξία και η υπερκαλιαιμία ενισχύουν περισσότερο την καρδιοτοξική δράση της βουπιβακαΐνης. Η χορήγησή της πρέπει να γίνεται αργά, με ρυθμό όχι μεγαλύτερο των 3ml ανα 30’’. Τα διαλύματα που χρησιμοποιούνται να περιέχουν αραιές συγκεντρώσεις του φαρμάκου μικρότερες του 0,5%. Πρέπει να χορηγείται πάντοτε δοκιμαστική δόση και τέλος να υπάρχει πάντοτε ανάλογος εξοπλισμός για ανάνηψη και ΚΑΡΠΑ (Ο2 – σετ ενδοτραχειακής διασωλήνωσης, αναρρόφησης κ.λ.π.). Πρέπει να τονίσω τέλος ότι η προσθήκη 50-100mg Φαιντανύλης στην αρχική bolus δόση προάγει το αναλγητικό αποτέλεσμα χωρίς να ενέχει τον κίνδυνο του κινητικού αποκλεισμού.

Πιθανές επιπολοκές / παρενέργειες

Οι κυριότερες επιπλοκές της επισκληριδίου αναισθησίας είναι:

1. Πτώση της αρτηριακής πίεσης. Είναι η συχνότερη επιπλοκή (10%) και ωφείλεται α) στον αποκλεισμό των συμπαθητικών ινων και την επακόλουθη ελάττωση των περιφερικών αντιστάσεων β) στην πίεση της κάτω κοίλης φλέβας και της αορτής από την εγκύμονα μήτρα και στην επακόλουθη ελάττωση της φλεβικής επιστροφής γ) στην υψηλή επισκληρίδιο αναισθησία και στον επακόλουθο αποκλεισμό των επιταχυντικών νεύρων της καρδιάς και τη βραδυκαρδία. Η υπόταση έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της μητροπλακουντίας κυκλοφορίας η οποία εκδηλώνεται με διαταραχές του καρδιακού ρυθμού του εμβρύου. Η τοποθέτηση της επιτόκου σε πλάγια θέση ή η μετατόπιση της μήτρας αριστερά με την τοποθέτηση υποστηρίγματος στη δεξιά οσφυική χώρα, η καλή προενυδάτωση (500-1000 ml κρυσταλλοειδούς) και η επιλογή του κατάλληλου τοπικού αναισθητικού και της μικρότερης δραστικής δόσης συνήθως αρκούν έτσι ώστε να αποφευχθεί η πρόκληση της υπότασης. Σπάνια κρίνεται απαραίτητη η χορήγηση (5-10 mg) εφεδρίνης ή άλλου αγγειοσυσπαστικού για την αντιμετώπιση της υπότασης.
2. Πονοκέφαλος. Εμφανίζεται και σε επιτόκους που δεν λαμβάνουν αναισθησία. Συνήθως είναι αποτέλεσμα της ατυχηματικής τρώσης της σκληράς μηνίγγας. Συνοδά συμπτώματα είναι η αυχενική δυσκαμψία, πόνοι στη ράχη, ναυτία, διαταραχές όρασης,ίλιγγος. Η αντιμετώπιση είναι συμπτωματική και συνίσταται στη χορήγηση αναλγητικών και ηρεμιστικών στην κατάκλιση και στην ενυδάτωση της μητέρας. Σπάνια απατείται η χορήγηση επισκληριδίως υπο άσηπτες συνθήκες αυτόλογου αίματος ( blood patch) ή ορού.
3. Τοξική δράση. Ωφείλεται κυρίως σε υπέρβαση της δόσης του τ.α. και σε τυχαία ενδαγγειακή χορήγησή του.
4. Νευρολογικές επιπλοκές. Σήμερα γίνονται ολοένα και σπανιότερες. Τα αίτια είναι ποικίλα: 1) Αμεση κάκωση των νωτιαίων ριζών συνήθως αισθητικών του μεσοσπονδυλίου δίσκου ή των αγγείων. 2) Αμεση ισχαιμική βλάβη το Ν.Μ. από υπόταση. 3) Εμμεση ισχαιμική βλάβη από επισκληρίδιο αιμάτωμα ή επισκληρίδιο απόστημα. 4) Λοίμωξη. 5) Ασηπτη μηνιγγίτιδα. 6) Σύνδρομο Horner. 7) Παράταση της αναισθησίας πάνω από 48 ώρες. Παρόλα αυτά πολλές από τις νευρολογικές επιπλοκές αποδίδονται τώρα σε προϋπάρχουσα λανθάνουσα νευρολογική ή αγγειακή πάθηση που εκδηλώνεται για πρώτη φορά ή σε μαιευτικούς χειρισμούς.
5. Σπανιότερα μπορεί να προκληθεί ολική ραχιαία αναισθησία.

Πολλές από τις ανεπιθύμητες παρενέργειες είναι το ρίγος, η δυσπραξία της ουροδόχου κύστης και η ραχιαλγία και η ανεπαρκής αναλγησία. Η καλή συνεργασία όμως αναισθησιολόγου και γυναικολόγου δρα καταλυτικά έτσι ώστε να μην επηρεαστεί από αυτές η καλή έκβαση ενός τοκετού.

Ενδείξεις επισκληριδίου αναισθησίας

Σήμερα ένδειξη για ανώδυνο Φ.Τ. με επισκληρίδιο αποτελούν:

• Η απαίτηση της εγγύου
• Εργώδης και παρατεταμένος τοκετός
• Προεκλαμψία, εφόσον ελέγχεται η αιματολογική και η αιμοδυναμικη κατάσταση της εγγύου
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Πνευμονικές παθήσεις
• Ορισμένες καρδιοπάθειες
• Πρόωρος τοκετός
• Πολλαπλή κύηση
• Προηγηθείσα Κ.Τ. ή άλλη επέμβαση στη μήτρα
• Ισχιακή ή άλλη ανώμαλη προβολή

Απόλυτες αντενδείξεις επισκληριδίου αναισθησίας

Απόλυτη αντένδειξη αποτελούν:

• Αρνηση της επιτόκου
• Λοίμωξη τοπική ή γενική
• Διαταραχές στης πήξεως του αίματος ή θρομβοκυτταροπονία

Σχετικές αντενδείξεις επισκληριδίου αναισθησίας

Σχετικές αντενδείξεις αποτελούν:

• Χρόνιες παθήσεις, το ΚΝΣ, ήπατος και νεφρών
• Ελλειψη εμπειρίας
• Αντιπηκτική αγωγή

Τελικά θα ήθελα να τονίσω ότι η επισκληρίδιος αναισθησία δεν επηρεάζει την εξέλιξη και τη διάρκεια της ενεργούς φάσης του πρώτου σταδίου. Τουναντίον βελτιώνει τις άρρυθμες συσπάσεις της μήτρας της πρωτοτόκου. Το δεύτερο στάδιο του τοκετού δύναται να παραταθεί αλλά η παράταση αυτή δεν είναι δυσμενής για το έμβρυο όταν αντιμετωπίζεται σωστά από τον μαιευτήρα και τον αναισθησιολόγο. Το ποσοστό της εμβρυουλκίας μπορεί να αυξηθεί κατά την επισκληρίδιο αναισθησία και τα αίτια είναι: α) η ελάττωση του τόνου των μυών του πυελικού εδάφους και της κατώτερης κοιλιακής χώρας και η κατάργηση του αισθήματος της εξώθησης. Τα αραιά διαλύματα τ.α. και η χρήση ωκυτοκύνης υποβοηθούν ώστε να μην δημιουργηθούν αυτές οι συνθήκες.

Γνωρίζοντας ότι οι συνήθεις δόσεις των τ.α. δεν επηρεάζουν το νεογνό και εφόσον δεν προκληθεί πτώση της Α.Π. η επισκληρίδιος αναισθησία βελτιώνει την μητροπλακούντιο κυκλοφορία και δρα ευεργετικά στο έμβρυο με την απαλλαγή της επιτόκου από τον πόνο, το στρες και την κόπωση.

Σύνταξη - επιμέλεια: Νίκος Θωμαδάκης, αναισθησιολόγος   Γιάννης Σβέτσοφ, αναισθησιολόγος   
Δημοσίευση: Ιατρική Βιβλιοθήκη, με την υποστήριξη της Κεντρικής Κλινικής Τσεπέτη

Τι είναι η αναισθησία και πώς επιτυγχάνεται;

Ο όρος αναισθησία χρησιμοποιείται για να περιγράψει ιατρικές τεχνικές προσωρινής αφαίρεσης της αίσθησης ενός ασθενή, με σκοπό την διεξαγωγή δυνητικά επώδυνων ιατρικών πράξεων, όπως οι χειρουργικές επεμβάσεις. Η ιατρική ειδικότητα που μελετά και εφαρμόζει τις τεχνικές αυτές είναι η αναισθησιολογία. Η αναισθησία πριν από μία χειρουργική επέμβαση επιτυγχάνεται σήμερα με τις παρακάτω μεθόδους:

• γενική αναισθησία ή νάρκωση
• ραχιαία ή επισκληρίδιος αναισθησία
• περιοχική αναισθησία (π.χ. αισθητικός αποκλεισμός νεύρου)
• καταστολή
• τοπική αναισθησία
• συνδυασμός των παραπάνω

Γενική αναισθησία

Κατά την γενική αναισθησία ή νάρκωση ο ασθενής χάνει πλήρως τις αισθήσεις του με την χρήση κατάλληλων ενδοφλέβιων φαρμάκων και μίγματος αναισθητικών αερίων. Η απώλεια των αισθήσεων συνδυάζεται με ακινησία, αμνησία (απώλεια μνήμης) και αναλγησία (απουσία πόνου). Ο αερισμός του ασθενή με οξυγόνο κατά την διάρκεια της επέμβασης επιτυγχάνεται συνήθως με την τοποθέτηση ενός εύκαμπτου σωλήνα αερισμού στην αναπνευστική οδό (διασωλήνωση) ή μέσω λαρυγγικής μάσκας.

κείμενο υπό επεξεργασία...